Tι Είναι τo Ναρκωτικό Khat που Προσπάθησαν να Περάσουν Παράνομα στην Ελλάδα;

Την περασμένη εβδομάδα συνελήφθη ένας 63χρονος συνταξιούχος εκπαιδευτικός στο αεροδρόμιο των Αθηνών, ο οποίος προσπαθούσε να εισάγει ναρκωτικά από διάφορες χώρες της Αφρικής στην Ελλάδα, με αποστολή ταχυδρομικών δεμάτων. Οι υπάλληλοι του Τελωνείου εντόπισαν και κατέσχεσαν συγκεκριμένα οκτώ δέματα, βάρους 68 κιλών και 860 γρ. της ναρκωτικής ουσίας KHAT, τα οποία προέρχονταν από το Ναϊρόμπι.

Είχα ακούσει για πρώτη φορά μερικά πράγματα για το ΚΗΑΤ σε ένα από τα ντοκιμαντέρ του VICE, το οποίο εξετάζε τις χρήσεις της ουσίας και τις πιθανές επιπτώσεις της απαγόρευσης του στις χώρες που παράγεται ή κυκλοφορεί νόμιμα.

Τι ακριβώς όμως είναι η συγκεκριμένη ναρκωτική ουσία; Καταρχήν προφέρεται Χατ και είναι μια διεγερτική ουσία που προέρχεται από το Catha edulis, ένα θάμνο που φύεται στην ανατολική Αφρική και τη νότια Αραβία. Τα φύλλα του είναι λεπτά, γυαλιστερά και μυρίζουν έντονα, ωστόσο η επίδραση τους μειώνεται όταν ξεραθούν και γι΄αυτό είναι σύνηθες να καταναλώνεται τρεις με τέσσερις ημέρες μετά το κόψιμο. Σε ορισμένες χώρες όπως ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία η διακίνηση του είναι ελεγχόμενη, ενώ σε άλλες χώρες όπως η Αιθιοπία, το Τζιμπουτί και η Υεμένη, η παραγωγή, η πώληση και η κατανάλωση του είναι νόμιμες, όπως και σε άλλες μουσουλμανικές χώρες που το αλκοόλ απαγορεύεται βάση νόμου ή θρησκείας. Στην Ελλάδα ωστόσο η διακίνηση του επιφέρει ποινές κακουργηματικού χαρακτήρα -οκτώ έως 10 έτη- που μπορούν να αγγίξουν μέχρι και τα ισόβια αν αποδειχθεί πως γίνεται επανειλημμένα και για βιοποριστικούς λόγους.

Σε αρκετές αφρικανικές και αραβικές χώρες αποτελεί παράδοση πολλών αιώνων, ενώ η χρησιμοποίησή του έχει τη μορφή ιεροτελεστίας και είναι μια κοινωνικά αποδεκτή συνήθεια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Υεμένη, όπου το 70% με 80% των ανθρώπων 16 έως 50 ετών καταναλώνουν Χατ καθημερινά, ενώ δεν έχει σημειωθεί κάποιος θάνατος που να αποδίδεται στο φυτό. Ωστόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας το έχει πιστοποιήσει σαν ναρκωτικό, το έχει τοποθετήσει στον πίνακα Ι των ψυχοτρόπων ουσιών από τις αρχές της δεκαετίας του '80 και έχει προτείνει άμεσα μέτρα για τον περιορισμό του.

Αυτό έγινε γιατί οι ψυχοδραστικές ουσίες που περιέχει το φυτό είναι τα αλκαλοειδή καθινόνη και καθίνη, ουσίες δομικά όμοιες με την αμφεταμίνη, αλλά λιγότερο ισχυρές. Οι ουσίες αυτές προκαλούν την απελευθέρωση της ορμόνης που συνδέεται με το στρες στους σνθρώπινους οργανισμούς και επηρεάζουν τον νευροδιαβιβαστή της νορεπινεφρίνης αυξάνοντας τη ντοπαμίνη στα εγκεφαλικά «κυκλώματα» που ρυθμίζουν την ευχαρίστηση και την κίνηση.

Πιο απλά το Χατ είναι κάτι σαν τη φυσική κοκαΐνη, αρκεί να είναι «φρέσκο». Ουσιαστικά παίρνεις τα φύλλα του, τα κόβεις κομματάκια και τα βάζεις στο στόμα σου. Τα κρατάς εκεί για αρκετή ώρα μέχρι να αρχίσουν να απελευθερώνουν χυμούς -κάτι που μπορεί να κρατήσει και μια ώρα. Η τιμή του κυμαίνεται στα 30 ευρώ/ματσάκι των 100 γραμμαρίων.

Εκτός από την απαίσια γέυση του, προκαλεί στον ουρανίσκο ένα μούδιασμα, ενώ μετά από περίπου τρία τέταρτα οι κόρες των ματιών διαστέλονται. Δεν προκαλεί παραισθήσεις, ούτε απώλεια συνείδησης όπως λέγεται. Αλλά επιφέρει υπερένταση, παρόμοια με αυτή που εξασφαλίζει μια ελάχιστη δόση κοκαΐνης και ένα χαλαρό μούδιασμα στο κεφάλι, σαν αυτό που προκαλεί η κάνναβη. Ενίοτε προκαλεί ταχυκαρδία, ενώ προς το τέλος του μασήματος φέρνει ένα μούδιασμα στη γλώσσα. Η επίδραση του Χατ δεν κρατάει πάνω από δύο ώρες, αλλά είναι σχετικά δυνατό για όσο διαρκεί. Στην Ελλάδα προτιμάται κυρίως από παρέες Αφρικανών, όμως είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί στους δρόμους της Αθήνας. Κυκλοφορεί από χέρι σε χέρι όταν υπάρχει. Λόγω των φύλλων του που ξεραίνονται και χάνουν τις ψυχοτρόπες ιδιότητες τους όσοι διακινούν ναρκωτικές ουσίες το θεωρούν εξαιρετικά επίφοβο. Αυτός είναι και ο λόγος που μόλις κοπούν, τα δέματα που προορίζονται να ταξιδέψουν για να βρουν παραλήπτες σε άλλες χώρες τυλίγονται σε φύλλα μπανανιάς ή ζελατίνες για να παραμείνουν φρέσκα όσο το δυνατόν περισσότερο. Αν ξεραθεί μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν τσάι ή στο φαγητό, όμως δεν έχει εξίσου ισχυρή δράση.

Η συμπτωματολογία που εμφανίζεται όταν οι επιδράσεις του φυτού εξασθενήσουν είναι και πάλι παρόμοια με αυτά της κοκαΐνης, αλλά πολύ λιγότερη και όχι τόσο έντονη. Το αίσθημα της πείνας περιορίζεται αισθητά τις πρώτες ώρες και προς το τέλος της επίδρασης του νιώθεις αρκετά κουρασμένος χωρίς να έχεις κάνει κάτι. Μετά από περίπου 4-5 ώρες μπορείς να φας ή να κοιμηθείς κανονικά χωρίς να νιώθεις κάτι ιδιαίτερο.

Τηλεφωνώ στον ΟΚΑΝΑ, στον Σταθμό Φροντίδας Εξαρτημένων Ατόμων για να μάθω περισσότερα. Μου εξηγούν πως δεν το έχουν συναντήσει ποτέ στο δρόμο, ούτε και τους έχει προσεγγίσει ποτέ κανείς αναφερόμενος στη συγκεκριμένη ουσία. Τα μοναδικά στοιχεία που γνωρίζουν είναι από ενημέρωση που λαμβάνουν από το διαδίκτυο.

Κάνοντας ένα google search ανακαλύπτω πως και οι έρευνες για το Χατ βρίσκονται σε εμβρυακό, αν όχι ανύπαρκτο στάδιο αν και οι χρήστες κυμαίνονται στους 20 εκατομμύρια παγκοσμίως, σύμφωνα με το Δελτίο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας.

Μόνο στην Ελλάδα η Δίωξη Ναρκωτικών στην ετήσια έκθεση που εξέδωσε για το 2012, αναφέρει πως για τα έτη 2008 -2012 έχουν εντοπισθεί και κατασχεθεί στην 372,96 κιλά του φυτού - αριθμός μικρός σε σχέση με χώρες όπως η Γερμανία και η Σουηδία όπου μόνο το 2008 κατέσχεσαν 11 και οκτώ τόνους του φυτού αντίστοιχα αλλά αρκετά μεγάλος για μια ουσία που οι παραλήπτες, το αγοραστικό κοινό και η ενημέρωση -στην Ελλάδα τουλάχιστον- παραμένουν άγνωστοι. Από τη στιγμή που υπάρχουν συλλήψεις, υπάρχει παρακολούθηση και έλεγχος, όμως η ενημέρωση αρκείται μόνο στις ποινές και όχι στην ίδια τη φύση του ναρκωτικού φυτού. Kάτι που δεν συμβαίνει μόνο με το Χατ αλλά και με άλλα συνθετικά ή χημικά ναρκωτικά όπως τα συνθετικά οπιοειδή ή η κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη - που σε αντίθεση με το Χατ μπορούν να προκαλέσουν το θάνατο του χρήστη μετά από κατάχρηση της ουσίας. Αναρωτιέμαι αν με αυτό τον τρόπο αρκούμαστε στην στοχοποίηση ορισμένων κοινωνικών ομάδων και όχι στην εξάλειψη των ναρκωτικών γενικότερα. Είναι λυπηρό το ότι την ώρα που οι Ευρωπαικές Αγορές ναρκωτικών μεγαλώνουν, η πολιτική κατά των ναρκωτικών περιλαμβάνει περισσότερη ενημέρωση για τις ποινές και την φυλάκιση παρά για την υγιή ένταξη των χρηστών στην κοινωνία.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.