Ποιοι Προστατεύουν τα «Μπάνια του Λαού»;

Ο Νίκος Γιοβανίδης είναι ο γενικός διευθυντής της Ελληνικής Ναυαγοσωστικής Ακαδημίας, η οποία ιδρύθηκε και λειτούργησε για πρώτη φορά το 1997. Μέχρι σήμερα έχει εκπαιδεύσει περισσότερους από 8.600 μαθητές στη ναυαγοσωστική τεχνική. Η εκπαίδευση διαρκεί τρεις εβδομάδες  -σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο. «Οι μαθητές λαμβάνουν την κατάλληλη εκπαίδευση για να βγουν στην παραλία. Γίνονται μαθήματα τόσο στις παραλίες όσο και στις πισίνες στο Γουδί», μου λέει. «Μετά την ολοκλήρωση των μαθημάτων, ο κάθε εκπαιδευόμενος δίνει εξετάσεις στο υπουργείο Ναυτιλίας και σε περίπτωση που περάσει, μπορεί κανονικά να δουλέψει».

Του ζητώ να μου περιγράψει μια διαδικασία διάσωσης. «Σηκώνεις το δεξί σου χέρι ψηλά, φωνάζεις κίνδυνος, σφυρίζεις τρεις φορές δυνατά με τη σφυρίχτρα που είσαι εφοδιασμένος και αμέσως μπαίνεις στο νερό κρατώντας συνεχώς επαφή με το θύμα. Αφού το προσεγγίσεις, κρατάς το κεφάλι του σταθερό και ακολουθείς τη συνήθη διαδικασία για να τον βγάλεις έξω», μου εξηγεί ο Νίκος, ο οποίος μετράει μια 20ετία στη θάλασσα. «Μου έχουν τύχει αρκετές δύσκολες διασώσεις –μία από αυτές ήταν όταν πρωτοξεκινούσα. Ένα μικρό παιδί πνιγόταν, το παρακολουθούσα πανικόβλητο να προσπαθεί να μείνει έξω από το νερό. Έτρεξα με όσο πιο γρήγορα μπορούσα, το πλησίασα και κατάφερα να το ακινητοποιήσω. Το έβγαλα έξω και το σώσαμε κάνοντάς του τεχνητή αναπνοή. Να ξέρεις, ο πανικός είναι ότι χειρότερο. Ακόμη και εκεί που πατάς, μπορείς να πνιγείς εφόσον τρομάξεις».

Σύμφωνα με τους κανονισμούς, σε κάθε παραλία στην οποία -έστω και μία φορά- συγκεντρώνονται 500 άτομα, πρέπει να υπάρχουν ναυαγοσώστες. Διότι θεωρείται πολυσύχναστη και πρέπει να προφυλάσσονται οι λουόμενοι.

Αν τώρα η παραλία έχει μεγάλη έκταση, πρέπει να υπάρχει  ναυαγοσώστης ανά 600 μέτρα -300 δεξιά και 300 αριστερά. «Αυτό είναι το πεδίο, το οποίο μπορούμε να ελέγχουμε. Αν συμβεί κάτι πιο μακριά, δεν είναι αρμοδιότητά μας. Είναι κάποιου άλλου συναδέλφου».

Οι ναυαγοσώστες στις ελεύθερες παραλίες προσλαμβάνονται και αμείβονται από τους δήμους. Το ωράριο εργασίας τους είναι από τις 10.30 έως τις 17.30. Οι επαγγελματίες ωστόσο επισημαίνουν τις ελλείψεις. «Κανονικά κάθε παραλία θα πρέπει να έχει ναυαγοσώστη από την 1η Ιουνίου έως και τις 31 Αυγούστου», μου λέει ο Νίκος Γιοβανίδης, αποκαλύπτοντας όμως ότι αυτό δεν συμβαίνει. Για παράδειγμα, μου λέει, «… σε κάποιους δήμους οι ναυαγοσώστες προσελήφθησαν στις 10 Ιουλίου».

Η Φάνια Ζακγλακούτη είναι ναυαγοσώστρια από το 2011.  «Άρχισα να ασχολούμαι με τη ναυαγοσωστική εν μέσω κρίσης, όταν απολύθηκα από τη δουλειά μου. Μου άρεσε η θάλασσα και έτσι γράφτηκα στη σχολή».

Η Φάνια που ξεκίνησε τη ναυγοσωστική στα 30 της, έδωσε εξετάσεις στο Λιμενικό και το καλοκαίρι του ίδιου έτους, πήγε για δουλειά στην Κινέττα. Εκεί της έτυχε το πρώτο της περιστατικό. «Ήταν ένας 73χρονος που έπαθε έμφραγμα, έτρεξα 800 μέτρα για να τον βγάλω. Έκανα ό,τι μπορούσα για να τον σώσω αλλά δυστυχώς κατέληξε στο ασθενοφόρο. Παρόλα αυτά, η οικογένειά του ήρθε και μου είπε ευχαριστώ. Αυτό για μας, ξέρεις, είναι και το πιο σημαντικό».

Ρωτώ τη Φάνια για τις αμοιβές των Ελλήνων ναυαγοσωστών. «Οι μισθοί μας αρχίζουν από τα 650 ευρώ και φθάνουν τα 800 - ίσως και παραπάνω ανάλογα με την εμπειρία και τα πτυχία. «Πληρωνόμαστε βάσει της ενιαίας συλλογικής σύμβασης», μου λέει, εξηγώντας μου παράλληλα ότι αν σε καλέσουν στην επαρχία είναι καθήκον σου να πας. «Ανά πάσα ώρα και στιγμή μπορούν να μας στείλουν οπουδήποτε. Δεν έχουμε μόνιμη έδρα το καλοκαίρι».

Αυτό που φοβούνται περισσότερο οι ναυαγοσώστες δεν είναι οι δυσκολίες της καθημερινότητας, αλλά ο χειμώνας. Κι ο λόγος είναι απλός: Δυσκολεύονται να βρουν δουλειά. Συνήθως εργάζονται σε πισίνες, ξενοδοχεία και παιδικά πάρτι. Άλλοι πάλι εργάζονται ως σερβιτόροι. «Είναι δύσκολα τα πράγματα όταν περάσει η τουριστική περίοδος και μπει σιγά, σιγά ο χειμώνας. Πρέπει να περιμένεις ξανά το καλοκαίρι για να έχεις  ένα μισθό».

Το παράδοξο βέβαια, για μια χώρα σαν την Ελλάδα, είναι ότι ακόμα και τους θερινούς μήνες υπάρχουν πολυσύχναστες παραλίες χωρίς ναυαγοσώστες, την ώρα που σύμφωνα με μελέτη του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης οι πνιγμοί παρουσιάζουν ραγδαία αύξηση στη χώρα τα τελευταία τρία χρόνια, φτάνοντας το 2013 τους 700, νούμερο υπερδιπλάσιο από τον μέσο όρο της προηγούμενης 10ετίας. Μάλιστα εν μέσω θέρου ο πνιγμός αποτελεί τη συχνότερη αιτία θανάτου στα παιδιά, ενώ η Ελλάδα κατέχει τη θλιβερή πρωτιά στην Ευρώπη, σε όλες τις ηλικίες,  στη θνησιμότητα από πνιγμούς. Μόλις στις αρχές του Ιουλίου  χάθηκαν μέσα σε ένα 48ωρο 11 συνάνθρωποί μας -στις μέρες μας ακόμα και τα «ιερά» μπάνια του λαού φορτίζονται αρνητικά. H Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας εκτιμά ότι περίπου 450.000 θάνατοι οφείλονται σε πνιγμό ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.