Πώς Είναι η Ζωή για έναν Νέο Έλληνα Ναυτικό;

Ο Φώτης Μάνος είναι ένας νέος Έλληνας ναυτικός. Κάνει αυτήν τη δουλειά εδώ και περίπου δέκα χρόνια. Πλέον είναι ανθυποπλοίαρχος σε πλοία τεραστίων –για τα δικά μου τουλάχιστον μάτια– διαστάσεων, τα οποία μεταφέρουν πετρέλαιο. Το συγκεκριμένο επάγγελμα, με όλα τα παρακλάδια του, πάντα μου προκαλούσε ένα αίσθημα θαυμασμού. Μου φαίνεται ακραίο το να μπορείς να μένεις μακριά από το σπίτι σου, ταξιδεύοντας σε κάθε πιθανή άκρη του κόσμου και διασχίζοντας ωκεανούς γεμάτους ναυάγια, ιστορίες που δεν ακούστηκαν ποτέ και κύματα στο ύψος μιας πολυκατοικίας, σχεδόν αβοήθητος, για τόσο μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Πάντα όμως ήθελα να μάθω περισσότερα σχετικά με τη ζωή ενός επαγγελματία ναυτικού. Ο Φώτης, λίγο καιρό προτού μπαρκάρει ξανά, μου αφιέρωσε λίγο από τον χρόνο του και μου μίλησε για το πώς είναι η ζωή σου όταν η δουλειά σου είναι να βρίσκεσαι πάνω σε ένα πλοίο, μακριά από φίλους, οικογένεια και γνωστούς.

VICE: Πώς αποφάσισες να ακολουθήσεις αυτό το επάγγελμα;
Φώτης Μάνος: Από μικρός μου άρεσαν πολύ τα ταξίδια, πάντα ήθελα να κάνω κάτι του τύπου Ιντιάνα Τζόουνς, όμως, αφού πλέον το επάγγελμα του αρχαιολόγου σημαίνει πως κάθεσαι άνεργος ή σε ένα μουσείο να καθαρίζεις αποθήκες, αποφάσισα να γίνω κάτι με το οποίο πραγματικά θα ταξίδευα. Είχα και κάποιους θείους στο Πολεμικό Ναυτικό, οπότε είχα μια ιδέα για το επάγγελμα. Τελείωσα τη Σχολή Εμποροπλοιάρχων και ακολούθησα τον τομέα του εμπορικού ναυτικού.

Πότε έκανες το πρώτο σου ταξίδι;
Το πρώτο μου ταξίδι ήταν το 2006 και με είχε στοιχειώσει. Για κάποιο διάστημα δεν ήθελα να ξανακάνω ταξίδι λόγω των δυσκολιών που είχα αντιμετωπίσει. Είχαμε πάει στις βόρειες χώρες, ήμουν σε ένα πλοίο τύπου ice class, παγοθραυστικό, και μεταφέραμε πετρέλαιο σε κάποιες απομονωμένες περιοχές που δεν είχαν θέρμανση. Κάναμε ένα μήνα να διασχίσουμε ένα ποταμάκι, μετά εγκλωβιζόμασταν για δύο εβδομάδες λόγω πάγου και γενικά οι συνθήκες ήταν πολύ κακές. Σκέψου τώρα, ένα-δύο μήνες, στους μείον 36 βαθμούς, να μην μπορείς να δουλέψεις σε εξωτερικούς χώρους για πολλές ώρες και τέτοια. Πάντως το Βόρειο Σέλας ήταν πολύ όμορφο, αισθανόμουν σαν να ήμουν σε παραμύθι. Μετά, αναγκαστικά για να τελειώσω τη σχολή, έκανα το δεύτερο ταξίδι για να συμπληρώσω ένα χρόνο θαλάσσιας υπηρεσίας. Σ' αυτό κάναμε τον κύκλο Ιταλία – Τουρκία – Αφρική.

Πόσους μήνες διαρκεί ένα μέσο ταξίδι;
Κάνεις συμβόλαιο, το μίνιμουμ συμβόλαιο ανέκαθεν ήταν έξι μήνες, τώρα βέβαια, με κάποιες νομοθεσίες, μπορείς να κλείσεις και τετράμηνο. Εγώ την τελευταία φορά, επειδή πήρα και προαγωγή μέσα στο πλοίο, ανανέωσα το συμβόλαιό μου και έλειπα για ένα οκτάμηνο. Το επόμενό μου υπολογίζω πως θα διαρκέσει γύρω στους πέντε μήνες.

Αλήθεια, πώς αισθάνεσαι όταν είσαι στη μέση του ωκεανού; Σου λείπει το σπίτι σου και οι δικοί σου άνθρωποι;
Εγώ, προσωπικά, ξεχνάω τι σημαίνει οικογένεια, φίλοι, γνωστοί, όλα. Αν με το που μπεις μέσα στο πλοίο αρχίσεις να σκέφτεσαι πως θα περάσεις οχτώ μήνες σαν να είσαι φυλακισμένος, χωρίς να μπορείς να επικοινωνήσεις με ευκολία, μιας και το internet που έχουμε είναι σαν να έχεις 56άρι modem, θα τρελαθείς. Είναι σημαντικό πάντως να γνωρίζεις πως πρόκειται για δουλειά και όλοι οι ναυτικοί που την κάνουν συνειδητά και πάνε για καριέρα γνωρίζουν πως έτσι είναι η φύση του επαγγέλματος. Υπάρχουν βέβαια κάποιες κάρτες που σου δίνουν και μπορείς να επικοινωνήσεις με τους δικούς σου αλλά είναι πανάκριβες. Προσωπικά δεν το κάνω αυτό επειδή δεν μπορώ να σκέφτομαι τα πρόσωπα που έχω πίσω. Αυτές οι σκέψεις κάνουν τον χρόνο να περνάει πολύ πιο δύσκολα. Έτσι, με το που μπαίνω κάνω shutdown και επικεντρώνομαι στη δουλειά.

Θυμάσαι κάποια στιγμή που να είχες κάνει τους δικούς σου να ανησυχήσουν;
Εντάξει, μια φορά όταν ήμουν πρωτόμπαρκος, δεκαεννιά χρονών, που δεν είχα συνηθίσει αυτήν τη ζωή, είχα πάρει τους γονείς μου, τους έλεγα πως δεν ήμουν καλά, ότι είχα πέσει σε κατάθλιψη μέσα στο πλοίο και κάτι τέτοια. Μετά, δεν μπορούσα να επικοινωνήσω μαζί τους για κάποιο διάστημα και φρίκαραν. Όταν ο άλλος είναι μακριά και δεν μπορεί πρακτικά να σε βοηθήσει, τρελαίνεται. Πήγαιναν συνεχώς στην εταιρεία για να μάθουν νέα, όμως ούτε από την εταιρεία δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν μαζί μας, πάνε και δέκα χρόνια – τα πράγματα δεν είναι όπως τώρα, που έχουμε και internet στο καράβι. Εντάξει, με τον καιρό έμαθα κάποια πράγματα και πώς να κινούμαι στον χώρο και έγινα πιο ψυχρός.

Μπορείς να έχεις σταθερή σχέση ενώ είσαι ναυτικός;
Γενικά, αυτή η δουλειά δημιουργεί κάποια εμπόδια στις σχέσεις, ειδικά αν είσαι νέος, επειδή λείπεις και είσαι αποκομμένος. Όταν περνάς είκοσι μέρες μέσα στον Ατλαντικό ωκεανό είναι δύσκολο να επικοινωνείς. Το δορυφορικό σήμα πάνω στα πλοία δεν είναι και το καλύτερο, εξαρτάται από το πλοίο βέβαια. Πάντως, δεν είναι όπως στις παλιότερες εποχές, που έμπαινε ο ναυτικός στο πλοίο και έβγαινε μετά από τρία χρόνια και τον περίμενε μόνο ο σκύλος του πίσω. Λίγο skype, λίγο messenger, κάπως θα την παλέψεις.

Έχω ακούσει πολλά για τους ναυτικούς. Είναι όντως τόσο rock'n'roll όταν όταν πιάνετε λιμάνι;
Μέχρι τώρα έχω κάνει σε τέσσερα-πέντε γκαζάδικα και έβγαινα σχεδόν κάθε εβδομάδα έξω. Εντάξει, είτε ακολουθείς τους παλιούς ναυτικούς που πάνε στη λεγόμενη «λάσπη» είτε πας και κάνεις κάτι πιο εξεζητημένο. Εγώ προτιμώ να κάνω τουρισμό.

Έχεις πάει και στη «λάσπη», όμως;
Η αλήθεια είναι πως όχι. Κοίτα, όλο αυτό έχει πεθάνει πλέον. Το να βγαίνουν δηλαδή έξω οι ναυτικοί, να πλακώνονται στο ξύλο ή να ψάχνουν για πόρνες, δεν συμβαίνει όσο παλιά. Τουλάχιστον στα πλοία που δουλεύω εγώ, που λόγω του μεγέθους τους δεν πιάνουν συχνά στεριά.

Ποια μέρη σου έχουν κάνει εντύπωση;
Έχω ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο. Όπως σου είπα και πριν, στο πρώτο ταξίδι μού έκανε εντύπωση το Βόρειο Σέλας και, αργότερα, η πρώτη φορά που είδα έρημο. Εντάξει, από την άλλη, η Ευρώπη είναι Ευρώπη, όλοι έχουμε πάει σε μια Γαλλία ή σε μια Ολλανδία και την έχουμε δει, δεν αλλάζει κάτι. Μεγάλη εντύπωση μου έκανε και το Κέιπ Τάουν στην Ν. Αφρική. Βλέπεις από τη μία την πλούσια πλευρά της και από την άλλη ανθρώπους να μένουν σε κοντέινερ και κυκλοφορείς υπό τη συνοδεία στρατού. Η Σιγκαπούρη, στην οποία πέρασα αρκετό χρόνο, επίσης μου άρεσε πολύ. Κοίτα, στην αρχή, που λόγω και της κρίσης δεν έβγαζα πολλά χρήματα, έμενα πιο πολύ κλεισμένος. Πλέον, που έχω αρχίσει να βγάζω αρκετά καλά λεφτά, μπορώ να προσφέρω στον εαυτό μου κάποια πράγματα παραπάνω. Όταν ήμουν λοιπόν στο ξενοδοχείο στη Σιγκαπούρη και από την προσωπική μου πισίνα έβλεπα θέα τριάντα ορόφων, εντυπωσιάστηκα. Και με τη θέα, αλλά και με τη σκέψη των όσων έχω καταφέρει μέχρι στιγμής.

Πώς βλέπεις τα πράγματα στην ελληνική ναυτιλία;
Εντάξει, πιστεύω πως έτσι όπως έχουν γίνει τα πράγματα στην Ελλάδα, είναι ο μόνος τομέας στον οποίο μπορεί κάποιος να κάνει σοβαρή καριέρα. Μας φορολογούν βέβαια τρομερά, σκέψου εγώ πληρώνω περίπου 1.700 ευρώ τον μήνα σε φόρους, χωρίς να παίρνω κάτι πίσω. Η Ελλάδα ασχολείται με το εργατικό κομμάτι, βγάζει ναυτικούς και εφοπλιστές που εφοπλίζουν πλοία. Αυτός ο τομέας ακόμα λειτουργεί, υπάρχουν δουλειές.

Πόσα χρήματα βγάζεις;
Κοίτα, έχουν πέσει αρκετά οι μισθοί, όμως υπάρχουν ακόμη εταιρείες που πληρώνουν καλά. Βγάζω περίπου 5.200 ευρώ τον μήνα καθαρά, συν κάποια μπόνους που παίρνουμε, όπως για παράδειγμα τα λεγόμενα «πειρατικά» όταν περνάμε από ζώνες που είναι επικίνδυνες λόγω πειρατείας, από τις οποίες περνάμε συχνά. Στους έξι μήνες μπορείς να βάλεις στην άκρη από 35.000 μέχρι 40.000 ευρώ.

Έχεις βρεθεί σε κάποια επικίνδυνη κατάσταση;
Γενικά η δουλειά είναι επικίνδυνη. Δεν είναι μόνο οι ακραίες καταστάσεις, παίζουν για παράδειγμα και πολλοί τραυματισμοί. Από την άλλη, υπάρχει και η πειρατεία.

Σας την έχουν πέσει ποτέ πειρατές;
Όλοι έλεγαν για τους φημισμένους πειρατές της Σομαλίας, οι οποίοι έχουν σχεδόν εκλείψει. Πλέον είναι πολύ λίγα τα περιστατικά. Το βασικό πρόβλημα είναι στη Νιγηρία, που ανεβαίνουν πάνω, σε σκοτώνουν και φεύγουν. Δεν το κάνουν δηλαδή για να σε ληστέψουν. Οι Σομαλοί είναι businessmen, οι Νιγηριανοί απλώς θέλουν να σε σκοτώσουν. Προσωπικά δεν μου έχει τύχει, όμως υπήρχε ένα πλοίο στην εταιρεία που δούλευα το οποίο ήταν παροπλισμένο και σε κατάσταση αιχμαλωσίας (με το πλήρωμα μέσα) για δώδεκα μήνες.

Έχω δει πολλές φορές σε ταινίες πλοία να πέφτουν σε ξαφνικές καταιγίδες στη μέση του ωκεανού. Σου έχει τύχει ποτέ κάτι τέτοιο;
Όταν ήμουν σε μικρότερα πλοία είχαμε αντιμετωπίσει κάποια προβλήματα, όμως τώρα που είμαι σε πιο μεγάλα πλοία, βλέπεις τους γύρω να βουλιάζουν και εσύ κάνεις κρουαζιέρα. Είναι κάτι σαν πλωτό νησί με μεγάλο βύθισμα, περίπου 25 μέτρα και ειδικά αν είναι φορτωμένο, δεν κουνάει με τίποτα. Αν δεν είναι, γεμίζει με τη λεγόμενη «σαβούρα», νερό δηλαδή, για καλύτερη πλεύση, σαν μπαλόνι. Παλαιότερα, πάντως, σε κάποια πιο μικρά πλοία, είχαμε βρεθεί σε δύσκολες καταστάσεις. Για παράδειγμα, να μας παίρνουν τις σωσίβιες λέμβους τα κύματα, να βλέπεις κύματα τριάντα μέτρων.

Και δεν φοβάσαι;
Εγώ είμαι λίγο αναίσθητος, δεν φοβάμαι, ούτως ή άλλως δεν έχεις και πολλές επιλογές. Στην τελική, πληρώνεσαι, λες «άμα πάθω κάτι και σωθώ, θα πάρω και κανένα φράγκο παραπάνω».

Πώς περνάς τον ελεύθερο χρόνο σου στο καράβι;
Μετά από όλες τις σεζόν του Sopranos, του Friends, που τα έχω δει από την αρχή δυο-τρεις φορές, το The Wire και όλες τις ταινίες που έχω δει και τα βιβλία που έχω διαβάσει, απλώς τρυπάς το ταβάνι και περιμένεις να σου στείλουν τίποτα καινούργιο.

Ποιος μουσικός θα μπορούσε να είναι ναυτικός;
Ο Tom Waits, άνετα.

Περισσότερα από το VICE

Σκληρές Αλήθειες για τον Έρωτα από ένα Ζευγάρι που Είναι Μαζί 60 Χρόνια

Φωτογραφίζοντας τις «Ατέλειες» του Γυναικείου Σώματος

O Άνθρωπος που Άνοιξε μια Τρύπα στο Κεφάλι του για να Είναι Μόνιμα «Φτιαγμένος»