Ύαινες στην Αιθιοπία Τρώνε από το Στόμα σου

Για ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου, παρά τις ατέλειωτες ώρες στο Animal Planet, η άποψή μου για τις ύαινες προήλθε από «The Lion King». Ο Shenzi, ο Banzai και ο Ed έκαναν τις ύαινες να φαίνονται τρομακτικές, αλλά τελικά οι άγαρμποι, αδύναμοι και κωμικοί χαρακτήρες (είναι δύσκολο να φοβηθείς κακοποιούς που μεταγλωττίστηκαν από την Whoopi Goldberg και τον Cheech Marin), συχνά ξεσπούσαν σε χορογραφημένα τραγούδια. Αλλά τώρα, όπως έχω προσπαθήσει να μείνω ακίνητος, γονατιστός στο έδαφος, ενώ μία ενήλικη ύαινα με στίγματα καρφώνει τα μάτια της σε μένα και βηματίζει μπρος-πίσω, με τα δόντια της μόλις 30 εκατοστά μακριά από το πρόσωπό μου, αρχίζω να πιστεύω ότι η Disney μού έχει πει ψέματα για άλλη μια φορά.

Οι ύαινες, αντίθετα με τη δημοφιλή πεποίθηση, είναι ενεργοί θηρευτές και όχι πτωματοφάγοι. Είναι αρκετά μυώδεις, καθώς, με το μεγαλύτερο μέρος της μάζας τους φορτωμένο στους ώμους και στους κοντόχοντρους λαιμούς τους, δίνουν την εντύπωση ότι είναι πάντα ένα δευτερόλεπτο πριν από την εφόρμηση, γαντζώνοντας και ξεσκίζοντας χωρίς μεγάλη προσπάθεια ό,τι σάρκα βρίσκουν μπροστά τους. Ένα μικρό μέρος του εαυτού μου φοβάται ότι γι' αυτό το πλάσμα, παίρνοντας θάρρος από τους αδελφούς και τις αδελφές του που ουρλιάζουν και βηματίζουν γύρω από τη συστάδα δένδρων πίσω μας, μπορεί να έχει λιγότερο ενδιαφέρον το μισοσαπισμένο κομμάτι κρέας που κρέμεται από ένα ραβδί ανάμεσα στα δόντια μου και περισσότερο ενδιαφέρον το πρόσωπό μου. Αλλά σπρώχνω αυτή τη σκέψη στο πίσω μέρος του μυαλού μου, επειδή το να ταΐζεις ύαινες στόμα σε στόμα είναι ακριβώς ό,τι κάνει κανείς, όταν έρχεται στη Harar της Αιθιοπίας.

Οπουδήποτε αλλού στον κόσμο, αυτό θα ήταν μια απολύτως τρομακτική ιδέα. Μόλις λίγες δεκάδες μίλια μακριά, πέρα από τα σύνορα με τη Σομαλιλάνδη, οι ύαινες είναι μια τρομερή απειλή. Κυριαρχούν στο τοπίο εκεί, καιροφυλακτούν για τα βοοειδή και οδηγούν τους άνδρες εκτός δρόμου και έξω από το έδαφός τους, όταν εντοπίζονται το σούρουπο. Στη Σομαλιλάνδη, μόνο οι πιο  άγριοι άνδρες έχουν το παρατσούκλι Warabi (ύαινα στα σομαλικά). Επιθέσεις σημειώνονται στην περιοχή γύρω από τη Harar, τις περισσότερες φορές εναντίον παιδιών. Αλλά η Harar, το πάλαι ποτέ προπύργιο αξιοθαύμαστων παραδόσεων και ιδεών, έχει αναπτύξει μια μοναδική συμβίωση με τον πληθυσμό της ύαινας, μετατρέποντας έναν ντόπιο «κακοποιό», πρώτα σε φορέα προφητείας και στη συνέχεια, σε πολιτιστικό ίδρυμα, κάνοντας χρυσές δουλειές.

Ο τάφος του Nur ibn Mujahid

Η σχέση της Harar με τις ύαινές της ξεκίνησε σχεδόν πριν από πέντε αιώνες, ακριβώς όταν ανέπτυσσε τα τείχη που έδωσαν στην πόλη την σημερινή της μορφή. Περίπου εκείνη την εποχή, η Harar, πρωτεύουσα του περιφερειακού εμπορίου και κέντρο του Ισλάμ στην Ανατολική Αφρική, είχε γίνει μάρτυρας της ήττας του Ισλαμικού Σουλτανάτου Adal από την χριστιανική Αιθιοπία και την υποταγή πολλών μουσουλμανικών πόλεων και κρατιδίων στην χριστιανική δύναμη. Σε απάντηση, ο εμίρης της Harar εκείνη την εποχή, ο Nur ibn Mujahid, διέταξε την κατασκευή ενός τείχους για να απομονώσει την πόλη από τον έξω κόσμο.

Μία τρύπα ύαινας.

Εναντίον των ανθρώπων, το τείχος λειτούργησε τόσο καλά ώστε η Harar παρέμεινε ανεξάρτητη πόλη-κράτος και ενθάρρυνε τη δημιουργία μοναδικής γλώσσας, πολιτισμού και εθνικότητας, μέχρι την κατάκτησή της από την Αίγυπτο και μετά από την Αιθιοπία το 1875 (στη συνέχεια η πόλη έχασε την ακμή του εμπορίου και σιγά- σιγά έγινε όλο και πιο περιθωριακή και βυθίστηκε στη φτώχεια). Ενάντια στις ύαινες, όμως, το τείχος απέτυχε παταγωδώς στις πρώτες ημέρες του, καθώς τα πλάσματα ανακάλυψαν ότι μπορούσαν να γλιστρήσουν μέσα τη νύχτα μέσω των τάφρων αποστράγγισης λυμάτων στη βάση του τείχους και να ψάξουν για τροφή πριν επιστρέψουν στη ζωή στους λόφους λίγο έξω από την πόλη. Ωστόσο, αντί να κυνηγούν ανθρώπους ή βοοειδή, οι ύαινες αρκούνταν στα εντόσθια και τα ζωικά απόβλητα που έκαναν σωρό έξω από τα κρεοπωλεία. Αυτό έλυσε ένα σημαντικό πρόβλημα της πόλης και οι πολίτες της Harar απλώς το άφησαν να συμβεί.

Τελικά, αυτή η συμβίωση υγιεινής εξελίχθηκε σε μια τελετουργία. Μερικοί λένε ότι κάθε χρόνο την Ashura (τον δέκατο μήνα Μουχαρρέμ στο ισλαμικό ημερολόγιο), ένας από τους σεΐχηδες των τεσσάρων εκ περιτροπής ιερών τζαμιών καλούσε τις ύαινες και τις τάιζε ένα μπολ κουάκερ σίτου, δίνοντας θεϊκή υπόσταση στο μέλλον της πόλης, το επόμενο έτος. Εάν η ύαινα έτρωγε πολύ, θα ήταν ένα έτος αφθονίας. Αν όχι, τότε δεν θα ήταν. Άλλοι λένε ότι οι τελετές τροφής ήταν ρεαλιστικές προσπάθειες να εξευμενίσουν τις ύαινες στα χρόνια της ξηρασίας και της ανέχειας, ώστε να τις κρατήσουν μακριά από επιθέσεις στα ζουμερά, παχουλά ζώα.

Η παλιά πόλη της Harar.

Στη συνέχεια, πριν από περίπου 60 χρόνια, ένα μέλος μιας από τις οικογένειες που συνήθιζαν να ταΐζουν τις ύαινες για να τις κρατούν χορτάτες και μακριά από τα ζώα, έκανε κάτι λαμπρό με το παράταιρο κοπάδι του. Ξεκίνησε να τις ταΐζει πιο τακτικά, ανέπτυξε σταδιακά μια γλώσσα για ύαινες, και έδωσε σε όλες τους από ένα διαφορετικό όνομα.

Αρκετά σύντομα, η μεταστροφή του γεωργού έγινε μια βραδινή παράσταση που παρακολουθούσαν πολλοί κάτοικοι της Harar. Οι κάτοικοι της πόλης συγκεντρώνονταν κάτω από τον πλάτανο, ακριβώς πέρα από την πύλη στο τέλος του δρόμου Makina Gargir, για να τον παρακολουθήσουν. Άφηνε την αγέλη των θηρίων να παίρνουν κρέας από τα δάχτυλά του και να σκαρφαλώνουν επάνω του σαν ευτυχισμένα σκυλιά. Πέρασε αυτήν την ικανότητα και στον ανιψιό του, τον Youssef Mume Saleh, ο οποίος συντηρεί τον δεσμό και ταΐζει μία από τις οικογένειες των υαινών (κάθε μία έχει περίπου δύο δωδεκάδες μέλη) που ζουν γύρω από την πόλη. Αναπόφευκτα, οι ξένοι τουρίστες «κόλλησαν» τελικά με αυτή τη διασκέδαση.

Το 2006, η Harar προστέθηκε στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς , δίνοντας στην εντός των τειχών πόλη μια ώθηση στον τουρισμό και στον επαγγελματισμό των ξεναγών της πόλης (οι τελευταίοι είναι απαραίτητο να χειρίζονται 368 δρόμους, 82 τζαμιά, πάνω από 100 ναούς και 40.000 ανθρώπους που στριμώχνονται σε περίπου ένα τετραγωνικό χιλιόμετρο). Αν βρίσκεστε στην περιοχή της Harar και ψάχνετε να βρείτε άλλους αλλοδαπούς, το να δείτε το τάισμα της ύαινας, είναι ένα καλό μέρος για να ξεκινήσετε. Παρόλα αυτά, τουλάχιστον στις περιπτώσεις που έχω παρακολουθήσει, το μεγαλύτερο μέρος των αλλοδαπών δεν έχει τα κότσια να καθίσει οκλαδόν στο σκοτεινό έδαφος και να συναντήσει ένα σαρκοφάγο του δάσους. Αυτό θα ήταν κατανοητό αν υπήρχαν βάσιμες υπόνοιες ότι οι ύαινες ήταν φιλικές μόνο προς τους φύλακες του ναού που τους γνωρίζουν όλη τους τη ζωή. Όμως, εκτός από καμια τυχαία επίθεση εδώ και εκεί, αιώνες χυλού και προφητειών έχουν κάνει το τοπικό πληθυσμό υαινών τόσο πειθήνιο που τα μικρά παιδιά Harari τριγυρίζουν ζωηρά στο ύπαιθρο με σκουπίδια στο χέρι για τα πνευματικά ζώα της πόλης.

Ακριβώς όπως στο Lion King.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η διαδικασία είναι ήπια, όμως. Σίγουρα όχι. Τη νύχτα που ταΐσματός μου, οι ύαινες πλησιάζουν με προσοχή. Όταν μία από αυτές αποφασίσει ότι είναι πεινασμένη, έρχεται διστακτικά προς το μέρος μου, με την υποψία πως την τελευταία στιγμή το κρέας θα τραβηχτεί πίσω. Βαδίζει προς τα εμπρός, τραβιέται προς τα πίσω, καλάμια και βήματα στο σκοτάδι. Στη συνέχεια, επιτέλους, μετά από αρκετά λεπτά που μυρίζει τον αέρα και προσέχει για τυχόν απότομες κινήσεις, το θηρίο ορμά προς τα εμπρός με όλη τη δύναμη και την ταχύτητα του -σαν πολιορκητικού κριού- λαιμού του, και αρπάζει το φαγητό τόσο γρήγορα, που τραβά απότομα το ραβδί ανάμεσα από τα δόντια μου, αφήνοντας το στόμα μου γεμάτο με φλούδια και σκλήθρες. Στη συνέχεια, από τη στιγμή που έχει το φαγητό, γλιστράει μέσα στο δάσος, αντί να περιμένει για περισσότερο.

Οι ύαινες της Harar παχαίνουν. Σε σύγκριση με τις λιπόσαρκες, με το μανιασμένο ουρλιαχτό φίλες τους, που έχω συναντήσει στην περιοχή, αυτές εντός των τειχών της πόλης έχουν αναπτύξει ένα υγιές τουριστικό έντερο. Γι' αυτές, οι τροφές είναι αυτονόητες. Αλλά για μερικούς κατοίκους της Hararοι ύαινες εξακολουθούν να διατηρούν επιλεκτική προφητική σημασία, και σύμφωνα με τους κανόνες της μαντικής της Ashura, οι αγέλες των ευτυχισμένων και πρησμένων υαινών δεν μπορεί παρά να είναι σημάδια των καλών χρόνων που έρχονται. Ακόμα κι αν δεν είναι ένα σημάδι της χάριτος και της εύνοιας του Θεού για τα επόμενα χρόνια, τα ταΐσματα είναι ένα ενθαρρυντικό σημάδι ότι, εμπορευματοποιημένος ή όχι, ο μοναδικός πολιτισμός της Harar που έχει αψηφήσει τις κατακτήσεις, την περιθωριοποίηση και την συντριπτική φτώχεια, για να τα καταφέρει στη σύγχρονη εποχή, είναι ακόμη πρόθυμος για ένα γαλλικό φιλί με μια ύαινα.

Περισσότερα από το VICE

Έτσι Είναι η Φάτσα σου Όταν Επιστρέφεις Σπίτι σου Μετά από Clubbing

Η Σειρά Narcos Προσπαθεί να σου Πει ότι ο Escobar δεν Ήταν Τόσο Γαμάτος όσο Νομίζεις

Τα Είπαμε με τον «Ύπo»