Η Σύλβια Κούβαλη είναι η Ελληνίδα Πίσω από τη Rodeo Gallery της Κωνσταντινούπολης

Η Σύλβια Κούβαλη είναι η γυναίκα που πολύ απλά θα αποκαλούσαμε role model. Τελειώνοντας το μεταπτυχιακό της στα είκοσι τρία, πήγε ένα ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη, και μέσα σε τρία χρόνια και χωρίς να ξέρει τη γλώσσα άνοιξε τη δική της γκαλερί, που πλέον είναι μία από της σημαντικότερες της χώρας, πράγμα που αποδεικνύουν οι υποψηφιότητες του φετινού Turner Prize, αφού οι δύο από τους τέσσερις υποψήφιους καλλιτέχνες εκπροσωπούνται από την Rodeo Gallery. Εκείνη στις συζητήσεις μας υποστηρίζει ότι είναι όλα θέμα εργατικότητας, εγώ πιστεύω ότι θέλει και κάτι πολύ παραπάνω, balls.

VICE: Πόσο εύκολο ήταν να πάρεις την απόφαση να μείνεις μόνιμα στην Τουρκία;

Σύλβια Κούβαλη: Πρόκειται για κάτι που δεν είχε σχεδιαστεί, ούτε είχα σκεφτεί ποτέ να ζήσω στην Τουρκία. Καλοκαίρι του 2004, γίνονται οι Ολυμπιακοί στην Αθήνα και εγώ γυρίζω από το Λονδίνο για να βρω δουλειά. Έμεινα λίγο καιρό στο Βερολίνο και δε μου άρεσε καθόλου, μου φάνηκε μια πόλη χωρίς αληθινή ζωή. Μέσα σε όλο αυτό πήγα Κωνσταντινούπολη για ένα ταξίδι και κόλλησα, ήταν καρμικό. Έτσι έκανα ένα internship για ενάμισι χρόνο σε ένα χώρο που δεν υπάρχει πια, και το 2006 ξεκίνησα το πρότζεκτ Yama. Πρόκειται για μία οθόνη στην οροφή ενός ξενοδοχείου, ένα πρότζεκτ το οποίο αυτή τη στιγμή αναζωογονείται και αλλάζει. Τα δύο πρώτα χρόνια κάναμε πολύ ωραίες συνεργασίες, δείξαμε τον Mark Leckey, την Jenny Holzer, τον Emre Hüner, και παράλληλα το πρότζεκτ “άνοιξε” για να προσκαλέσει διάφορους επιμελητές, όπως τον Juan Gaitán, επιμελητή της φετινής Biennale του Βερολίνου.

Έπειτα από αυτά δεν ήθελα να γυρίσω στην Ελλάδα. Τα πράγματα είχαν αρχίσει να διαγράφονται, αλλά δεν περίμενα ποτέ να πάνε τόσο χάλια. Στην Τουρκία τα πράγματα ήταν καλά τότε, η χώρα έβγαινε από την κρίση του 2002 και όλοι δούλευαν πάρα πολύ. Υπήρχε τότε μια συλλογικότητα που με μάγεψε, οι καλλιτέχνες υποστήριζαν πολύ ο ένας τον άλλο, ήταν μια στιγμή που δεν υπάρχει πια.

Τι υποδομή υπήρχε στην Τουρκία τότε, υπήρχαν άλλες γκαλερί σύγχρονης τέχνης την περίοδο που άνοιξες την Rodeo;

Δεν υπήρχε τίποτα. Το γεγονός ότι το έδαφος τότε ήταν τόσο έφορο αλλά άγριο, ήταν για μένα ένα τεράστιο κίνητρο. Σκέφτηκα, “οk θα κάνω έναν χώρο από την αρχή.” Ξεκίνησα να δουλεύω με τον Χριστόδουλο Παναγιώτου, την Χάρις Επαμεινώνδα και τον Hüseyin Alptekin, που ήταν για μένα το μεγάλο κίνητρο να ανοίξω την γκαλερί. Ο Hüseyin πέθανε τρεις μήνες αφού ανοίξαμε τον χώρο, και αυτό ήταν ένα τεράστιο πλήγμα, γιατί ήταν η πιο μεγάλη μου ρίζα στην Τουρκία.

Εκτός από την Rodeo τότε υπήρχε η γκαλερί GALERIST, που ήταν η μεγαλύτερη και παλιότερη γκαλερί, αλλά ήταν μόνο αυτή. Υπήρχαν φυσικά όλες οι γκαλερί που άνοιξαν στην δεκαετία του εβδομήντα και του ογδόντα, και έχουν μια σοβαρή ιστορική υπόσταση, αλλά τώρα δεν κάνουν τίποτα.

Tamara Henderson, Portland Estates – Sloopy (Halifax), canvas, paint, sand, wood, 90 x 210 x 85 cm. Installation view, On The Tip of My Tongue, Magasin 3, Stockholm, Sweden, 2013

Πόσο εύκολο ήταν για μια εικοσιεξάχρονη γυναίκα να κάνει ένα δικό της ξεκίνημα στην Κωνσταντινούπολη; Πως σε υποδέχτηκε ο κόσμος;

Η γκαλερί ήταν το μόνο πράγμα που μπορούσα να κάνω εκείνη τη στιγμή. Δεν ένιωσα ποτέ ανεπαρκής. Δούλευα εικοσιοκτώ ώρες το εικοσιτετράωρο. Όπως αλλάζει η ζωή, έτσι αλλάζει και ο τρόπος που σε αντιμετωπίζει κανείς. Παίρνεις μια πορεία και ανάλογα με το που σε πάει η τέχνη αλλάζεις συνέχεια. Αυτό που κάνεις κάποιες φορές αρέσει σε ορισμένους ανθρώπους και κάποιες άλλες φορές δεν αρέσει. Άλλωστε η γκαλερί είναι ένας δημόσιος χώρος.

To ότι είσαι Ελληνίδα έπαιξε ρόλο στην Τουρκία, θετικό ή αρνητικό;

Το γεγονός ότι είμαι Ελληνίδα δεν έπαιξε κάποιο ρόλο. Αν ήμουν για παράδειγμα μια γυναίκα σαράντα χρονών από την Αμερική που  άνοιξε μια γκαλερί στην Κωνσταντινούπολη, σίγουρα ο τρόπος που θα με αντιμετώπιζαν θα ήταν πολύ διαφορετικός. Εγώ τότε ήμουν ένα παιδί εικοσι έξι χρονών που δε μιλούσε καν τη γλώσσα.

Πως βλέπεις την τεράστια αλλαγή που έχει συμβεί τα τελευταία χρόνια στην τουρκική εικαστική σκηνή;

Στην τουρκική σκηνή τα τελευταία χρόνια δεν έχει υπάρξει μία αλλαγή, αλλά πολλές. Οι βασικές αλλαγές που έχουν δημιουργηθεί είναι λόγω του τεράστιου οικονομικού κεφαλαίου που έχει επενδυθεί στην τέχνη τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για δέκα οικογένειες που έχουν ανοίξει δικούς τους χώρους και είτε δείχνουν τη συλλογή τους, είτε αναθέτουν σε Τούρκους και ξένους καλλιτέχνες να κάνουν εκθέσεις.

Αυτό σίγουρα έχει βοηθήσει κάποια πράγματα πάρα πολύ αλλά δεν πιστεύω ότι έχει δημιουργήσει καλύτερους καλλιτέχνες. Ίσως αν θες τη γνώμη μου έχει φθείρει περισσότερο την παραγωγή, γιατί ένας καλλιτέχνης που μέχρι πρότινος δεν είχε δραχμή, τώρα βρίσκεται με ένα budget είκοσι χιλιάδων ευρώ για να κάνει ένα έργο. Δεν μπορεί όμως κάθε καλλιτέχνης να αντεπεξέλθει σε αυτό το άλμα, διότι το να είσαι καλός καλλιτέχνης δε σημαίνει μόνο να έχεις καλές ιδέες. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για τους Πάτρωνες. Το ποσοστό ευθύνης είναι το ίδιο. Επίσης έχουν ανοίξει πάρα πολλοί χώροι από συλλέκτες και έχει δημιουργηθεί ένα νέο trend, συλλέκτες να ανοίγουν γκαλερί. Τα πράγματα είναι πάντα πιο εύκολα όταν υπάρχει ένα συγκεκριμένο υπόβαθρο και συγκεκριμένοι άνθρωποι πίσω από μια γκαλερί. Όμως αυτό δεν σημαίνει και ότι μπορεί να λειτουργήσει, δηλαδή να καταφέρει να αντεπεξέλθει στις ανάγκες που έχουν οι συλλέκτες, τα μουσεία, ο Τύπος και η ίδια η γκαλερί για να επιβιώσει και να παραμείνει σώα και ευπρεπής.

Eftihis Patsourakis, Headless, oil on wood, 27 x 35 cm, 2012

Στην Τουρκία τα πράγματα τον τελευταίο χρόνο φαίνονται να είναι έκρυθμα, περιορίζονται οι ελευθερίες, κλείνει το twitter και το YouTube. Πως είναι να ζει κανείς σε αυτές τις συνθήκες;

Δεν είναι διαφορετικά από ότι πριν. Θυμάμαι ότι και τον πρώτο καιρό που έμενα στην Τουρκία, το YouTube δεν δούλευε. Σίγουρα τα πράγματα έχουν σκληρύνει από τότε, αλλά από την άλλη δε θεωρώ ότι αυτό το πρόβλημα υπάρχει μόνο στην Τουρκία. Όλος ο κόσμος είναι είναι έτσι, είτε πάει προς αυτή την κατεύθυνση.

Αυτή η κατάσταση υπήρχε πάντα στην Τουρκία και νομίζω πως θα συνεχίσει να υπάρχει, διότι μιλάμε για μια κοινωνία βασισμένη σε άλλα καθεστώτα. Το αισιόδοξο όμως όλης αυτής της κατάστασης που δε βλέπω να γίνεται καθόλου στην Ελλάδα, είναι ότι υπάρχουν δραστήριοι άνθρωποι που παραμένουν ξύπνιοι και προσπαθούν μέσα σε όλη αυτή τη διαδικασία να κάνουν καινούργια πράγματα και συνέργειες, να έρθουν κοντά έστω και αν αυτό μπορεί να είναι μόνο για να διαβάσουν ένα βιβλίο. Αυτό μπορεί στην Ελλάδα να γίνεται σε ένα μικρό βαθμό, στην Τουρκία όμως είναι πολύ πιο εκτεταμένο φαινόμενο.

Υπάρχουν βέβαια και εκεί βαθιά κοιμισμένοι άνθρωποι και βαθιά ασυδοσία που έρχεται με το AKP. Όμως το αντί AKP ποσοστό είναι τεράστιο και αντιστέκεται.

Banu Cennetoğlu, Library of Spirits, one hundred and fifteen 100ml glass bottles, 2013. Installation view, Salonul de Proiecte, Bucharest, 2013 – 2014

Τον Οκτώβρη ανοίγει και άλλη μία Rodeo Gallery,  αυτή τη φορά στο Λονδίνο. Θα ήθελα να μου μιλήσεις για την απόφαση σου αυτή. Η νέα γκαλερί θα λειτουργήσει ως δορυφόρος της Rodeo Istanbul ή θα είναι κάτι αυτόνομο;

H νέα γκαλερί θα είναι ένα αδερφάκι της Rodeo Istanbul, με πρόγραμμα παράλληλο που θα εκπροσωπεί τους ίδιους καλλιτέχνες. Το Λονδίνο ήρθε σαν μία φυσική κατάληξη. Εκεί σπούδασα και επίσης η γκαλερί συνεργάζεται με τέσσερις καλλιτέχνες που είναι από εκεί, και πρόσφατα ξεκινήσαμε να δουλεύουμε και με τον Duncan Campbell που είναι από την Ιρλανδία (ζει στη Σκωτία). Συγκυριακά έρχεται και δένει όλο αυτό φανταστικά, γιατί αρκετό καιρό πριν ήταν κανονισμένο πως ανοίγουμε τον Οκτώβριο, και τον Μάιο μάθαμε ότι δύο από τους τέσσερις υποψηφίους του Turner Prize είναι από την γκαλερί [Duncan Campbell, James Richards]. Έτσι το Τurner Prize ανοίγει πέντε μέρες πριν τη γκαλερί.

Γενικά φέτος είναι μια πολύ καλή χρονιά. Ο James Richards έχει μια πολύ καλή έκθεση στην γκαλερί Cabinet, ο Duncan Campbell έχει μια Retrospective στο Δουβλίνο στο ΙΜΜΑ, γίνονται πολλά πράγματα παράλληλα.

Ο χώρος της γκαλερί βρίσκεται στον παλιό δρόμο με τα βιβλιοπωλεία, στις πύλες του Soho. Η γκαλερί θα βρίσκεται αρχικά στον πρώτο και τον δεύτερο όροφο του κτιρίου, αλλά άμεσα ο πρώτος όροφος θα αλλάξει ταυτότητα και θα γίνει ένα project space που θα τρέξω με μία πολύ καλή φίλη (τρέχει το βιβλιοπωλείο που υπάρχει στο ίδιο κτίριο, το Claire de Rouen, που ασχολείται με μόδα και φωτογραφία). Μαζί με την Lucy θα κάνουμε έναν χώρο πολύ πιο ανοιχτό, που θα γίνονται πράγματα που έχουν σχέση με τη μόδα και το design, θα καλούμε επιμελητές και καλλιτέχνες που αγαπάμε. Όνομα δεν έχουμε βρει για τον χώρο, ακόμα προσπαθούμε να διαλέξουμε από μια τεράστια λίστα με υποψήφια ονόματα.

Με τι έκθεση ανοίγει η Rodeo London;

Η Rodeo ξεκινάει με την Tamara Henderson από τον Καναδά, δουλειά της οποίας θα δείχνουμε και στο Frieze, και την Banu Cennetoğlu από την Τουρκία, η οποία θα συμμετέχει στην 10η gwangju Biennale που επιμελείται φέτος η Jessica Morgan. Στην Gwangju Biennale θα συμμετέχουν επίσης και ο Απόστολος Γεωργίου και o James Richards.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.