Παραμορφωμένοι Βετεράνοι του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου: Οι Πρώτοι Ασθενείς Πλαστικής Χειρουργικής

Η ιστορία της προέλευσης της πλαστικής χειρουργικής είναι ιδιαίτερα αιματηρή – πιθανότατα, οι πρώτες επεμβάσεις που έγιναν δεν είχαν τις ρίζες τους στη ματαιοδοξία, αλλά μάλλον στην ανάγκη. Το ζητούμενο ήταν να βρεθεί ποιος ασθενής ήταν αρκετά απελπισμένος -και ποιος γιατρός ήταν αρκετά θαρραλέος-, για να δοκιμάσει αυτές τις επικίνδυνες επεμβάσεις για πρώτη φορά.

Πολλές από τις τεχνικές και τα πρακτικά αντικείμενα που χρησιμοποιούμε σήμερα γεννήθηκαν σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, εν μέσω πολέμου: το ραδιόφωνο, το ρολόι χειρός, το ανοξείδωτο ατσάλι, το φερμουάρ, η θερινή ώρα, το σπρέι, τα στιλό και οι σερβιέτες, μεταξύ άλλων. Ομοίως, η πλαστική χειρουργική δεν θα ήταν αυτό που είναι σήμερα, αν μια σφαγή που έγινε πριν από 100 χρόνια δεν είχε αφήσει εκατοντάδες χιλιάδες άνδρες παραμορφωμένους.

Τα χρόνια πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο σηματοδότησαν μια εποχή σημαντικής τεχνολογικής προόδου. Η ηλεκτρική ενέργεια, η μαζική παραγωγή, ο χάλυβας και τα χημικά δημιούργησαν όπλα πιο θανατηφόρα από ποτέ. Οι στρατιώτες όλων των πλευρών της σύγκρουσης αναμετρήθηκαν με τη δύναμη των πολυβόλων, των φλογοβόλων, των τανκς, των δηλητηριωδών αερίων και των αεροπλάνων για τέσσερα χρόνια σερί. Τα χαρακώματα που έσκαβαν συχνά προστάτευαν το σώμα τους, αλλά τα κεφάλια τους ήταν πιο ευάλωτα.

Ως εκ τούτου, πολλοί από αυτούς τους παραμορφωμένους βετεράνους του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου απομονώθηκαν κοινωνικά, καθώς η εμφάνισή τους τους προκαλούσε τέτοια ντροπή, που απέφευγαν να εμφανίζονται δημοσίως. Πολλές φορές, δεν εμφανίζονταν καν στα μέλη της οικογένειάς τους. Ήταν αδύνατον να έχουν μια κανονική δουλειά και μια κοινωνική ζωή. Ένας Βρετανός βετεράνος που είχε τραυματιστεί από θραύσματα χειροβομβίδων κατά τη διάρκεια της Μάχης της Υπρ φοβόταν να φάει δημοσίως, επειδή οι ήχοι που έβγαζε το τραυματισμένο του πρόσωπο, καθώς μασούσε και κατάπινε έκοβαν την όρεξη στους γύρω του.

Για να κρύψουν τις παραμορφώσεις τους, πολλοί βετεράνοι φορούσαν μάσκα ή προσθετικό προσώπου. Σήμερα, αυτά τα προσθετικά είναι συνήθως κατασκευασμένα από σιλικόνη, αλουμίνιο ή πλαστικό, αλλά εκείνη την εποχή, κατασκευάζονταν από χαλκό και άλλα μέταλλα. Αν έλειπε σε κάποιον η μύτη, ένα χείλος, το μάγουλο, το σαγόνι ή η κόγχη του ματιού,τα αντικαθιστούσαν με μια μάσκα που κάλυπτε μερικώς το πρόσωπο, η οποία συνήθως στηριζόταν σε ένα ζευγάρι γυαλιά. Ήταν μια άσχημη, βραχυπρόθεσμη και καθόλου πρακτική λύση - μία που ίσως να μην είχε βελτιωθεί, αν ένας γιατρός που ονομαζόταν Harold Gillies δεν είχε ενδιαφερθεί για το πρόβλημα.

Ο λεγόμενος «σωλήνας μίσχου» είναι μια πρωτοποριακή τεχνική που ανέπτυξε ο Gillies. Το δέρμα κοβόταν μερικώς και στη συνέχεια έμπαιναν ράμματα, σχηματίζοντας ένα είδος σωλήνα από σάρκα. Η ροή του αίματος δεν παρεμποδιζόταν και ο κίνδυνος μόλυνσης ήταν μικρός. Ένα μέρος του σωλήνα παρέμενε συνδεδεμένο, ενώ το άλλο άκρο ήταν ραμμένο στην επιφάνεια που θα κατέληγε το δέρμα. Μόλις αναπτύσσονταν μαζί, το σημείο όπου ο σωλήνας ήταν αρχικά συνδεδεμένος κοβόταν και το δέρμα έμπαινε στη θέση του. Αυτή η τεχνική χρησιμοποιείται από πλαστικούς χειρουργούς μέχρι και σήμερα.

Ο Gillies και οι συνεργάτες του έκαναν πάνω από 11.000 επεμβάσεις σε περισσότερους από 5.000 ασθενείς. Αυτές οι χρονοβόρες και συχνά πειραματικές θεραπείες μπορούσαν να πάρουν χρόνια, κάτι που ήταν οδυνηρό και εξαιρετικά δυσάρεστο για τον ασθενή. Πολλές θεραπείες τελικά αποτύγχαναν.

Οι πειραματισμοί σε παραμορφωμένα πρόσωπα βετεράνων του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου γίνονταν και αλλού. Στην Ολλανδία, για παράδειγμα, ένας εκκεντρικός γιατρός ονόματι Johannes Esser, ο οποίος θεωρείται ιδρυτής της πλαστικής χειρουργικής και της χειρουργικής αποκατάστασης στην Ολλανδία, πέρασε χρόνια δουλεύοντας σε στρατόπεδα όπου αποστέλνονταν χιλιάδες νεαροί άνδρες μετά τον Πόλεμο. Ανέπτυξε θεωρίες για τη ροή του αίματος, τα νεύρα και την ανατομία του προσώπου και δημιούργησε τεχνικές που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα. O «απομονωμένος μίσχος», για παράδειγμα, είναι μια τεχνική κατά την οποία ένα κομμάτι του δέρματος μεταμοσχεύεται σε κοντινό σημείο του σώματος. Τα νεύρα και τα αιμοφόρα αγγεία μετακινούνται με τέτοιο τρόπο, ώστε κάτω από το δέρμα το σώμα να είναι ακόμη συνδεδεμένο με το μόσχευμα. Αυτή η τεχνική εξακολουθεί να χρησιμοποιείται για την αναδόμηση του προσώπου στο άνω χείλος, τη μύτη, τα αυτιά και γύρω από τα μάτι.

Ο Esser είχε ενθουσιαστεί τόσο με το έργο του, που σχεδίαζε να δημιουργήσει ένα Χειρουργικό Ελεύθερο Κρατίδιο: ένα ανεξάρτητο κρατίδιο -ιδανικά σε κάποιο νησί-, το οποίο θα διέθετε νοσοκομείο και κλινική πλαστικής χειρουργικής και θα έχει το δικό του νόμισμα και σφραγίδες. Είχε διορίσει τον εαυτό του ως επικεφαλής ιατρό και διευθύνοντα σύμβουλο και για δέκα χρόνια ταξίδευε σε όλον τον κόσμο, για να βρει στήριξη για το σχέδιό του. Δεν ήταν εντελώς ανεπιτυχής προσπάθειa: πολλοί διάσημοι, αρχηγοί κρατών, γιατροί, ακόμη και αρκετοί νομπελίστες -συμπεριλαμβανομένου του Einstein- υποστήριξαν την ιδέα του. Δυστυχώς, ο Esser έχασε τα περισσότερα από τα χρήματά του το 1940, λόγω μιας κακής επένδυσης στη χρηματιστηριακή αγορά των ΗΠΑ. Μετά από αυτό, πέρασε μερικά χρόνια ταξιδεύοντας στις ΗΠΑ με ένα φορτηγό, προσπαθώντας να βγάλει τα προς το ζην ως δημόσιος ομιλητής. Δούλεψε για ένα μικρό διάστημα πάνω στα απομνημονεύματά του, όσο έμενε σε καταλήψεις στο Σικάγο, όπου και πέθανε το 1946.

VICE VIDEO: Οι Πλαστικές Χειρουργικές Επεμβάσεις Μεταδίδονται Ζωντανά πια Μέσω του Snapchat

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ακόμη περισσότεροι στρατιώτες επέστρεψαν στο σπίτι τους με τραυματισμένα πρόσωπα. Αυτήν τη φορά, οι περισσότεροι από αυτούς έφεραν σοβαρά εγκαύματα. Οι βελτιωμένες μέθοδοι αναισθησίας και τα αντιβιοτικά ήταν καθοριστικής σημασίας, μιας και χάρη σε αυτά οι ασθενείς κατάφερναν να τα βγάλουν πέρα στις χειρουργικές επεμβάσεις, ενώ στο παρελθόν πιθανότατα δεν θα είχαν επιβιώσει.

Στην αρχή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο ξάδερφος του Gillies, Archibald McIndoe , δημιούργησε τη λεγόμενη Λέσχη Πειραματόζωων. Ήταν μια κοινωνική λέσχη που λειτουργούσε ως δίκτυο υποστήριξης για ασθενείς, γιατρούς και νοσηλευτές στο Νοσοκομείο Πλαστικής Χειρουργικής Queen Victoria της Αγγλίας. Όπως και ο ξάδελφός του, ο McIndoe αντιλήφθηκε τη σημασία της κοινωνικής επανένταξης των παραμορφωμένων βετεράνων, πολλοί εκ των οποίων ήταν πιλότοι που είχαν συμμετάσχει στη Μάχη της Βρετανίας το 1940. Η μάλλον σκοτεινή ονομασία του συλλόγου, ο οποίος υπήρχε μέχρι το 2007, ήταν μια αναφορά στην πειραματική φύση των θεραπειών, των τεχνικών και των χειρουργικών εργαλείων που χρησιμοποιούσε ο McIndoe. Οι επεμβάσεις εξακολουθούσαν να παίρνουν πολύ χρόνο, ήταν επώδυνες και οι πιθανότητες επιτυχίας τους δεν ιδιαίτερα υψηλές.

Στη δεκαετία του 1960 και του 1970, αυξήθηκε το ενδιαφέρον για την αισθητική χειρουργική: σύγχρονα υλικά και τεχνικές, όπως η χρήση σιλικόνης, άνοιξαν τον δρόμο για την πρώτη αυξητική στήθους και άλλες αισθητικές επεμβάσεις. Αυτό το νέο είδος χειρουργικής έγινε γνωστότερο στη δεκαετία του ’80, καθώς η παγκοσμιοποίηση, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και η οικονομική ανάπτυξη δημιούργησαν πρόσβαση σε αυτήν, κάτι που δεν ήταν δυνατό προηγουμένως. Αντί για τραυματισμένοι βετεράνοι, όλο και περισσότεροι καθημερινοί άνθρωποι ξεκίνησαν να επισκέπτονται το γραφείο του πλαστικού χειρουργού. Έγινε μια νέα ειδικότητα – μια ειδικότητα που μεταμόρφωσε τα πρότυπα ομορφιάς, τα οποία από απλά όνειρα μπορούσαν πλέον να γίνουν πραγματικότητα. Με μια πρώτη ματιά, οι πρωτόγονες και συχνά φρικιαστικές μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν σε βετεράνους δεν φαίνεται να έχουν πολλά κοινά με τα άψογα αποτελέσματα που αναμένουν οι πελάτες ενός σύγχρονου πλαστικού χειρουργού. Μέχρι και σήμερα, οι καταναλωτές αποκομίζουν οφέλη από τεχνικές όπως τον σωλήνα του Gillies, τον απομονωμένο μίσχο του Esser και την περίπλοκη δουλειά που έκανε ο McIndoe για την αποκατάσταση των καμένων βλεφάρων των ασθενών του. Η ανατομική τους έρευνα -μαζί με τις γνώσεις που αποκτήθηκαν για τη ροή του αίματος και τα νεύρα του προσώπου– έβαλαν την πλαστική χειρουργική σε άλλη τροχιά και σύντομα ξεκίνησε να απευθύνεται σε ένα ευρύτερο κοινό.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Tonic Netherlands.

Περισσότερα από το VICE

Η Γυναίκα που Επέλεξε την Ημερομηνία Θανάτου της και θα Πεθάνει τον Ιανουάριο του 2020

Ένας Έλληνας Έφηβος των 90's Ίσως να Ήταν η Έμπνευση για το Grand Theft Auto

«Διατίθεται Μόνο σε Αξιοπρεπή Άτομα» - Ψάχνοντας Σπίτι στο Κέντρο της Αθήνας