Οι Σύροι Πρόσφυγες που Ζουν στο Εγκαταλειμμένο Εμπορικό Κέντρο του Λιβάνου

Το προαύλιο του πρώην εμπορικού κέντρου, που έγινε σπίτι για 1,000 Σύρους πρόσφυγες.

Στο κεντρικό προαύλιο ενός εγκαταλειμμένου εμπορικού κέντρου στο βόρειο Λίβανο, ο Χαμάντ τσιμπάει τρυφερά το μάγουλο της μικρότερης αδελφής του. Εκείνη, δείχνει αρχικά να ενοχλείται αλλά μετά του σκάει ένα φιλί και με τα τακουνάκια της τρέχει προς ένα από τα ερειπωμένα καταστήματα που πλέον έχουν γίνει κατοικίες για πολλούς Σύριους, που διέφυγαν από τον πόλεμο στην  πατρίδα τους.

Περί τους 100 πρόσφυγες- στην πλειοψηφία τους Σουνίτες και κυρίως από τις επαρχίες της Χάμα και της Ιντλίμπ- ζουν αυτή τη στιγμή στο παλιό εμπορικό κέντρο στο χωριό Ντέντε στο βορρά του Λιβάνου κοντά στην Τρίπολη. Οι περισσότεροι από τους κατοίκους του εμπορικού κέντρου υποστηρίζουν την αντιπολίτευση, ενώ κάποιοι άλλοι υπερασπίζονται το καθεστώς του Άσαντ. Οι υπόλοιποι είναι αδιάφοροι και προτιμούν να φροντίζουν τις οικογένειές του, την ώρα που οι μάχες μαίνονται πίσω στην πατρίδα.

«Τα πιο πολλά από τα παιδιά δεν έχουν γραφτεί εδώ σε σχολεία» θα πει ο Χαμάντ, ο οποίος εγκατέλειψε τη Συριακή πόλη Χαλέπι πριν από 2 περίπου μήνες. «Κάποια πηγαίνουν στο τέμενος, όπου για λίγες ώρες παρακολουθούν μαθήματα ανάγνωσης και γραφής, τον περισσότερο χρόνο όμως δεν έχουν τι να κάνουν και προσπαθούν να διασκεδάζουν μόνα τους»

Τα ετοιμόρροπα δορυφορικά πιάτα του εμπορικού κέντρου θα μπορούσαν να αποτελούν ένα μέσο διασκέδασης αλλά οι ειδήσεις που μεταδίδουν τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό των νεκρών στη Συρία, δεν επιτρέπουν να βελτιωθεί η διάθεσή τους. Την ώρα που τα παιδιά παίζουν κυνηγητό στο προαύλιο και αρπάζουν ό, τι  βρουν για παιχνίδι, μία παρέα μεγαλύτερων ανθρώπων κάθονται σε πλαστικές καρέκλες και συζητούν πίνοντας τσάι  και καπνίζοντας φθηνά τσιγάρα.

"Συχνά νιώθω ότι και οι μεγάλοι βρίσκονται στην ίδια θέση» λέει ο Χαμάντ, «δεν είναι εύκολο να διασκεδάζεις όταν δεν έχεις δουλειά και χρήματα για να ξοδέψεις. Μερικές φορές εδώ μοιάζει με φυλακή.»

Η εργασία, όπως και οι ευκαιρίες για εκπαίδευση είναι ελάχιστες. Αγωνίζονται  σκληρά για να πληρώνουν ένα ενοίκιο 150 δολαρίων, το οποίο είναι πολύ ακριβό, εάν λάβει κανείς υπόψη τις συνθήκες ζωής τους και το γεγονός ότι θα μπορούσαν να βρουν δωμάτια στην ίδια τιμή σε μία από τις ακριβότερες περιοχές της Βυρηττού.

Ο Hamad κρατάει στην αγκαλιά του μια νεαρή ένοικο του πρώην εμπορικού κέντρου.

Ο Χαμάντ κανονικά φέτος θα τελείωνε το σχολείο, αλλά πριν από 4 μήνες σκοτώθηκε ο πατέρας του από θραύσματα τσιμέντου όταν σημειώθηκε έκρηξη σε οικοδομή στο Χαλέπι. Ο Χαμάντ που είναι ο μεγαλύτερος αδελφός, εργάζεται σε ένα κοντινό λατομείο για 12 δολάρια την ημέρα, βγάζοντας το ψωμί της οικογένειας.  Λέει, όμως, ότι κανείς δεν του εγγυάται ότι θα δουλεύει κάθε μέρα, αφού είναι πολύ δύσκολο να εξασφαλίζει τα καθημερινά έξοδα.

«Υπάρχουν τόσοι πολλοί Σύροι εδώ στο Λίβανο, που τώρα πια οι Λιβανέζοι προσφέρουν για μεροκάματο μόλις 10,000 λίρες, σχεδόν 4 στερλίνες» λέει ο Γιασέρ Αλ- Χασάν που κατάγεται από την πόλη Μεχαρντέχ στην επαρχία Χομς. Εκείνος και η 12μελής οικογένειά του μένουν σε ένα μικρό δωμάτιο στο ισόγειο του εμπορικού κέντρου εδώ και 18 μήνες. «Δεν τους νοιάζει εάν πεις όχι, γιατί κάποιος άλλος θα πει ναι.»

Ο Yasser Al-Hassan με τα δύο του παιδιά.

Την ώρα που ο Αλ Χασάν μιλάει, εμφανίζεται η κόρη του από το διπλανό δωμάτιο. Σηκώνει την 7χρονη που έχει γεμίσει φουσκάλες γύρω από το στόμα της και την βάζει να καθίσει πάνω σε μία παλιά μηχανή Υamaha. Πολλοί κάτοικοι του εμπορικού κέντρου υποφέρουν από μία δερματική μόλυνση,  τη λεϊσμανίαση ή, όπως την αποκαλούν, «φλύκταινα από το Χαλέπι»,  που μεταδίδεται από τσιμπήματα μύγας και μπορεί να προκαλέσει πληγές σε ολόκληρο το σώμα. Παρότι οι φιλανθρωπικές οργανώσεις όπως η Oxfamείναι παρούσες στο εμπορικό κέντρο, ο Χασάν λέει ότι αγωνίζεται για να πληρώνει κάθε μήνα το νοίκι του και συγχρόνως να μπορεί να εξασφαλίσει μία σωστή φαρμακευτική αγωγή για την κόρη του.

«Πριν από τον εμφύλιο, υπήρχε καταπίεση και αδικία, αλλά ήμασταν ευτυχισμένοι. Δεν ήμασταν πλούσιοι αλλά είχαμε δουλειές, ήμασταν ΟΚ» λέει και αναστενάζει βαθιά. «Τώρα δεν μπορώ ούτε να παρέχω τα απαραίτητα για την ιατρική περίθαλψη και την εκπαίδευση των παιδιών μου».

Οι κάτοικοι ισχυρίζονται ότι η τωρινή βοήθεια που τους προσφέρουν δεν είναι αρκετή για να καλύψει τις διατροφικές και τις ιατρικές τους ανάγκες. Ζώντας σε ένα περιβάλλον όπου επικρατεί η αγωνία και η ένταση είναι φυσικό να δημιουργούνται διαφωνίες, οι οποίες πολλές φορές οδηγούν σε τσακωμούς και σε άσκηση σωματικής βίας. Τις περισσότερες φορές η τάξη αποκαθίσταται από τους ίδιους του κατοίκους ενώ σπάνια επεμβαίνει η αστυνομία.

Οι προγνώσεις του καιρού που λένε ότι ο Λίβανος θα έρθει αντιμέτωπος φέτος με το σκληρότερο χειμώνα, γεννούν πολλές ανησυχίες, ειδικά τώρα που οι τοίχοι και τα ταβάνια έχουν ρωγμές εξαιτίας της υγρασίας, καθώς δεν υπάρχει κεντρική θέρμανση στο κτίριο. Η έλλειψη αποχετευτικού συστήματος και η μη συνεχής  παροχή νερού, δεν βοηθούν καθόλου την κατάσταση.

Ας σημειωθεί ότι υπάρχουν  Σύροι πρόσφυγες στο Λίβανο που ζουν σε ακόμη χειρότερες συνθήκες. Σύμφωνα μάλιστα με την Έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες (UNCHR), στο Λίβανο ζουν 780,000 Σύροι πρόσφυγες. Αντιθέτως,  η κυβέρνηση του Λιβάνου αναφέρει ότι ο αριθμός είναι μεγαλύτερος, κοντά στα 1,3 εκατομμύρια, λαμβάνοντας υπόψη τους πρόσφυγες που δεν είναι καταγεγραμμένοι στη UNCHR. Εάν οι υπολογισμοί της κυβέρνησης είναι σωστοί τότε οι Σύροι πρόσφυγες αντιστοιχούν στο ¼ του πληθυσμού του Λιβάνου.

Μέσα σε ένα απ' τα δωμάτια του εμπορικού κέντρου.

Ο Λίβανος δεν έχει εξαντλήσει μόνο τους φυσικούς του πόρους αλλά έχει γίνει και μάρτυρας των Συριακών εχθροπραξιών εντός του εδάφους της χώρας. Ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός Νατζίμπ Μικάτι, εξαιτίας του μεταναστευτικού βάρους που έχει επιφορτιστεί ο Λίβανος, ανακοίνωσε στις 9 Οκτωβρίου ότι θα ξεκινήσει έρευνα για τους μη καταγεγραμμένους πρόσφυγες. Μάλιστα ισχυρίστηκε ότι αυτή η πρωτοβουλία θα προστατεύσει τη χώρα από επικείμενους κινδύνους που προέρχονται από τη συνεχή είσοδο προσφύγων.

Η εχθρότητα εναντίον της Συριακής παρουσίας στο Λίβανο, προϋπάρχει του εμφυλίου στη Συρία. Έχει τις ρίζες της στο καθεστώς του Μπάαθ και την Συριακή κατοχή του Λιβάνου από το 1976 εώς και το 2005 υπό την εξουσία του Χαβέζ Αλ –Άσαντ, και εν συνεχεία του γιου του Μπασάρ. Ακόμη και γύρω από την Τρίπολη, όπου η στήριξη στη συριακή αντιπολίτευση είναι πολύ έντονη, κυριαρχεί η αντίληψη ότι ο Λίβανος υφίσταται ένα άλλο είδος κατοχής (από το μεταναστευτικό κύμα) με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι εκδηλώσεις ρατσισμού εναντίον των Σύριων.

Miriam Khalil.

«Εμείς οι πολίτες δεν έχουμε καμία σχέση με τη Συριακή κατοχή». Ήταν ο στρατός και οι δυνάμεις ασφαλείας- δεν θέλαμε να συμβεί αυτό στους Λιβανέζους» λέει η Μίρια Καλίλ, μία χήρα με 4 παιδιά που βασίζεται στο ελάχιστο εισόδημα του αδελφού της που είναι μανάβης, για να επιβιώσει.

«Παρότι η Συρία και ο Λίβανος είναι αδελφά- κράτη , υπάρχει χάσμα μεταξύ τους.» λέει και κουνάει το κεφάλι της. «Συχνά  μας φέρονται σα να είμαστε ο εχθρός, αλλά είμαστε συνηθισμένοι στον αγώνα, μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε, θα προσαρμοστούμε».

Ο Χαμάντ, μου έχει πει πως όταν οι ένοικοι κοιμούνται, εισβάλλουν Λιβανέζοι μέσα στο εμπορικό και ανοίγουν πυρ στον αέρα για να τους τρομάξουν. Η Χαλίλ, παραπονιέται ότι τους ασκούν λεκτική βία όταν πηγαίνουν στα κεντρικά γραφεία  της UNHCR στην Τρίπολη, αναφέροντας  μάλιστα ότι σε κάποιους αφαίρεσαν μέχρι και τα κουπόνια φαγητού.

«Μας φέρονται χειρότερα απ΄ ό, τι θα φερόντουσαν σε πολίτες κατώτερης κοινωνικής τάξης». «Μας κλέβουν την αξιοπρέπεια».

Yusra Al-Ghajjar (δεξιά).

Ο ιδιοκτήτης του εμπορικού κέντρου δε λυπάται όσους δεν μπορούν να καταβάλουν το νοίκι κάθε μήνα, σύμφωνα με τη Γιούσρα Αλ- Γλκατζάρ, μία 50χρονη από την Ιντλίμπ «Εάν δεν μπορείς να πληρώσεις το νοίκι, σε διώχνουν με τις κλωτσιές», λέει βάζοντας μερικές πιπεριές στην άλμη έξω από το δωμάτιο του τρίτου ορόφου το οποίο μοιράζεται με άλλα 7 μέλη της οικογένειά της.«Δεν τους ενδιαφέρει καν εάν κοιμάσαι στο πάτωμα».

O Hamoudi σε ένα απ' τα δωμάτια του πρώην εμπορικού κέντρου.

Μέσα στο δωμάτιο ο δίχρονος ανιψιός της Αλ-Γκατζάρ κοιμάται ήσυχα πάνω σε ένα στρώμα στο πάτωμα. Η Αλ – Γκατζάρ εξηγεί ότι ο πατέρας του Χαμούντ σκοτώθηκε από αεροπορική επιδρομή στην Ιντλίμπ, πριν από ένα χρόνο. Είναι ένας από τους 100,000 ή μισό εκατομμύριο (εξαρτάται από τις εκτιμήσεις που εμπιστεύεται κάποιος) που έχασε τη ζωή του κατά την διάρκεια της Συριακής κρίσης. Χωρίς κανένα σημάδι που να δείχνει ότι οι συγκρούσεις θα σταματήσουν, οι ένοικοι του εμπορικού κέντρου – μαζί με τους πρόσφυγες που καταφθάνουν μαζικά στο Λίβανο- φαίνεται να έχουν ν’ αντιμετωπίσουν την προοπτική μεγαλύτερων εκκαθαρίσεων σε μία χώρα που γίνεται όλο και πιο εχθρική.