Στα Δυτικά οι Χιπχοπάδες Συζητούν για το Σεξισμό Μέσα μας

Οι φωτογραφίες είναι ευγενική παραχώρηση του Χιπ Χοπ Καφενέ της Εργατικής Λέσχης Περιστερίου

Ένας στίχος μπορεί να εκφράσει εκατομμύρια ανθρώπους κι ένας άλλος να τους διχάσει μονομιάς. Κάτι τέτοιο συνέβη και το περασμένο τριήμερο στο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ. Όσοι βρέθηκαν εκεί, είχαν κάτι κοινό. Ήταν σίγουρα αντιφασίστες κι αντιρατσιστές. Αυτό που φάνηκε ότι δεν ήταν σίγουρο, είναι η ξεκάθαρη θέση απέναντι στο σεξισμό και την ομοφοβία. Αφορμή στάθηκαν οι στίχοι του 12ου Πίθηκου που τραγουδούσε στο φεστιβάλ και χαρακτηρίστηκαν σεξιστικοί κι ομοφοβικοί, προκαλώντας την αντίδραση του φεμινιστικού κινήματος, του ΛΟΑΤΙ κινήματος κι όχι μόνο. Το περιστατικό πέρα από την πολιτική συζήτηση που άνοιξε εντός των κινημάτων, στάθηκε ως αφορμή να «ανοίξει» το διάλογο κι εντός της χιπ χοπ κοινότητας σχετικά με αυτά τα ζητήματα.

Ανεβαίνοντας την ταράτσα της Εργατικής Λέσχης Περιστερίου για να παρακολουθήσω την ιδρυτική εκδήλωση-συζήτηση του Χιπ Χοπ Καφενέ με θέμα «Hip Hop και κινήματα, η άνοδος του πολιτικοποιημένου hip hop στις γειτονιές μας», περιμένω να συναντήσω καμιά εικοσαριά άτομα. Προς έκπληξη μου, η ταράτσα είναι γεμάτη και μέχρι το τέλος της βραδιάς έχουν μαζευτεί περίπου 100 άτομα. Η συζήτηση είναι πλούσια, με αναφορές στον διεθνή χώρο της χιπ χοπ σκηνής, το φασισμό και τα κινήματα.

Ο Θανάσης Καρβούνης έχει το ρόλο του συντονιστή της συζήτησης. Όπως μου λέει: «Μαζευτήκαμε δημιουργοί κι ακροατές της χιπ χοπ μουσικής και πήραμε την πρωτοβουλία τις κουβέντες που γίνονται σε φόρουμ και facebook να την κάνουμε πιο οργανωμένα, πιο μαζικά και αυτό να το ονομάσαμε Χιπ Χοπ Καφενέ. Καλέσαμε να μιλήσουν καλλιτέχνες που ξέραμε από το Περιστέρι, το Ίλιον κι από τις γύρω περιοχές και τον Νικόλα από Razastarr που είναι μεγαλύτερος κι απόλυτα σεβαστός από την χιπ χοπ κοινότητα. Οι ομιλητές απλώς άνοιξαν την κουβέντα, ο κόσμος έκανε τοποθετήσεις, έγιναν ερωτήσεις, δημιουργήθηκε διάλογος που κρατήθηκε σε ένα πολύ καλό επίπεδο. Το χιπ χοπ απευθύνεται σε πολύ νεολαίο κόσμο, που βράζει το αίμα του και μετά τη δολοφονία Φύσσα βρίσκεται σε καλλιτεχνικό και κοινωνικό αναβρασμό. Στόχος είναι σε πρώτη φάση να φέρουμε κοντά καλλιτέχνες και ακροατές, να αλληλεπιδράσουμε, να πέσουν ιδέες, να καταφέρουμε να συνδέσουμε αυτή τη μουσική που έχει από μόνη της ένα φορτίο πολιτικοποίησης με τα κοινωνικά κινήματα. Από τα 100 άτομα που ήρθαν ήξερα τα 20. Κι αυτό είναι καλό. Δεν ξέραμε ούτε σε τι πολιτικό χώρο κινούνται, ούτε τίποτα. Το κάλεσμα απευθύνεται σε αυτούς που έχουν μία κοινωνική ευαισθησία. Το ραντεβού είναι Πέμπτες 20.00-23.-00 με θεματικές και η επόμενη θα είναι Χιπ Χοπ και σεξισμός/ομοφοβία με αφορμή κι με αυτό που συνέβη στο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ».

Με αφορμή το περιστατικό και τη συζήτηση που ανοίγει τον ρωτάω τη δική του άποψη στο ζήτημα: «Δυστυχώς το χιπ χοπ παρόλα τα καλά που έχει, έχει και διάφορες παιδικές ασθένειες, και μία από αυτές είναι ο σεξισμός και η ομοφοβία. Επειδή είναι μία μουσική που έχει μία επιθετικότητα μέσα της καμιά φορά έχει και στρεβλώσεις και πολλές φορές αυτή η επιθετικότητα αντί να βγει προς το σύστημα και τον καταπιεστή βγαίνει με μία χαζή wannabe αντρίλα είτε προς αντίπαλους χιπ χόπερς είτε προς τις γυναίκες, είτε προς τους ομοφυλόφιλους κι αυτό επειδή επηρεάζεται κι από τα πρότυπα από Αμερική κι από παλιούς Έλληνες χιπ χόπερς που μπορεί καν να μην ξέρουν τι σημαίνει η λέξη σεξισμός. Καλό θα είναι να τα συζητήσουμε αυτά τα ζητήματα. Ο καφενές δεν θέλει να σηκώσει το δάχτυλο και να πει να αυτό είναι το σωστό, θέλει να ανοίξει την κουβέντα που θα αναδείξει το φυσιολογικό, ότι δεν είναι μαγκιά να βρίζεις μία γυναίκα ή διαρκώς να μειώνεις τους ομοφυλόφιλους».

Ανάμεσα στους ομιλητές βρίσκεται και ο Νικόλας από τους Razastarr λίγες μέρες πριν εμφανιστεί στο Rochwave Festival. Οι παρευρισκόμενοι τον αντιμετωπίζουν με απίστευτο θαυμασμό και σεβασμό. Όπως μου λέει για την εκδήλωση: «Είδα πολύ θετικά το εγχείρημα. Ήταν άνθρωποι από όλες τις ηλικίες, δεν ήταν απαραίτητα άνθρωποι που ακολουθούν το χιπ χοπ λόγω μόδας ή λόγω ηλικίας. Υπήρχαν και μεγαλύτεροι άνθρωποι κι αυτό ήταν πολύ ευχάριστο. Το είδα πάρα πολύ θετικά σαν ένα πρώτο βήμα, το οποίο σκοπός είναι να συνεχιστεί. Κεντρικός στόχος σε όλα αυτά τα πράγματα είναι ένα είδος αφύπνισης. Να συμμετέχουν οι άνθρωποι περισσότερο σε αυτά τα πράγματα που είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τις ζωές μας». Τον ρωτάω και την άποψή του για το θέμα των ημερών στη χιπ χοπ κοινότητα: «Σε σχέση με το σεξιστικό στίχο, πιστεύω ότι είναι λάθος η προσέγγιση αυτής της μουσικής γενικά. Δεν ενδιαφέρει πιστεύω κανέναν το πώς λειτουργεί ο καθένας στο κρεβάτι του. Αυτό που μας ενδιαφέρει όλους είναι η κοινωνική μας κατάσταση και η ζωή μας. Διαφωνώ με οτιδήποτε σεξιστικό, συμφωνώ με οτιδήποτε ερωτικό, ρομαντικό, αγαπησιάρικο που κάποιος καλλιτέχνης μπορεί να έχει την ανάγκη να μοιραστεί. Γιατί να υπάρχει στοχοποίηση απέναντι στις γυναίκες; Είμαστε ίσοι, δεν είναι κάποιος κάτω ή πάνω σε κάποιο αόρατο μέτρο. Δεν συμφωνώ να αναφερόμαστε με σεξιστικούς στίχους στις γυναίκες. Όσοι το κάνουν, αν γνωρίζουν, λάθος τους, αν δεν γνωρίζουν ίσως είναι επηρεασμένοι από τα αμερικάνικα πρότυπα».

Ρωτάω και τους υπόλοιπους ομιλητές την άποψή τους για το ζήτημα. Ο Βασίλης Renegade Instruments, μου λέει πως: «Το πολιτικό τραγούδι ποτέ δεν έλειψε από το ελληνικό χιπ χοπ. Όμως τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί μια νέα ριζοσπαστικοποίηση τόσο στο στίχο όσο και στη μορφή και στη μουσική σε μεγάλο βαθμό. Αυτό δεν προέκυψε αυτόματα. Χρειάστηκε να υπάρξει μια αλλαγή στις συνειδήσεις του κόσμου, να υπάρξει οργή, ώστε και να προκύψουν νέα γκρουπ και ράπερ που να κάνουν ένα soundtrack ας πούμε αυτής της αλλαγής αλλά και πιο παλιοί καλλιτέχνες να επιστρέψουν στον πολιτικό-αντιστασιακό λόγο. Αυτή η αλλαγή δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί σαν βαρίδι για τη μουσική δημιουργία, σαν “περιθωριοποίηση” κάποιων που γράφουν για αγώνες και “τι θέλετε κι ασχολείστε τώρα με την πολιτική”. Ίσα ίσα που και η μουσική γενικά, και το χιπ χοπ ειδικότερα έχουν σημαντικές στιγμές συνδεδεμένες με το κίνημα των απλών ανθρώπων. Επίσης, δε πρέπει να μείνει “στα μισά του δρόμου”, να λέμε απλά ένα πρόβλημα και τέλος, να διεκδικούμε ότι στο στίχο, στις συναυλίες μας και στη δράση μας θα προσπαθήσουμε να δώσουμε ενέργεια και τρόπους στον κόσμο για να παλέψει. Από αυτή την άποψη μετά τη δολοφονία του Killah P  έχει φουντώσει το ενδιαφέρον και για το τι έχει να πει το χιπ χοπ αλλά και για το τι τελικά θα πει σε αυτή τη φάση.  Δεκάδες "άσιμα" συγκροτήματα έχουν οργανώσει εκατοντάδες συναυλίες σε κάθε γωνιά για να φτάσει το μήνυμα της μάχης με τους νεοναζί και το ρατσισμό παντού. Ακόμη περισσότερα έχουν κάνει οι ακροατές και γι' αυτό και περιμένουν τη δράση. Εν τέλει, ένας ολόκληρος κόσμος περιμένει και προχωρήματα σε όλα τα επίπεδα, περιμένει σύγκρουση με το σεξισμό και όχι αναπαραγωγή χυδαίων επιχειρημάτων του συστήματος».

Ο Νίκος Infinik μου λέει πως: «Ανοίγουμε τις συζητήσεις για το φασισμό και για τον σεξισμό και για την ομοφοβία σε νέους ανθρώπους για να τους κερδίσουμε. Έχω ακούσει τι έγινε στο Αντιρατσιστικό, δεν ήμουν εκεί να το δω από πρώτο χέρι. Στο τέλος της συζήτησης ακούστηκαν πολλές απόψεις κι ότι δεν γουστάρουμε τέτοια πράγματα σεξιστικά και ομοφοβικά και ότι εντάξει ρε παιδιά δεν έγινε και κάτι. Εγώ δεν είμαι με κανένα από αυτά τα δύο. Πιστεύω ότι περισσότερο πρέπει να κοιτάς το νόημα, γιατί μπορεί εκ παραδρομής να πω κάτι που έχει σεξιστικό περιεχόμενο, που κακώς, γιατί ζούμε σε μια κοινωνία που είναι έτσι, αλλά είναι διαφορετικό αυτό να το αποδέχομαι και να το υποστηρίζω. Πρέπει να διαχωρίσουμε το συνειδητό από το ασυνείδητο. Όχι ότι το ασυνείδητο δεν χρειάζεται δουλειά, αλλά το αντιμετωπίζεις διαφορετικά. Να δούμε τη διάθεση που έχει ο άλλος. Αν θέλει να αλλάξει το λάθος που κάνει κάποιος ή όχι».

Ο Νίκος Αντίποινα από την πλευρά του πιστεύει πως: «Μην κοροϊδευόμαστε, ο σεξισμός στη χιπ χοπ στην Ελλάδα υπάρχει. Γι’ αυτό και ήταν ένας κι από τους λόγους που τη δεκαετία του ΄90 πολλές κοπέλες δεν μπορούσαν να ακούσουν χιπ χοπ. Δεν μπορεί μία κοπέλα να πάει να ακούσει κάποιον που ραπάρει και δεν την σέβεται ως γυναίκα, με αυτό το στυλ του υπεράντρα. Είμαι αντίθετος, και παλεύουμε να αποβάλλουμε αυτά τα πράγματα. Δεν έχω δει όμως να βγει κάποιος και να πει είμαι ομοφυλόφιλος στο χιπ χοπ. Θα ήθελα να βγει κάποιος για να δω αντιδράσεις. Και θέλω να δω και γυναικείες μπάντες και γυναίκες, όπως αυτό που έχει συμβεί με την Κένυ Αρκάνα. Μπορεί να υπάρχει σεξισμός κι ομοφοβία, αλλά δεν νομίζω να κινηθούν επιθετικά προς κάποιον που θα δηλώσει ομοφυλόφιλος στο χιπ χοπ. Αυτά μέσω συζητήσεων και μέσω τις μουσικής και δράσεων πρέπει να τα αποβάλουμε και σαν κοινωνία και σαν χιπ χοπ κοινότητα».

Πιάνω την κουβέντα στον Βλάσση (Productive). «Ο σεξισμός, δυστυχώς, ειναι κομμάτι της κοινωνίας που ζούμε. Μια μεγάλη μερίδα τον ανθρώπων που συναναστρεφόμαστε χρησιμοποιεί σεξιστική φρασεολογία. Κατ´ επέκταση τέτοιου είδους λέξεις αποτυπώνονται και στους στίχους αρκετών mc's. Όσο ένας άνδρας δεν βρίσκει προβλημα στην επίδειξη του ανδρισμού του, δε θα πάψει να ειναι σεξιστής. Το hip hop δεν εχει θέσει σ´ αυτή τη λογική. Θεωρώ πως αυτο το είδος μουσικής ειναι ικανό να αφυπνίσει συνειδήσεις, να θίξει την κοινωνική αδικία και να αντισταθεί έμπρακτα με το λόγο. Μ' ένα απο τα πιο ισχυρά όπλα της ανθρώπινης αντίδρασης. Είναι χρέος κάθε mc να μην αναπαράγει τη γλώσσα της κοινωνίας που χρησιμοποιείται για να διαχωρίσει, να υποβιβάσει, να καταδικάσει και να προσβάλει το συνάνθρωπο. Είναι ανάγκη να χρησιμοποιήσουμε το hip hop ως μέσω αντίστασης στην κοινωνία του θεάματος. Να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης και γραφής και να μην αναλωνόμαστε σε όσα μας κάνουν να μην είμαστε ο εαυτός μας, σε όσα μας μαθαίνουν πως να μην υπολογίζουμε στο σεβασμό, σε όσα μας οδηγούν σε ρατσιστικές συμπεριφορές και σε όσα μειώνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια».

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.