Γιατί Θυμίζουν Πόλεμο οι Τακτικές μιας Προεκλογικής Εκστρατείας;

Η ορολογία των σύγχρονων εκλογικών εκστρατειών μοιάζει όλο και περισσότερο με αυτή των κανονικών πολέμων. Ακούμε συνέχεια λέξεις όπως στρατηγική, σχέδιο μάχης, σύμμαχοι, τακτικές αντιπερισπασμού κ.α. Ακόμα και η επικράτηση της λέξης «εκστρατείας» δεν είναι φυσικά, καθόλου τυχαία. Πώς οργανώνεται όμως μια πολιτική εκστρατεία και τι πρέπει να γνωρίζουμε για τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου;

Ο Ευτύχης Βαρδουλάκης, συγγραφέας του βιβλίου: «Κανόνες Πολέμου (Πώς να προετοιμαστείτε σωστά για μια εκλογική αναμέτρηση)» μας οδηγεί στα καμαρίνια μιας εκλογικής αναμέτρησης και απαντά ακόμα και στις πιο δύσκολες ερωτήσεις μας, όπως πού βρίσκουν τα κόμματα τα τηλέφωνά μας;

Το πρώτο πράγμα που ζήτησα από τον κ. Βαρδουλάκη όταν συναντηθήκαμε, είναι να μας μιλήσει με όσο πιο απλά λόγια γίνεται. Είμαι κι εγώ από τους αλλεργικούς στην επίσημη πολιτική ορολογία, η οποία πιο πολύ μπερδεύει παρά εξηγεί. Νομίζω τα κατάφερε πολύ καλά.

«Αυτή είναι η πιο σύντομη προεκλογική εκστρατεία που είχαμε ποτέ. Εικοσιπέντε ημερών, για την ακρίβεια. Αυτό σημαίνει ότι όλες οι διαδικασίες επιταχύνονται, καθώς και ότι οι εκλογικοί στόχοι είναι πιο δύσκολο να επιτευχθούν» μου λέει στην αρχή.

VICE: Δηλαδή;
Ευτύχης Βουρδουλάκης: Ας πούμε η καμπάνια της Ν.Δ. έχει τρία βασικά σημεία με τα οποία πρέπει να ασχοληθεί:
1. Να πείσει ότι υπάρχει αίσθηση βελτίωσης και να την αναδείξει ταυτόχρονα.
2. Να έχει ένα μήνυμα για την επόμενη μέρα. Το μέλλον.
3. Να ενισχύσει την ανησυχία γύρω από το ενδεχόμενο να εκλεγεί ο ΣΥΡΙΖΑ.

Σε 25 μέρες είναι δύσκολο να το χτίσεις αυτό. Τρία πράγματα, παράλληλα. Αν είχες τρεις μήνες, θα μπορούσες ίσως να το κάνεις. Αυτό είναι και το μεγάλο πρόβλημα της Ν.Δ. κατά την άποψη μου, της καμπάνιας της βασικά, η έλλειψη ξεκάθαρου μηνύματος. Από την άλλη, όλο αυτό το διάστημα, από τις τελευταίες εκλογές και τις ευρωεκλογές, η κουβέντα γύρω από το πολιτικό σκηνικό είναι πιο ζωντανή από ποτέ. Έχει χτιστεί δηλαδή η επιχειρηματολογία του κάθε κόμματος, καιρό τώρα.

Πόσο μπορούμε να πούμε ότι έχει αλλάξει το πολιτικό σκηνικό;
Τα τελευταία χρόνια έχουμε μια πλήρη αποδόμηση του παλαιού συστήματος. Μια πλήρη απορρύθμιση των κομματικών και πολιτικών ταυτίσεων, όπως τις είχαμε ζήσει τα τελευταία τριάντα χρόνια.Του politicalidentification, που λέμε στην πολιτική επιστήμη. Ο άλλος ήταν αριστερός ή δεξιός. ΠΑΣΟΚ ή Νέα Δημοκρατία. Για τους λόγους του φυσικά, είτε από οικογενειακή παράδοση, είτε λόγω του τόπου καταγωγής του, είτε, είτε… Τώρα, οι swingvoters είναι παντού. Παλιότερα, η μάχη γινόταν για τους υποψήφιους του μεσαίου χώρου. Σε αυτές τις εκλογές δεν υπάρχει αυτό. Ο άλλος μπορεί να πάει από τη Χρυσή Αυγή στον ΣΥΡΙΖΑ και από τον ΣΥΡΙΖΑ στην Νέα Δημοκρατία. Φαντάζεσαι τι θέματα δημιουργεί αυτό. Έχουν αλλάξει οι διαιρετικές τομές, βασικά».

Διαιρετικές τομές, τί εννοούμε;
Χοντρικά αυτό που ανέφερα. Τις διαιρέσεις που διαμορφώνουν το πολιτικό τοπίο. Το οποίο μπορεί να είναι από ιδεολογικά ζητήματα μέχρι ιστορικά γεγονότα. Παλαιά ήταν κυρίως τα ζητήματα ιδεολογίας, Αριστερά ή δεξιά, κλπ. Τώρα έχει αλλάξει από δίπολα- διλλήματα τύπου: Μνημόνιο ή όχι; (εκλογές 2012). Συστημικός ή αντισυστημικός; (παίζει πολύ αυτό τώρα). Όπως και το: "Προσανατολισμός στην Ευρώπη ή κάνουμε και λίγο του κεφαλιού μας; Οργή ή φόβος;".

Είναι και σε συναισθηματικό επίπεδο, δηλαδή;
Βεβαίως και είναι. Κάποιος μπορεί να αποφασίσει τι θα ψηφίσει, βάσει του φόβου του και όχι της ιδεολογίας του. Μπορεί να ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ, απλώς και μόνο επειδή είναι αγανακτισμένος με την κατάσταση όπως έχει κι όχι επειδή είναι αριστερός. Κι εδώ έρχεται η στρατηγική, που λέμε. Να οργανώσεις παραδείγματος χάρη, έτσι την προεκλογική σου εκστρατεία ώστε ο άλλος να φοβηθεί να ψηφίσει το αντίπαλο κόμμα.

Απλά ακούγονται όλα αυτά.
Στη θεωρία μπορεί, στην πράξη όχι τόσο. Μη ξεχνάμε ότι έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους και οι άνθρωποι κάνουν λάθη. Για τους υποψηφίους, μιλώντας.

Λάθη όπως;
Μου έχει τύχει να κάνω ολόκληρη συζήτηση με κάποιον υποψήφιο για μια θέση και τι θα πει. Την επιχειρηματολογία του, βήμα προς βήμα, μέχρι και πρόβες να έχουμε κάνει για το πώς ακριβώς θα τα πει. Ε, και μετά βγαίνει στην τηλεόραση και λέει κάτι άλλο. Χτύπαγα το κεφάλι μου στον τοίχο. Από την άλλη, την τελική απόφαση για κάτι την έχει πάντα ο υποψήφιος. Εγώ είμαι ο σύμβουλος κι έχω όρια.

Πρόβες όπως οι ηθοποιοί; Κανονικά;
Σχεδόν.

Και υπάρχουν καλοί και κακοί ηθοποιοί- πολιτικοί;
Εννοείται. Υπάρχει ο υποψήφιος που θα κάνει τη δουλειά σου εύκολη. Που θα του εξηγήσεις δυο-τρία βασικά σημεία και όχι μόνο θα τα καταλάβει αλλά θα βγει στην τηλεόραση και θα είναι μια χαρά.Υπάρχουν κι αυτοί που δεν έχουν επικοινωνιακό χάρισμα και δεν μπορούν να μιλήσουν καλά. Δεν έχουν ταλέντο, ούτε καν με την έννοια του ενστίκτου. Ένα πολύ στενάχωρο είδος πελάτη-υποψηφίου, ίσως το χειρότερο, είναι ένας άνθρωπος που είναι έντιμος, καλών προθέσεων, με γνώσεις, καλό βιογραφικό, ειλικρινής, διάθεση προσφοράς και από την άλλη, μηδέν επικοινωνιακό χάρισμα και εμμονές φοβερές σε σχέση με την προσωπική του αντίληψη. Να πιστεύει ότι ξέρει τα πάντα. Αυτοί αποτυγχάνουν και δεν αποτυγχάνουν επειδή είναι ανίκανοι, αλλά επειδή δεν αντιλαμβάνονται το πλαίσιο μέσα στο οποίο δρουν.

Τι συνιστά μια καλή προεκλογική εκστρατεία;
Μια προεκλογική εκστρατεία είναι καλή όταν καταφέρνει:
1. Να έχει καθαρό μήνυμα.
2. Να αναδείξει τα θετικά στοιχεία του εκάστοτε υποψηφίου.
3. Να αναδείξει τα αρνητικά του αντιπάλου του.
4. Να προκαλέσει ενδιαφέρον. Να συζητηθεί.

Να προκαλέσει ενδιαφέρον προς οποιαδήποτε κατεύθυνση; Ισχύει και για την πολιτική το «any publicity is good publicity»;
Δεν ισχύει, νομίζω. Τουλάχιστον αυτή είναι η δική μου θέση. Άλλοι συνάδελφοι διαφωνούν. Το «anypublicityisgoodpublicity» είναι καλό για τα ψώνια στην τηλεόραση, όχι για τους πολιτικούς. Καλό είναι να σε ξέρουν και να σε συζητάνε, αλλά όχι και να γελάνε μαζί σου. Ως καραγκιόζης, δεν πολιτεύεσαι. Να λέμε την αλήθεια. Πλήττεις και το στοιχείο της εμπιστοσύνης έτσι.

Πόσο απέχει η εικόνα ενός πολιτικού από την πραγματική προσωπικότητά του;
Όχι πολύ, τις περισσότερες φορές. Κάποιοι είναι διαφορετικοί σαν χαρακτήρες απ' αυτό που πιστεύει ο κόσμος, αλλά αυτό δε γίνεται επιτηδευμένα. Δεν κατασκευάζεται. Έχω ένα φίλο πολιτικό, ο οποίος στην τηλεόραση φαίνεται υπερβολικά ήπιος, μαζεμένος, σε βαθμό μουροχαυλίασης θα μπορούσες να πεις. Ε, στην παρέα δεν είναι καθόλου έτσι. Αντίθετα μάλιστα, στην παρέα είναι ζωντανός, κεφάτος, με τα αστεία του κι όλα. Στη δημόσια εικόνα του όμως, δεν του βγαίνει αυτό.

Υπάρχει κάποια διαδικασία που ακολουθείται όσον αφορά τη δημόσια εικόνα ενός υποψηφίου;
Βασικά, βρίσκεις τα στοιχεία του υποψηφίου που είναι αξιόλογα και τα αναδεικνύεις, αφού βέβαια πρώτα δεις πόσο ταιριάζουν και με τα στοιχεία απαιτήσεων της κοινής γνώμης. Γενικά, χτίζεις κοντά στο υλικό που έχεις. Το κοστούμι είναι tailormade. Χωρίς μεγάλες αποκλίσεις. Δεν μπορείς ας πούμε, να ανεβάσεις τη Γιάννα Αγγελοπούλου σε τρακτέρ. Με τη γούνα. Θα φαίνεται ψέμα. Πρέπει να προσέχεις τα contrast. Η τηλεόραση είναι πολύ αποκαλυπτική.

Σε αυτούς που λένε ότι ο Τσίπρας θυμίζει Ανδρέα Παπανδρέου τι έχετε να πείτε;
Το θεωρώ υπερβολικό. Έχουν κάποια κοινά στοιχεία, αλλά ως εκεί. Γα να μην πω κάποιο πολιτικό στοιχείο, ας σταθώ στο ότι και οι δύο λάνσαραν ένα informal ντύσιμο. Ο Τσίπρας χωρίς γραβάτα και ο Παπανδρέου τότε με τα ζιβάγκο. Αυτή η σύγκριση όμως γενικά θεωρώ ότι αδικεί και τους δυο.

Η «δουλειά» σας πάει καλά;
Όχι ιδιαίτερα. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν λεφτά. Ούτε για τις εκλογές. Πάνε τα καλά τα χρόνια. Οι μικροί υποψήφιοι δεν έχουν λεφτά και οι μεγάλες «ντίβες» της πολιτικής έχουν μόνιμα επιτελεία και δεν πάνε σε εταιρείες. Στις δημοτικές είναι καλύτερα τα πράγματα.

Συνοψίζοντας, τι θα λέγαμε ότι χαρακτηρίζει ή διαφοροποιεί αυτές τις εκλογές από προηγούμενες;
Είναι εκλογές χωρίς έκπληξη. Έχουν ειπωθεί τα πάντα. Από το 2014, πολιτικολογούμε συνεχώς. Θα γίνουν εκλογές, πότε θα γίνουν εκλογές; Θα βγει ο Σαμαράς στην τηλεόραση, και ξέρεις τι θα πει. Δεν υπάρχει έκπληξη. Το θέμα είναι τι θα υπερισχύσει. Η Ν.Δ. και η λογική της ανησυχίας και του φόβου «μη ρισκάρουμε τώρα που πάμε να βγούμε από το τούνελ» ή ο ΣΥΡΙΖΑ και το «ας τελειώνουμε με το παρελθόν, υπάρχει καλύτερη προοπτική. Η ελπίδα έρχεται»;

Ο κ. Βαρδουλάκης μας μίλησε και για πολλά άλλα, τις ιδιωτικές χορηγίες και τα φιλικά προς το κάθε κόμμα μπλογκ, τις τρολιές και τα socialmedia, τις θεωρίες συνωμοσίας και τον Σρέντερ που το '97, κέρδισε τις εκλογές στη Γερμανία με τις γαλότσες και τη νιτσεράδα του. Όμως η κουβέντα έπρεπε να τελειώσει και ο καλύτερος τρόπος ήταν να την τελειώσουμε κρατώντας την υπόσχεσή μας: (κι εμείς λέμε την αλήθεια).

Πού βρίσκουν λοιπόν τα τηλέφωνά μας και μας στέλνουν μηνύματα;
Τα παίρνουν από διάφορες εταιρείες, όχι κατ' ανάγκην τους παρόχους, άλλες εταιρείες. Επίσης μπορεί κάποιος να είχε περάσει από κάποιο πολιτικό γραφείο για κάποια εξυπηρέτηση ή οτιδήποτε και να έχει δώσει τα στοιχεία του. Κάποιος άλλος γνωστός να είναι εθελοντής σε προεκλογική εκστρατεία και να έδωσε και κάποιων φίλων του. Ό,τι μπορείς να φανταστείς.Ε, μετά γίνονται και ανταλλαγές. Ανταλλάσσουν λίστες οι υποψήφιοι μεταξύ τους, ειδικά εκείνοι που αποχωρούν. Σε κάλυψα;

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.