Η Δικαιοσύνη Παίζει και στις Καθυστερήσεις

Photo via Flickr/Robin Hutton

Στο μισερό παγκάκι έξω από το κτίριο 10 στα δικαστήρια της πρώην Σχολής Ευελπίδων κάθονταν στριμωγμένοι τέσσερις δημοσιογράφοι. Ακριβώς δίπλα, στα μαρμάρινα σκαλιά, άλλοι πέντε συζητούσαν χαμηλόφωνα, με το τσιγάρο στο ένα χέρι και το κινητό στο άλλο. Οι φωνές από τον πρώτο όροφο, όπου βρισκόταν το γραφείο του 4ου ειδικού ανακριτή, ακούστηκαν μέχρι έξω και μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα έκαναν την έξοδό τους -έξαλλοι- δύο δικηγόροι. Το ασθενοφόρο βρισκόταν ήδη καθοδόν για να παραλάβει δύο ηλικιωμένους, κατηγορούμενους στο μεγάλο σκάνδαλο της Siemens. Ηταν 3 Ιουνίου του 2009.

Πέντε χρόνια μετά, πολλά έχουν αλλάξει. Το παγκάκι έχει διαλυθεί τελείως, οι κατηγορούμενοι Σκαρπέλης και Γεωργίου προφυλακίστηκαν και μετά αφέθηκαν ελεύθεροι, ο ανακριτής αντικαταστάθηκε από συνάδελφό του. Η μόνη… σταθερά είναι η δικογραφία για τα μαύρα ταμεία της Siemens, η οποία εξακολουθεί να βρίσκεται στο ίδιο ακριβώς στάδιο, αυτό της ανάκρισης.

Φυσικά δεν είναι η μόνη. Σημαντικές υποθέσεις, που στο ζενίθ τους μονοπώλησαν την επικαιρότητα, μετρούν πολλά χρόνια σε εισαγγελικά και ανακριτικά γραφεία, προτού φτάσουν σε δίκη. Κι όταν λέμε πολλά, εννοούμε πως αν ήταν παιδιά, μέχρι σήμερα, όχι μόνο θα είχαν μάθει να περπατάνε και να μιλάνε, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις θα τελείωναν το… Δημοτικό. Οι αιτίες πολλές, αν σκεφτεί κανείς ότι κάθε χρόνο μόνο στην Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθήνας, οι καινούργιες υποθέσεις φτάνουν τις 300.000, τις οποίες θα πρέπει να χειριστούν συνολικά 128 εισαγγελικοί λειτουργοί, ενώ το διοικητικό προσωπικό τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί σε ποσοστό περίπου 30% - 40%.

Ο εισαγγελέας Πρωτοδικών Δημ. Ζημιανίτης, εκπρόσωπος Τύπου της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών και Γενικός Γραμματέας της Ένωσης Εισαγγελέων Ελλάδος, βρίσκεται καθημερινά αντιμέτωπος με αυτά τα ζητήματα, όπως και πολλοί συνάδελφοί του. Για αυτό άλλωστε, υποστηρίζει πως χρειάζεται, ανάμεσα σε άλλα, "ψύχραιμη προσέγγιση του έργου της Δικαιοσύνης από τους πολίτες και τα ΜΜΕ, διότι η απονομή της Δικαιοσύνης δεν είναι ζήτημα ταχύτητας μόνον, αλλά ζήτημα ορθής και ποιοτικής κρίσης".

Κάθε υπόθεση είναι μοναδική και απαιτεί τον κατάλληλο χρόνο με βάση τα χαρακτηριστικά της, που μόνο ο εισαγγελέας ή ο δικαστής που τη χειρίζεται γνωρίζει, μας εξηγεί. Οσο για τις "επώνυμες" ποινικές δικογραφίες, αναφέρει πως "αφορούν ογκώδεις, σύνθετες διαχειριστικές - οικονομικές υποθέσεις, με πλευρές που συχνά υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα και απαιτούν διεθνείς ενέργειες, αλλά και τεχνικές γνώσεις που ο δικαστής ή ο εισαγγελέας δεν έχει και δεν υποχρεούται να έχει". Απαιτείται δηλαδή, συνδρομή εμπειρογνωμόνων, η οποία δεν είναι και τόσο σίγουρο ότι θα έρθει, αλλά κυρίως "το κατάλληλο νομικό πλαίσιο, που λείπει παρά τα θαρραλέα μέτρα της τελευταίας πενταετίας, και το σύνολο των δυνατοτήτων που παρέχονται διεθνώς για την αποτελεσματικότερη ταχεία διερεύνηση".

Από την άλλη, ο Ηλίας Σιδέρης, μέλος του Δ.Σ. της Ενωσης Νέων Δικηγόρων Αθηνών, μας επισημαίνει το γεγονός ότι η Ελλάδα τιμωρείται με βαριά πρόστιμα από την Ε.Ε., λόγω βραδύτητας, αφού οι καθυστερήσεις, ιδίως στα πλαίσια της προανάκρισης και της ανάκρισης, οφείλεται κυρίως γιατί η νομοθεσία δεν προβλέπει σαφείς προθεσμίες. "Μια ανάκριση μπορεί να μείνει ανοιχτή για αρκετούς μήνες ή και χρονια!" επισημαίνει, εξηγώντας πως αυτό που ανέδειξαν οι "διάσημες" δικογραφίες είναι το πρόβλημα της αργής απονομής της Δικαιοσύνης.

Ο κατάλογος των υποθέσεων είναι αρκετά μεγάλος. Δεκάδες δικογραφίες περιμένουν τη σειρά τους για να φτάσουν σε δίκη και μαζί τους οι εκατοντάδες εμπλεκόμενοι, είτε πρόκειται για κατηγορούμενους είτε για μάρτυρες, που δεν βλέπουν ούτε με κυάλια τη μέρα που θα έχουν ξεμπερδέψει. Η ελληνική Δικαιοσύνη "πήζει" στη δουλειά. Αν προσθέσουμε και τις "δύσκολες" υποθέσεις, που στην καλύτερη ο δικαστικός λειτουργός θα δεχθεί την αντίσταση ενός έμπειρου και "καπάτσου" δικηγόρου που ξέρει τα παραθυράκια του νομικού κόσμου, το πράγμα όλο και χειροτερεύει.

Τα μαύρα ταμεία

Η υπόθεση του γερμανικού κολοσσού Siemens, στελέχη του οποίου φέρονται να δωροδόκησαν κρατικούς αξιωματούχους για να προτιμούν την εταιρία από άλλες, είναι ένα από τα δεκάδες παραδείγματα.

Η Δικαιοσύνη ξεκίνησε να ασχολείται το 2006, πριν οκτώ χρόνια, όταν διατάχθηκε προκαταρκτική έρευνα. Μέσα σε δύο χρόνια είχαμε την άσκηση ποινικών διώξεων, με την δικογραφία να μπαίνει πιά στο στάδιο της ανάκρισης. Τα τελευταία έξι χρόνια συνολικά τέσσερις ανακριτές έχουν αναλάβει να την ερευνήσουν. Βάλε και τις δικαστικές συνδρομές σε άλλα κράτη, που παίρνουν χρόνο, βάλε και κατηγορούμενους που μάζεψαν τα μπογαλάκια τους και εξαφανίστηκαν, φτάσαμε καλό 2014. Με τις παραγραφές των αδικημάτων -που ισοδυναμεί με ατιμωρησία εμπλεκομένων- να ξεκινούν σιγά σιγά, η ανάκριση για τη Siemens, με περισσότερους από 70 κατηγορούμενους, βρίσκεται στο τελευταίο της στάδιο και ένα βήμα πιο κοντά στις δικαστικές αίθουσες.

Οι τηλεφωνικές υποκλοπές

Σε χειρότερη μοίρα βρίσκεται η έρευνα για τις υποκλοπές (2004-2005), η οποία σε λίγο καιρό κλείνει δέκα χρόνια ζωής. Λίγο CΙΑ, λίγο τηλεφωνικές παρακολουθήσεις σημαίνοντων προσώπων -ακόμα και ο τότε πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής συμπεριλαμβανόταν στη λίστα-, ήταν κι ο θάνατος του στελέχους της Vodafone Κ. Τσαλικίδη, η υπόθεση έφερνε περισσότερο σε χολυγουντιανή ταινία.

Σε αντίθεση με το "L.A. Εμπιστευτικό" όμως, το να βρεις την άκρη του νήματος στην πραγματικότητα είναι κομματάκι πιο δύσκολο. Οκτώ χρόνια ανάκρισης κι ακόμη είμαστε στην.. αρχή. Κανένας κατηγορούμενος για τη βασική υπόθεση των υποκλοπών. Από μάρτυρες; Επί της ουσίας, ένας πρώην πράκτορας της CIΑ, που ενδέχεται να καταθέσει (αλλά μπορεί και να αλλάξει γνώμη), είναι πιθανότατα η τελευταία "ελπίδα" για τον ανακριτή.

Η φούσκα του ΧΑΑ

Αν πάμε και ακόμη πιο πίσω χρονικά, θα θυμηθούμε και την περίφημη "φούσκα" του Χρηματιστηρίου του 1999. Ναι, ναι. Αυτή που όλοι είδαν και αρκετοί βίωσαν χάνοντας τις περιουσίες τους, εκτός τελικά από το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων που αθώωσε τους 42 κατηγορούμενους (επιχειρηματίες, χρηματιστές και επενδυτές).

Για να καθίσουν όμως, οι κατηγορούμενοι στο εδώλιο, χρειάστηκαν να περάσουν περίπου 12 χρόνια, συμπεριλαμβανομένης και της περιόδου όπου διευθύνουσα της έρευνας δεν ήταν άλλη από την Κωνσταντίνα Μπουρμπούλια, η οποία στη συνέχεια καταδικάστηκε σε 12έτη κάθειρξη για τους χειρισμούς της κατά την ανάκριση.

Η ποινική διερεύνηση είχε ξεκινήσει τον Ιούνιο του 1999, λίγους μήνες δηλαδή προτού εκραγεί η χρηματιστηριακή "φούσκα", εξαιτίας των δημοσιευμάτων της εποχής. Η έρευνα προχώρησε μέχρι την άνοιξη του 2000, όταν ασκήθηκαν κακουργηματικές ποινικές διώξεις κατά παντός υπεθύνου κι ενώ εκατοντάδες μικροεπενδυτές εν μία νυκτί έχασαν δισεκατομμύρια ευρώ.

Οπως όλα δείχνουν, η κύρια υπόθεση για τη χειραγώγηση μετοχών που οδήγησε στην κατάρρευση του Χρηματιστηρίου, θα συνεχίσει να έχει πολλά σκαμπανευάσματα μέχρι να τελεσιδικήσει. Ηδη, η αθωωτική ετυμηγορία του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου "αμφισβητήθηκε" από τον Αρειο Πάγο, ο οποίος άσκησε αναίρεση προκειμένου να επαναληφθεί η δίκη.

Ομόλογα

Τέσσερα χρόνια ζωής μέτρησε και ο έλεγχος του "κρυφού ομολόγου" των 280 εκατομμυρίων ευρώ (2006-2007), που κατά την κατηγορία κατέληξε σε διάφορα ασφαλιστικά ταμεία υπετιμημένα, προκαλώντας ζημία στο Δημόσιο. Δύσκολο το αντικείμενο και εδώ. Οικονομικά στοιχεία, ευθύνες που ποτέ δεν έφτασαν σε πολιτικά πρόσωπα, ενώ παράλληλα ήρθε και η χιονοστιβάδα άλλων αντίστοιχων υποθέσεων με "χρεωμένα" ασφαλιστικά ταμεία, που ανέλαβε να ερευνήσει ο ίδιος ανακριτής.

Πρόσφατα, στα τέλη του Μάη, ολοκληρώθηκε και αυτή η δίκη. Αν και η πλειοψηφία των κατηγορουμένων, κυρίως χρηματιστές και στελέχη των ασφαλιστικών ταμείων, καταδικάστηκε, κανείς τους δεν οδηγήθηκε στη φυλακή, αφού το δικαστήριο ανέστειλε την ποινή τους μέχρι η υπόθεση να εκδικαστεί στο εφετείο.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.