Πάντειο: Το Πανεπιστήμιο που Ακόμα Αντιστέκεται

Πριν από κάποια χρόνια όταν έψαχνα ποιο πανεπιστήμιο θα δήλωνα στο μηχανογραφικό έκανα την σχετική έρευνα μπαίνοντας στις ιστοσελίδες των ιδρυμάτων. Περνώντας τελικά στο Πάντειο, η εικόνα που αντίκρισα με έκανε να αναρωτηθώ αν οι φωτογραφίες που είχα δει στην σελίδα, ήταν προϊόν photoshop. Ο κήπος που φιγουράριζε φάτσα κάρτα στην ιστοσελίδα, ήταν φανερά εγκαταλελειμμένος. Το περίφημο σιντριβάνι, χωρίς νερό και με μουχλιασμένους σωλήνες. Οι τοίχοι είχαν χάσει το αρχικό τους χρώμα και οι περισσότεροι απ΄ αυτούς ήταν βαμμένοι με σπρέυ. Δεν μιλάω για τα graffiti που είναι γενικώς έργα τέχνης, ούτε για έξυπνα συνθήματα που βλέπουμε να έχουν άπειρα likes στα social media. Μιλάω για ηλίθιες tag-ιες και μουτζούρες που υπήρχαν απλά χωρίς λόγο.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια το Πάντειο έχει αλλάξει ρότα. Η βιβλιοθήκη ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε, ο κήπος είναι περιποιημένος και το σιντριβάνι λειτουργεί ξανά. Οι τοίχοι σε κεραμιδί χρώμα - με τα ωραία graffiti ανέπαφα - δεν θυμίζουν τίποτα από το ξεβαμμένο εκείνο χάλι που πρωτοαντίκρισα. Και δεν είναι μόνο αυτά. Εγκαινιάστηκαν ή ετοιμάζονται να εγκαινιαστούν, καινούργιοι χώροι όπως τα ΕΛΤΑ, το ιατρείο και το μουσείο της σχολής. Φαίνεται ότι τα λεφτά των δημοσίων επενδύσεων δεν πάνε στράφι και ότι τα σκάνδαλα ανήκουν στο παρελθόν. Το Πάντειο σύμφωνα και με τις αξιολογήσεις, γυρίζει σελίδα και είναι σε θέση να ανταγωνιστεί επάξια τα πανεπιστήμια του εξωτερικού σε όλα τα επίπεδα.

Με όλα αυτά στο μυαλό μου και κυρίως μαθαίνοντας την ιστορία του πώς ο Πρύτανης, Γρηγόρης Τσάλτας, ανακάλυψε τον τάφο του Α.Πάντου μέσα στον κήπο της σχολής, αποφάσισα να έρθω σε επαφή μαζί του για να πάρω αυτή τη συνέντευξη.

VICE: Σε περίπου έναν χρόνο θα επαναλειτουργήσουν οι φοιτητικές εστίες, ύστερα από πάγιο αίτημα της παντειακής κοινότητας και της δικής σας ουσιαστικής προσπάθειας. Σε ποια κατάσταση παραλάβατε τις εστίες και πού κολλούσε το θέμα τόσα χρόνια;

Να ξεκινήσουμε από το εξής, ότι αυτό που ονομάζεται φοιτητική εστία του Παντείου πανεπιστημίου, είναι ιδιόκτητο κτήριο. Το έχουμε αγοράσει εδώ και πάρα πολλά χρόνια, την δεκαετία του 80. Πρόκειται για  ένα παλιό ξενοδοχείο, -το ξενοδοχείο Σιρένε- και είναι πολύ κοντά στο πανεπιστήμιο. Το είχαμε αγοράσει με όλο του τον εξοπλισμό και το είχαμε μετατρέψει σε εστία. Ήταν μια εστία πραγματικά κόσμημα, η οποία λειτούργησε για 10-15 χρόνια -αν θυμάμαι καλά. Ωστόσο, φάνηκε μετά ότι υπήρχε σοβαρό λειτουργικό πρόβλημα με την διοίκηση της εστίας, από την πλευρά του πανεπιστημίου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να εκφυλιστεί πάρα πολύ αυτό το σύστημα και κάποια στιγμή πριν από 15 χρόνια, το κτήριο αυτό να καταληφθεί από κάποιους ανθρώπους που δεν είχαν καμία σχέση με το πανεπιστήμιο. Η κατάληψη κράτησε 12 χρόνια, μέχρι την δικιά μας παρέμβαση. Δεν ήταν προσωπικό το θέμα. Πρόκειται περί ομόφωνης απόφασης της Συγκλήτου πριν από 2 χρόνια. Η Σύγκλητος συνειδητοποίησε ότι έχοντας το δικό μας κτήριο κατειλημμένο από άγνωστους, αναγκαζόμασταν να πληρώνουμε 600.000 € τον χρόνο για τη στέγαση 90 μονάχα φοιτητών, και μάλιστα σε ξενοδοχεία τα οποία βρίσκονταν σε αμφισβητούμενες (από την άποψη της ασφάλειας) περιοχές. . Όλα αυτά συνέβαιναν, ενώ στα χαρτιά είχαμε δικιά μας εστία που μπορούσε να φιλοξενήσει 210 φοιτητές. Είδαμε λοιπόν ότι, από την μια μεριά υπήρχε αυτή η οικονομική αιμορραγία, και από την άλλη, εξυπηρετούσαμε λιγότερους φοιτητές από ό,τι θα μπορούσαμε. Επιπλέον, με την οικονομική κρίση, οι ανάγκες των φοιτητών για στέγαση είχανε πολλαπλασιαστεί. Επομένως, δεν θα μπορούσαμε να αφήσουμε ένα δημόσιο κτήριο να τελεί υπό κατάληψη από 22 άτομα, εκ των οποίων 2 μόνο ήταν φοιτητές στο Πάντειο. Σταθήκαμε στο κοινωνικό πρόβλημα και προσπαθήσαμε να έρθουμε σε επαφή με τους καταληψίες, να δούμε εάν ενδεχομένως έχουν κάποια ανάγκη. Στους 2 παντειακούς φοιτητές υποσχεθήκαμε πως από την επόμενη μέρα θα τους δώσουμε δωμάτιο για να μείνουν, έτσι ώστε να μπορέσουμε να ξαναφτιάξουμε τις εστίες. Δυστυχώς δεν το δέχτηκαν κι έτσι αναγκαστήκαμε να προβούμε στην εκκένωση του κτηρίου με μέσα που χρησιμοποιήθηκαν και από μας και από την πολιτεία, χωρίς κανένα πρόβλημα απολύτως. Το κυριότερο είναι πως δεν βγήκαμε ποτέ «έξω» να ζητωκραυγάσουμε ότι καταφέραμε όλο αυτό. Δεν μας ενδιαφέρει η διαφήμιση, μας ενδιαφέρει να γίνεται η δουλειά μας όσο γίνεται καλύτερα.

Με ποια δικαιολογία είχαν κάνει την κατάληψη;

Koιτάξτε, δεν υπήρξε καμία δικαιολογία. Όταν αναλάβαμε την πρυτανική αρχή, το κτήριο τελούσε ήδη υπό κατάληψη. Αιτία δεν υπήρχε, η επαφή με τους καταληψίες ήταν πάρα-πάρα πολύ δύσκολη. Επανειλημμένα στέλναμε επιστολές. Τις τοιχοκολλούσαμε έξω από την φοιτητική εστία για να τις δουν και να έρθουν σε επαφή μαζί μας ώστε τους διευκολύνουμε, σε περίπτωση που το πρόβλημά τους ήταν κοινωνικό. Για να σας δώσω να καταλάβετε, είχαμε έρθει σε επαφή και με την Αρχιεπισκοπή της Αθήνας και με τον Δήμο της Αθήνας, για να μπορέσουμε να τους βοηθήσουμε όλους αν το πρόβλημά τους ήταν πρόβλημα επιβίωσης και δεν είχαν πού να μείνουν. Αρνήθηκαν.

Άρα, τώρα πόσα άτομα θα φιλοξενούν οι εστίες που θα γίνουν και κάτω από ποιες προϋποθέσεις;

Καταρχάς να πούμε ότι το έργο ξεκίνησε πριν από λίγους μήνες, με δημόσιο διεθνή διαγωνισμό τον οποίο δεν δεχτήκαμε να αναλάβουμε εμείς για να μην υπάρχουν παρατράγουδα, και ευελπιστούμε σε έναν χρόνο να είναι έτοιμο. Το κτήριο βρίσκεται σε απόλυτη καταστροφή, για να σας δώσω να καταλάβετε υπάρχει μόνο το κέλυφος, ούτε μεσοτοιχίες δεν βρήκαμε. Μόλις ολοκληρωθούν όλες οι διαδικασίες, θα είμαστε σε θέση να φιλοξενήσουμε 210 φοιτητές οι οποίοι θα πρέπει να καλύπτουν τις προϋποθέσεις που αναφέρονται στους νόμους. Να πούμε εδώ, ότι μας έχει βοηθήσει πολύ το οικονομικό πανεπιστήμιο της Αθήνας και το Πολυτεχνείο, διαθέτοντάς μας τον τελευταίο χρόνο συγκεκριμένα δωμάτια στις εστίες που εκείνοι ελέγχουν. Έτσι μπόρεσε να αποσυμφορηθεί ο αριθμός των ατόμων που ζητούσαν δωμάτιο στις εστίες, ο οποίος έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια. Και μιλάμε για 80 φοιτητές.

Επίσης πρόσφατα ξεκίνησε η λειτουργία των ΕΛΤΑ στον χώρο του Παντείου. Πώς και αναλάβατε μια τέτοια πρωτοβουλία; Τι εξυπηρετεί;

Καταρχήν να πω ότι δεν είμαστε το μοναδικό πανεπιστήμιο που έχει κάνει αυτή την συμφωνία με τα ΕΛΤΑ. Σε πρώτη φάση εξυπηρετείται το πανεπιστήμιο. Παλιότερα αναγκαζόμασταν να βγάζουμε σε καθημερινή βάση αυτοκίνητο που μετέφερε την ογκωδέστατη αλληλογραφία του στο ταχυδρομείο της Καλλιθέας. Επομένως ήταν ένα επιπλέον κόστος και αρκετά σημαντικό. Από την άλλη μεριά, έχουμε 20.000 φοιτητές οι οποίοι είχαν μεγάλη ανάγκη εξυπηρέτησης μέσω των ΕΛΤΑ για τα δέματά τους από την επαρχία για παράδειγμα. Πέρυσι, με την Σύνοδο των Πρυτάνεων κάναμε συμφωνία με τα ΕΛΤΑ για μια έκπτωση ειδική για τους φοιτητές, της τάξεως του 30%. Όποτε, το να έχεις αυτή την υπηρεσία στο «σπίτι» σου, να έχεις και την έκπτωση είναι κάτι το αρκετά σημαντικό.

Άλλη μια καινοτομία ήταν και το ιατρείο που βρίσκεται εντός της σχολής. Τι γίνεται με αυτό;

Το θέμα της καθημερινής ιατρικής κάλυψης είναι πολύ σημαντικό για εμάς. Ουσιαστικά, ένα πανεπιστήμιο είναι μια πόλη. Υπάρχουν καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε μικροατυχήματα ή σε προσωπικά υγειονομικής φύσεως προβλήματα, τόσο των φοιτητών όσο και των καθηγητών. Στο παρελθόν προσπαθούσαμε να τα αντιμετωπίσουμε εκ των ενόντων, με υπηρεσίες τις οποίες που όμως δεν ήμασταν ικανοί να προσφέρουμε σε προσωπικό επίπεδο ο καθένας μας σε πρώτη φάση και σε δεύτερη, αναμένοντας τα ασθενοφόρα. Το να έχεις την δυνατότητα να υπάρχει άμεση αντιμετώπιση είναι πολύ ουσιώδες. Ωστόσο, ήταν πολύ δύσκολο να φτιάξουμε ιατρείο από μόνοι μας. Συνεργαστήκαμε λοιπόν σε αυτόν τον τομέα με τους γιατρούς του κόσμου και με το μεταπτυχιακό της ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου της Αθήνας. Έγινε μια συμφωνία και βρήκαμε τον χώρο, τον εξοπλίσαμε και τώρα έχουμε μια καθημερινή παρουσία από τους ανθρώπους του μεταπτυχιακού προγράμματος που είναι σε επίπεδο νοσηλευτών και  ιατρικού προσωπικού. Επίσης, είναι σημαντικό ότι παράλληλα οι νοσηλευτές κάνουν και την πρακτική τους άσκηση με αυτόν τον τρόπο. Πέραν όμως όλων αυτών, με την βοήθειά τους, τον μήνα Μάιο έχουμε σεμινάρια ενημερωτικά αναφορικά με την υγεία μέσα στον χώρο του Παντείου. Θα ήθελα πραγματικά να τους ευχαριστήσω.

Το Πάντειο πανεπιστήμιο θα είναι το πρώτο σε όλη την Ελλάδα που θα διατηρεί εντός του χώρου του μουσείο. Πώς σας ήρθε η ιδέα;

Αυτή είναι άλλη μια καινοτομία θα μπορούσα να πω, αν και όταν πήραμε την απόφαση να κάνουμε μουσείο, δεν ήξερα ότι και ο καινούργιος νόμος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση προβλέπει την ύπαρξη μουσείου στον χώρο των πανεπιστημίων. Όποτε ξαφνικά βρεθήκαμε να εφαρμόζουμε τον νόμο. Ο στόχος του μουσείου –και προσωπική μου φιλοδοξία- ήταν σε πρώτη φάση η διάσωση σοβαρών κειμηλίων που έχει το πανεπιστήμιο. Μέσα από αυτά πιστοποιείται η ιστορία του. Έτσι είναι πολύ σημαντικό ένας ο οποίος επισκέπτεται τον χώρο –και έχουμε πάρα πολλές επισκέψεις από το εξωτερικό- να μπορεί να δει αυτόν τον πλούτο, αυτά τα κειμήλια που κλείνουν σε 2 χρόνια τα 90. Ας μην ξεχνάμε ότι το Πάντειο είναι η 2η σχολή πολιτικών επιστημών που ιδρύθηκε παγκοσμίως. Όλα τα εκθέματα τα βρήκα στα διάφορα υπόγεια του ιδρύματος, και κινδυνεύανε από την απόλυτη καταστροφή. Παράλληλα με το μουσείο, θα εγκαινιάσουμε και μια πτέρυγα για τις πολλαπλές, πολύ σημαντικές συλλογές βιβλίων, που μας έχουν κληροδοτήσει οι διάφοροι αποθανόντες καθηγητές δικοί μας ή του εξωτερικού.

Πείτε μας κάποια πράγματα που ανακαλύψατε και δεν το περιμένατε.

Καταρχάς, τα αρχεία και ο,τιδήποτε πιστοποιεί την έναρξη της σχολής από τις αρχές του 19ου αι. Φωτογραφίες, κειμήλια, έγγραφα σπάνια, πίνακες που είναι έργα τέχνης αυθεντικά- πολλοί εκ των οποίων έχουν την υπογραφή του Τσαρούχη-, πορτρέτα παλιών καθηγητών και πρυτάνεων που είναι πάνω από 100 χρόνια πλέον και τέλος προσωπικά είδη του Πάντου και του Φραγκούδη που είναι και οι ιδρυτές της σχολής. Σημειωτέον δε, ότι το μουσείο θα ονομαστεί Γεώργιος Φραγκούδης γιατί μέχρι στιγμής το πανεπιστήμιό μας δεν έχει καταφέρει να τον τιμήσει όσο έπρεπε και νομίζω ότι είναι μια πολύ καλή στιγμή. Σε 15 μέρες ελπίζουμε να κάνουμε τα εγκαίνια.

Oι πληροφορίες μου σας θέλουν, σαν άλλο Indiana Jones, να ανακαλύπτετε και τον τάφο του Αλεξάνδρου Πάντου εντός της σχολής. Πώς προέκυψε αυτό;

Τώρα δεν ξέρω αν μπορώ να έχω εγώ τον τίτλο του IndianaJonesεδώ μέσα, αλλά ειλικρινά, πάρα πολλές φορές έχω αρχίσει να νιώθω τον εαυτό μου, ως τυμβωρύχο στο πανεπιστήμιο. Στα ατέλειωτα υπόγεια στα οποία ψάχνω να βρω τι μπορούμε να διασώσουμε, βρήκα ντοκουμέντα από μια κηδεία που είχε γίνει στις αρχές της δεκαετίας του 50 στον χώρο του Παντείου. Σε αυτή είχε έρθει όλη η τότε επίσημη Αθήνα. Από τον Αρχιεπίσκοπο και τους Υπουργούς μέχρι και το προσωπικό της σχολής. Στην φωτογραφία, είδα ένα φέρετρο με την ελληνική σημαία, το οποίο βρισκόταν στην διαδικασία ενταφιασμού μέσα στον κήπο της σχολής. Τότε συνειδητοποίησα, ότι κάπου στον κήπο πρέπει να είναι ο τάφος του Α.Πάντου. Τον βρήκαμε καλυμμένο από έναν πυκνό και μεγάλο θάμνο που τον κουρέψαμε για να μπορέσουμε να αναδείξουμε το μνήμα. Τον περιφράξαμε και τον καθαρίσαμε για να φαίνεται και η καταπληκτική επιγραφή η οποία υπάρχει πάνω από την πλάκα που τον σκεπάζει. Πρόκειται για έναν ιστορικό ιερό χώρο για το Πανεπιστήμιο, του οποίου δεν ήξερε κανένας την ύπαρξη! Εγώ είμαι 32 χρόνια εδώ και δεν είχα ιδέα.

Είναι αλήθεια ότι πείσατε τους ιδιοκτήτες των συνοικιακών καφετεριών να αγοράσουν χρώματα για να βαφτεί η σχολή;

Πωπω, αυτά δεν πρέπει να λέγονται αλλά, το πανεπιστήμιο αντιμετωπίζει τεράστιο οικονομικής φύσεως πρόβλημα, αναμενόμενο όταν έχεις μια ολόκληρη πόλη να διαχειριστείς και συγκεκριμένα κτήρια, τα οποία ασφαλώς αντιμετωπίζουν μια φθορά και από τον χρόνο και από τα συνθήματα τα οποία γράφονται – που είναι κάτι το φυσιολογικό. Όμως, από καιρούς σε καιρό αυτά πρέπει να καθαρίζονται ακόμα και για να μπορούν να γραφτούν καινούργια. Το πανεπιστήμιο δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει με τα δικά του οικονομικής φύσεως μέσα αυτή την κατάσταση. Από την άλλη, από το πανεπιστήμιο «ζουν» πάρα πολλές επιχειρήσεις. Απευθύνθηκα λοιπόν στους ιδιώτες και τους είπα «μπορεί να επωφελείστε από την παρουσία του Πανεπιστημίου και των φοιτητών, αλλά θέλουμε και εμείς από εσάς να μας βοηθήσετε να αντιμετωπίσουμε κάποια προβλήματα». Εμείς δεν ζητήσαμε χρήματα από τους ιδιώτες. Καθόλου. Το μόνο που τους είπαμε είναι ότι το πανεπιστήμιο έχει ανάγκη από 150 λίτρα χρώμα. Αυτοί είναι οι κωδικοί που χρησιμοποιούμε, φέρτε μας κουβάδες με χρώμα. Και ανταποκρίθηκαν όλοι! Εταιρική κοινωνική ευθύνη.

Συνεργαστήκατε καθόλου με τους φοιτητικούς συλλόγους (ή παρατάξεις) για όλα αυτά;

Υπάρχει άριστη συνεργασία με τον φοιτητικό μας σύλλογο και με όλες τις παρατάξεις. Θα ήθελα και μέσα από αυτή τη συνέντευξη να εκφράσω τις ευχαριστίες μου προς τον φοιτητικό σύλλογο που στο σύνολό του έχει αποδεχτεί αυτά τα μέτρα. Χαρακτηριστικά, ακόμα και η εκκένωση της εστίας έγινε και με την ομόφωνη απόφαση του φοιτητικού συλλόγου. Ήταν ένα πρωτόγνωρο συναίσθημα να τίθενται επί κεφαλής για την αναβάθμιση του πανεπιστημιακού χώρου οι ίδιοι οι φοιτητές. Έχουν συνειδητοποιήσει τα παιδιά -και αυτό τους το έχει καταστήσει σαφές η Πρυτανική Αρχή, ότι ο χώρος του Παντείου είναι δικός τους και για αυτό δεν υπάρχει περίπτωση η Σύγκλητος να αρνηθεί την οποιαδήποτε εκδήλωση θα ζητηθεί από πλευρά των φοιτητών. Είναι σπίτι τους και πρέπει να το εκμεταλλεύονται οι ίδιοι.

Πιστεύετε ότι στα πανεπιστημιακά ιδρύματα, με τις σημερινές οικονομικές συνθήκες,υπάρχει χώρος ανάπτυξης ουσιαστικών πρωτοβουλιών από την πλευρά της διοίκησης και των συλλόγων για να βελτιωθεί η καθημερινότητα και το εκπαιδευτικό έργο; Τι θα μπορούσατε να προτείνετε;

Aυτό έχει πιο πολύ σχέση με το πώς βλέπεις το πανεπιστήμιο του αύριο. Οπωσδήποτε, όπως όλη η κοινωνία, έτσι και το πανεπιστήμιο πλήττεται από την οικονομική κρίση. 'Εχουμε έρθει πάρα πολλές φορές σε δύσκολη θέση. Εγώ προσωπικά, όταν θα φύγω μετά από έναν χρόνο απ' αυτή τη θέση, το μόνο που θα θυμάμαι με πολύ μεγάλη λύπη είναι τους φοιτητές οι οποίοι έρχονται και μου λένε «εγκαταλείπουμε τις σπουδές μας γιατί δεν μπορούμε να ζήσουμε στην Αθήνα». Επειδή είμαι και εγώ πατέρας, ένιωσα φοβερά άσχημα που δεν μπορούσα να βοηθήσω αυτά τα παιδιά, και αυτό οφείλεται στους πενιχρούς πόρους που έχουμε από την πολιτεία. Αυτή ήταν η χειρότερη στιγμή της ζωής μου μέσα στο Πάντειο στα 32 χρόνια καριέρας που έχω. Φανταστείτε, ότι στο φοιτητικό εστιατόριο τα τελευταία χρόνια έχουμε αύξηση της εστίασης των φοιτητών, της τάξεως του 40%. Πώς θα μπορούσε να ξεπεραστεί όλο αυτό; Θα πρέπει η πολιτεία να αυξήσει τους πόρους στην παιδεία. Δυστυχώς, από ό,τι βλέπω όμως, κάτι τέτοιο δεν θα γίνει αλλά θα συνεχίζει να τους μειώνει και δεν ξέρω και εγώ πού θα τους φτάσει. Εμείς όμως προσπαθούμε για το καλύτερο, βλέποντας πάντα το ποτήρι μισογεμάτο. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να το δούμε και αλλιώς.

Ποιο είναι το όραμά σας και τα μελλοντικά σας σχέδια για το Πάντειο;

Το όραμά μου προς το παρόν είναι να διατηρηθεί τουλάχιστον η υφιστάμενη κατάσταση και να μην χειροτερέψει, αλλά σε δεύτερη φάση, υπάρχει ένα θέμα που με απασχολεί πάρα πολύ, αυτό της εξωστρέφειας. Το Πάντειο είναι το πανεπιστήμιο που έφερε τον Έρασμο (Erasmusπρόγραμμα) στην Ελλάδα τις αρχές της δεκαετίας του 80. Πάντα πίστευα, και συνεχίζω να πιστεύω στην αναγκαιότητα της κινητικότητας των φοιτητών μεταξύ των χωρών. Έτσι λοιπόν ελπίζω στην μεγαλύτερη συνεργασία με τα πανεπιστήμια του εξωτερικού.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.