Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UΚ

Πριν από λίγο καιρό, η Belle Gibson -μια μπλόγκερ για θέματα ευεξίας από την Αυστραλία που φερόταν να θεραπεύτηκε από ανίατη ασθένεια ακολουθώντας εξειδικευμένη δίαιτα- επιβεβαίωσε ότι η διάγνωση πολλαπλών ειδών καρκίνου ήταν εντελώς κατασκευασμένη. Έκτοτε το διαδίκτυο έχει κατακλυστεί από έντονες εικασίες και προσπάθειες εκλογίκευσης του γιατί είπε τόσα πολλά ψέματα. Ωστόσο κοιτώντας ξανά την ιστορία της, είναι δύσκολο να μην αναρωτηθούμε γιατί δεν συνειδητοποιήσαμε νωρίτερα ότι κάτι συνέβαινε. Εξάλλου υπήρχαν αρκετά σημεία στην αφήγησή της που σήκωναν αμφισβήτηση. Ανεξάρτητα από αυτό, χρειάστηκαν σχεδόν δύο χρόνια για να αρχίσει κανείς να αμφισβητεί την ιστορία της

Η αρχική ιστορία της Gibson που κυκλοφορούσε στο διαδίκτυο ήταν η εξής: Σε ηλικία 20 ετών, το 2009, διαγνώστηκε με καρκίνο του εγκεφάλου σε τελικό στάδιο και της έδωσαν τέσσερις μήνες ζωής. Μετά από δυο μήνες χημειοθεραπείας και ακτινοβολιών, εγκατέλειψε τις παραδοσιακές μεθόδους θεραπείας και στράφηκε σε ολιστικές εναλλακτικές λύσεις. Επέλεξε μια διατροφή πλούσια σε λαχανικά, έκοψε τα προϊόντα γλουτένης, τα γαλακτοκομικά και τα γενετικά τροποποιημένα προϊοντα. Επίσης έκανε εναλλακτικές θεραπείες όπως είναι η οξυγονοθεραπεία, η αγιουβέρδα και ο καθαρισμός του κόλον για να διατηρήσει την ευεξία της. Όλες αυτές οι αμφιβόλου αποτελέσματος τάσεις στην υγεία, αν και αφελείς και όχι εντελώς πιστοποιημένες από διατροφολόγους, γενικά δεν βλάπτουν κανένα εκτός των καλλιεργητών σιτηρών.

Πέρα από αυτό, η Gibson υπονόησε ότι η new age διατροφή της και η εγκατάλειψη της παραδοσιακής ιατρικής ήταν που κράτησαν υπό έλεγχο τον καρκίνο της. Στη συνέχεια, το 2013, ξεκίνησε την σούπερ επιτυχημένη εφαρμογή υγείας, ευεξίας και lifestyle "The Whole Pantry", βασιζόμενη στους ισχυρισμούς της και μοιραζόμενη online με τον κόσμο την εμπειρία της ως επιζήσασα καρκινοπαθής.

Όλα άρχισαν να αποκαλύπτονται τον περασμένο μήνα, όταν ήρθε στο φως ότι η εταιρεία της δεν είχε δωρίσει πάνω από 300.000 δολάρια σε διάφορα φιλανθρωπικά ιδρύματα, όπως είχε υποσχεθεί στους αναγνώστες της. Ένας-ένας φίλοι και άλλοι επικριτές άρχισαν να επισημαίνουν τις διάφορες αντιφάσεις στην ιστορία της, διατυπώνοντας αμφιβολίες για την ασθένειά της. Κάποια στιγμή η Gibson έγραψε ότι ο καρκίνος είχε εξαπλωθεί στο αίμα, τη σπλήνα, τον εγκέφαλο και τη μήτρα - ένα εξαιρετικά σπάνιο περιστατικό για ανθρώπους που έχουν διαγνωστεί με όγκο στον εγκέφαλο. Τρεις μήνες αργότερα, έγραψε ότι «ήταν σε σταθερή κατάσταση εδώ και δυο χρόνια και πως δεν υπήρχε ανάπτυξη του καρκίνου». Για την ιστορία να πούμε, ότι οι πρωτογενείς όγκοι (εκείνοι που αρχίζουν στον εγκέφαλο) έχουν ένα από τα υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας όλων των καρκίνων. Εάν η ιστορία της Gibson ήταν αληθινή, πραγματικά θα αψηφούσε όλες τις πιθανότητες. Παρόλα αυτά, κανένας δεν σκέφτηκε ότι ήταν παράξενο που ένα κορίτσια με αυτό το επίπεδο καρκίνου γυρνούσε όλο τον κόσμο και ζούσε με ένα εξαιρετικά ακραίο λάιφ στάιλ.

Τελικά η Gibson ξεκαθάρισε την υπόθεση σε μια συνέντευξη στο The Australian Women's Weekly δηλώνοντας ότι «τίποτα από όλα αυτά δεν είναι αλήθεια». Πρόκειται για μια δυσάρεστη γκάφα από πλευράς των μέσων ενημέρωσης, που έπαιξαν τεράστιο ρόλο στην προώθηση της ιστορίας της. Σε ζωντανή συνέντευξη πέρυσι, ο Andrew O'Keefe συμπαρουσιαστής του Sunrise είπε στο κοινό «Η 25χρονη μετάτρεψε τη διάγνωση για καρκίνο που υπήρχε σε κάτι θετικό». Το Elle Australia την είχε χαρακτηρίσει «Την πιο συναρπαστική γυναίκα που συναντήσατε φέτος» στο τεύχος του Δεκεμβρίου 2014. Ακόμα και ο εκδοτικός οίκος Penguin, που τώρα πια έχει αποσύρει το βιβλίο "The Whole Pantry" της Gibson, παραδέχθηκε ότι δεν σκέφτηκαν να ελέγξουν την αλήθεια της ιστορίας.

Ένα όμορφο κορίτσι της gen-Y που ξεπέρασε κάθε προσδοκία και άλλαξε τις ζωές μιας διαδικτυακής κοινότητας – αυτή είναι μια ακαταμάχητη ιστορία.

Στην ίδια συνέντευξη στο Sunrise από τον Φεβρουάριο του 2014, η Samantha Armytage παρατήρησε ότι «για άτομο που πάσχει από όγκο στον εγκέφαλο, επιτρέψτε μου να προσθέσω ότι φαίνεστε απίστευτα υγιής». Η Gibson είχε την εικόνα του υγιούς ατόμου όλο αυτό το διάστημα. Κανένας δεν αναρωτήθηκε ανοιχτά για αυτό και ποιος μπορεί να μας κατηγορήσει; Κανένας δεν θέλει να είναι ο μαλάκας που θα αμφισβητήσει το εάν κάποιος είναι πράγματι άρρωστος ή όχι. Προφανώς, η ανάγκη μας να πιστέψουμε στην καλή πλευρά των ανθρώπων επικράτησε της κριτικής σκέψης μας.

Ωστόσο δεν είμαστε εντελώς ανόητοι που πιστέψαμε την ιστορία της Gibson. Είναι αλήθεια ότι δεν φαίνονται άρρωστοι όλοι οι άνθρωποι που βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο κάποιας μορφής καρκίνου. «Δεν είναι άμεσα ορατό ότι κάποιος έχει καρκίνο σε τελικό στάδιο» λέει ο ογκολόγος δρ. Ross Jennens από τη Βικτώρια. «Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι όγκων εγκεφάλου που έχουν διαφορετικές θεραπείες και προγνώσεις. Συχνά, με δυο μήνες συμβατικής θεραπείας, οι ασθενείς νιώθουν κόπωση κατά διαστήματα, αλλά εάν λαμβάνουν αρκετά θρεπτικά συστατικά μπορούν να φαίνονται αρκετά καλά». Αλλά ενώ η υγιεινή διατροφή και άσκηση μπορούν να βελτιώσουν την αίσθηση ευεξίας ενός ατόμου, είναι βέβαιο ότι δεν υπάρχει ατράνταχτη απόδειξη ότι μόνο με την υιοθέτηση υγιεινής διατροφής μπορεί να επιμηκυνθεί το προσδόκιμο ζωής κάποιου που έχει διαγνωστεί με ανίατη νόσο.

Είναι επίσης αλήθεια ότι οι περισσότεροι από εμάς δεν γνωρίζουμε αρκετές λεπτομέρειες για τον καρκίνο για να μπορούμε με βεβαιότητα να χαρακτηρίσουμε ως «βλακείες» τα λεγόμενα κάποιου ανθρώπου, γεγονός που εξηγεί γιατί η Gibson παρέμεινε στο απυρόβλητο για τόσο μεγάλο διάστημα. Ο Lawrence Saha, κοινωνιολόγος στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, λέει ότι ο εφησυχασμός μας σαν ακροατήριο μπορεί να εξηγηθεί με διάφορους τρόπους. Πρώτα απ'όλα είναι φυσικό να ανησυχούμε περισσότερο για το πώς μας βλέπουν οι άλλοι άνθρωποι από το πώς βλέπουμε άλλους ανθρώπους. «Έχει να κάνει με την κοινωνική ψυχή. Την περίπτωση όπου δεν αμφισβητούμε πραγματικά τους ανθρώπους που συναντάμε» εξηγεί. «Ανησυχούμε περισσότερο για το πώς θα μας δουν οι άλλοι, εάν τους αμφισβητήσουμε».

Ένας άλλος λόγος θα μπορούσε να είναι οι παλιές καλές προκαταλήψεις επιβεβαίωσης -άνθρωποι στους οποίους η σύγχρονη ιατρική δεν έχει αποτέλεσμα θέλουν να πιστέψουν ότι μπορούν να θεραπευτούν με εναλλακτικές θεραπείες και τα ανεπίσημα στοιχεία ασκούν τεράστια επιρροή πάνω μας.

Τέλος, εφόσον δεν υπήρχε αρκετά μεγάλος αριθμός ανθρώπων να αμφισβητήσει ανοιχτά την προσωπική ιστορία της Gibson, είναι λογικό ότι και οι υπό διαμόρφωση επικριτές θα αποθαρρύνονταν να την ξεμπροστιάσουν. Ο Lawrence θυμίζει το περίφημο πείραμα Solomon Asch ως παράδειγμα εναρμόνισης με την κοινωνική πίεση. Σε αυτό, ζητήθηκε από μια ομάδα φοιτητών σε ένα δωμάτιο να συγκρίνει έναν αριθμό γραμμών και να πει ποια είναι η μακρύτερη. Όλοι στο δωμάτιο ήταν συνεννοημένοι με αυτόν που διεξήγαγε το πείραμα, εκτός από ένα άτομο. Όταν ήρθε η ώρα να ειπωθεί ποια γραμμή ήταν μακρύτερη, εκείνο το άτομο, το οποίο επίτηδες αφέθηκε τελευταίο για να απαντήσει, συμφώνησε με την άποψη της ομάδας, έστω κι εάν ήταν προφανές πως επρόκειτο για λάθος. «Έτσι, έστω κι αν το πρόσωπο που αγνοούσε τη συμπαιγνία είχε δίκιο, συντάχθηκε με την ομάδα σκεπτόμενο ότι "κάτι λάθος κάνω εγώ" και όχι η ομάδα» λέει ο Lawrence.

Είναι κατακριτέο ότι η Gibson μπόρεσε για τόσο μεγάλο διάστημα να επωφεληθεί από ένα ψέμα εν αντιθέσει με εκείνους που πραγματικά υποφέρουν από καρκίνο. Ωστόσο είναι ενδιαφέρον πως η ιστορία αντανακλάται σε εμάς ως καταναλωτές. Η ιστορία της Gibson υπογραμμίζει το πόσο ευάλωτοι είμαστε στο να τσιμπήσουμε και πώς η σιωπηρή εμπιστοσύνη μας στους άλλους μπορεί να μας οδηγήσει σε καταστάσεις όπως αυτή.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.