Πετάξαμε με το Αεροπλάνο-Νοσοκομείο που Γιατρεύει Περιστατικά Τύφλωσης σε Όλο τον Κόσμο

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Tonic.

Η φροντίδα των ματιών είναι σπάνια και εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε αυτήν. Ο αριθμός των ανθρώπων, μάλιστα, που υποφέρουν από τύφλωση αυξάνεται τόσο γρήγορα, που η πάθηση αναμένεται να εξελιχθεί σε μία από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες απειλές για την υγεία μέσα στις επόμενες δεκαετίες, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.).

Μια από τις ιατρικές εγκαταστάσεις που στοχεύουν στην αντιμετώπιση της ανερχόμενης επιδημίας είναι εξοπλισμένη με πραγματικά φτερά. Το μοναδικό «Ιπτάμενο Οφθαλμολογικό Νοσοκομείο» του κόσμου είναι ένα φορτηγό αεροσκάφος MD-10, δωρεά της FedEx, το οποίο έχει τροποποιηθεί και διαθέτει εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας. Το αεροπλάνο ταξιδεύει σε χώρες που βρίσκονται σε μεγάλη ανάγκη, για να επαναφέρει την όραση σε ασθενείς και να εκπαιδεύσει ντόπιους γιατρούς, ώστε να αποκτήσουν εξειδίκευση στις οφθαλμολογικές επεμβάσεις και τις εξετάσεις όρασης.

Η παγκόσμια επιχείρηση διευθύνεται από την Orbis International, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό που μάχεται την τύφλωση σε χώρες χαμηλού εισοδήματος, όπου σημειώνονται οι περισσότερες οφθαλμολογικές παθήσεις. Από τα 253 εκατομμύρια τυφλά και άτομα με προβλήματα όρασης παγκοσμίως, το 90% βρίσκεται στον αναπτυσσόμενο κόσμο και τέσσερα στα πέντε περιστατικά θα μπορούσαν να θεραπευτούν πλήρως ή να προληφθούν με την κατάλληλη περίθαλψη, σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. Το πιο ανησυχητικό είναι ότι ο συνολικός αριθμός αναμένεται να τριπλασιαστεί, μέχρι το 2050.

«Θα χτυπήσει σαν τσουνάμι –ο ορισμός της επιδημίας– και χρειαζόμαστε περισσότερους γιατρούς, για να μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε», λέει o Antonio Jaramillo, επικεφαλής οφθαλμίατρος της Orbis. «Η απώλεια της όρασης είναι μια οικονομική καταστροφή στις χώρες αυτές. Αν είσαι παιδί, δεν μπορείς να παρακολουθήσεις τα μαθήματα στο σχολείο. Αν είσαι ενήλικας, κατά πάσα πιθανότητα δεν μπορείς να εργαστείς, πράγμα που μπορεί να βυθίσει ολόκληρη την οικογένειά σου στη φτώχεια».

Το ιπτάμενο νοσοκομείο της Orbis λειτουργεί από το 1982, όμως έχει εξελιχθεί και έχει αναβαθμιστεί μέσα στα χρόνια. Το αεροπλάνο και ο εξοπλισμός που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι καινούργια και εγκαινιάστηκαν πέρυσι. Το αεροσκάφος προσγειώθηκε πρόσφατα στο Ομοσπονδιακό Αεροδρόμιο Moffett του Σαν Φρανσίσκο, για να ανεφοδιαστεί με προμήθειες και εκεί επιβιβάστηκα κι εγώ για μια ξενάγηση.

Απ' έξω, μοιάζει με συνηθισμένο αεροπλάνο. Όταν μπαίνεις μέσα, όμως, αντί για σειρές καθισμάτων και ντουλαπάκια για τις αποσκευές, υπάρχει μια ευρύχωρη ιατρική εγκατάσταση. Μου είπαν ότι το όλο εγχείρημα είναι εντελώς αυτοσυντηρούμενο και το νοσοκομείο διαθέτει δικό του οξυγόνο, σύστημα καθαρισμού νερού και γεννήτριες που τροφοδοτούν τον εξοπλισμό.

Υπάρχει χώρος για οφθαλμολογικό έλεγχο, εφοδιασμένος με αρκουδάκια για τους μικρούς ασθενείς, καθώς και αίθουσα χειρουργείου, εξοπλισμένη με τεχνολογία 3D που επιτρέπει την απευθείας μετάδοση των επεμβάσεων στην αίθουσα διδασκαλίας χωρητικότητας 46 ατόμων που βρίσκεται στο μπροστινό τμήμα του αεροπλάνου, όπου οι ντόπιοι γιατροί παρακολουθούν με κάσκες εικονικής πραγματικότητας και κάνουν ερωτήσεις μέσω αμφίδρομης επικοινωνίας. Το βίντεο μεταδίδεται επίσης μέσω ενός εργαλείου που ονομάζεται Cybersight και προβάλλεται σε συνεργαζόμενα νοσοκομεία του κόσμου, με τη χρήση του Google Cardboard.

[VICE Video] Οι Επαγγελματίες Υγείας στην Ελλάδα Βρίσκονται στα Όρια της Εξάντλησης

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

«Μπορεί να υπάρχουν ένας-δυο γιατροί στο χειρουργείο και μερικές δεκάδες στην μπροστινή αίθουσα διδασκαλίας, όμως μπορούμε να έχουμε κοινό από 50 χώρες ταυτόχρονα, παρέχοντάς του μια αντίστοιχη εμπειρία», λέει ο Jaramillo.

Κάθε χρόνο, περισσότεροι από 400 εθελοντές –συμπεριλαμβανομένων πολλών εκ των κορυφαίων οφθαλμιάτρων του κόσμου– ταξιδεύουν με την Orbis στο αεροπλάνο, περιθάλπουν ασθενείς και διδάσκουν στους ντόπιους εκπαιδευόμενους πώς να κάνουν οφθαλμολογικές εξετάσεις και να αντιμετωπίζουν κοινές παθήσεις, όπως τον καταρράκτη, το γλαύκωμα, τον στραβισμό, καθώς και οφθαλμικές παθήσεις που σχετίζονται με τον διαβήτη.

Ο διαβήτης, μάλιστα, είναι ένας βασικός παράγοντας που αναμένεται να οδηγήσει στην προβλεπόμενη αύξηση κρουσμάτων τύφλωσης. Ο αριθμός των πασχόντων αυξήθηκε από τα 108 εκατομμύρια το 1980, στα 422 εκατομμύρια το 2014. Αυτή είναι μια τάση που αναμένεται να συνεχιστεί, κυρίως σε χώρες χαμηλού εισοδήματος. Επίσης, πρέπει να δοθεί έμφαση στην τύφλωση στα παιδιά: Εκτιμάται ότι 19 εκατομμύρια παιδιά αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης και για αυτά ο χρόνος είναι πολύτιμος, καθώς επηρεάζεται η φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου τους και σε περίπτωση που δεν θεραπευτούν, η πάθησή τους ενδέχεται να γίνει ανίατη αργότερα στη ζωή τους.

Ο Pravin Dugel, ένας χειρουργός από την Αριζόνα που ειδικεύεται στις επεμβάσεις του αμφιβληστροειδούς, ξεκίνησε να συνεργάζεται στενά με την Orbis, μετά το πρώτο του ταξίδι με την εταιρεία στην Ταϊλάνδη, πριν από 15 χρόνια. Ο Dugel, πρόσφυγας ο ίδιος από το Νεπάλ, είχε επίσης την ευκαιρία να επιστρέψει στην πατρίδα του αρκετά χρόνια πριν από τον σεισμό του 2015 και να χρησιμοποιήσει τις διασυνδέσεις του, μετά την καταστροφή, για να ενισχύσει τις προσπάθειες ανθρωπιστικής βοήθειας. Έμεινε πιστός, λόγω της αφοσίωσης της εταιρείας στη δημιουργία δικτύων, πάνω από όλα. «Δεν “πεταγόμαστε” απλώς κάπου και μετά φεύγουμε», λέει. «Εκπαιδεύουμε ντόπιους γιατρούς, νοσοκόμες και αναισθησιολόγους, ακόμη και ανθρώπους που επισκευάζουν ιατρικά μηχανήματα και συνάπτουμε συνεχείς συνεργασίες με νοσοκομεία και χώρες».

Η ομάδα πήγε πρόσφατα στο Καμερούν, μια χώρα που διαθέτει μόλις 73 οφθαλμιάτρους για 23 εκατομμύρια ανθρώπους. Τα ταξίδια προγραμματίζονται 12 με 18 μήνες νωρίτερα και αποτελούν μόνο μία πτυχή της εταιρικής σχέσης. Οι πρώτες δυο μέρες ενός ταξιδιού είναι οι δυσκολότερες, λέει ο Dugel, καθώς οι ιατρικοί επισκέπτες πηγαίνουν στις τοπικές κλινικές και αντικρύζουν την τραγική κατάσταση που επικρατεί στο έδαφος.

«Βλέπεις τεράστιες ουρές, με εκατοντάδες ασθενείς – μιλάμε για ανθρώπους που συχνά έχουν ταξιδέψει μέρες ολόκληρες και έχουν πουλήσει πολλά από τα υπάρχοντά τους, για να φτάσουν εκεί με τα παιδιά τους, ελπίζοντας ότι θα μπορέσεις να γιατρέψεις τα μάτια τους ή των παιδιών τους», λέει ο Dugel. Λέει επίσης ότι το πιο δύσκολο από όλα είναι το γεγονός ότι, στην πλειοψηφία των περιστατικών, η πάθηση είναι ήδη τόσο προχωρημένη που η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη.

Τις υπόλοιπες μέρες του ταξιδιού, αφού ξεκινήσουν οι επεμβάσεις τόσο στο αεροπλάνο, όσο και στα τοπικά νοσοκομεία, το ηθικό αναπτερώνεται. «Το αεροπλάνο είναι γεμάτο από τις οκτώ το πρωί μέχρι τις οκτώ το βράδυ – οι ντόπιοι γιατροί και το προσωπικό διψάνε απίστευτα για γνώση και για να μάθουν πώς να παρέχουν καλύτερη περίθαλψη», λέει. «Ταυτόχρονα, βλέπεις ενθουσιασμένες οικογένειες και παιδιά που ανέκτησαν την όρασή τους. Σε γεμίζει ελπίδα και ζωή αυτό».

Ο Dugel θυμάται ένα αξιομνημόνευτο περιστατικό, όπου γνώρισε μια γυναίκα που δεν είχε τυφλωθεί, η οποία τον επισκέφτηκε για εξέταση. Έμαθε ότι όταν πέθανε ο σύζυγος της γυναίκας, εκείνη ξεκίνησε να εργάζεται ως καμαριέρα, για να φροντίσει τα δυο της παιδιά, όμως έχασε τη δουλειά της, όταν τυφλώθηκε εξαιτίας του διαβήτη. Ανίκανη να εργαστεί, αναγκάστηκε να δώσει τα παιδιά της και κατέληξε να ζητιανεύει στους δρόμους. Αφού την εξέτασε, ο Dugel παρατήρησε ότι είχε αίμα στα μάτια της – μια πάθηση που θεραπεύεται με μια πολύ απλή επέμβαση. Μετά από 15-20 λεπτά, ανέκτησε την όρασή της.

«Έμαθα ότι έφυγε από τους δρόμους και ξεκίνησε να εργάζεται και πάλι ως καμαριέρα, όμως δεν έχει καταφέρει να βρει τα παιδιά της», λέει ο Dugel. «Δεν μπορείς να μην σκεφτείς ότι όλος αυτός ο πόνος και τα βάσανα θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί».

Περισσότερα από το VICE

Στην Εντατική των Ζώων στη Θεσσαλονίκη Έχουν Περιθάλψει από Πολική Αρκούδα Mέχρι Καμήλες

Αυτά Ήταν τα πιο Άβολα Τηλεοπτικά Σκηνικά που Ζήσαμε (και) Φέτος

Δέκα Ερωτήσεις που Πάντα Ήθελες να Κάνεις σε Έναν Επαγγελματία Άγιο Βασίλη