H Γιόγκα Μπορεί και να μη σου Αλλάξει τη Ζωή

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Tonic.

Κάθε υπόσχεση που δίνεται για εσωτερική γαλήνη, με κάνει αηδιάζω. Για παράδειγμα, στα 15 χρόνια στα οποία ασχολούμαι με τη γιόγκα, έχω σιχαθεί το γεγονός ότι σχεδόν κανένας δάσκαλος δεν λέει, «Η γιόγκα μπορεί και να μην αλλάξει καθόλου τη ζωή σας». Αντ' αυτού, ακούω συχνά παραλογισμούς, όπως το ότι τα άλματα κατά την αλλαγή στάσεων καταστρέφουν τον καρκίνο ή ότι, όταν στηρίζεσαι στο κεφάλι, επαναφέρεις τις άσπρες τρίχες στο φυσιολογικό τους χρώμα. Τα εισερχόμενα mail μου είναι γεμάτα από προσκλήσεις σε workshop που υπόσχονται, «απόλυτο έλεγχο της ζωής» και «βαθιά επούλωση» και όλα αυτά σε ένα εξωφρενικά μικρό διάστημα μερικών ωρών.

Μας τα 'παν κι άλλοι.

Η επιστήμη πίσω από τα οφέλη της γιόγκα εδραιώνεται όλο και περισσότερο, όμως σε μεγάλο βαθμό, η γλώσσα γύρω από την πρακτική έχει μείνει κολλημένη στη New Age εποχή. Οι ισχυρισμοί που βεβαιώνουν την άμεση σωματική και ψυχική μεταμόρφωση υπονομεύουν τους πραγματικούς τρόπους με τους οποίους μπορεί να βοηθήσει η γιόγκα. Για παράδειγμα: Νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε ηλεκτρονικά στο The Journal of Alternative and Complementary Medicine διαπίστωσε ότι η γιόγκα και οι ελεγχόμενες αναπνοές μειώνουν σημαντικά τα καταθλιπτικά συμπτώματα των συμμετεχόντων που έκαναν μαθήματα δυο φορές την εβδομάδα και εξασκούνταν στο σπίτι επί 12 εβδομάδες. Όμως το να λες, βασιζόμενος σε αυτό –όπως αναμφίβολα θα κάνουν πολλοί δάσκαλοι- ότι η γιόγκα θεραπεύει την κατάθλιψη; Ε, όχι.

«Δεν μπορούμε να αποδείξουμε ότι υπάρχει μια σχέση αιτιότητας, επομένως δεν μπορούμε να πούμε ότι θεραπεύει την κατάθλιψη», λέει ο Chris Streeter, αναπληρωτής καθηγητής ψυχιατρικής και νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστώνης και βασικός ερευνητής της μελέτης. «Μπορούμε να πούμε ότι η γιόγκα συνδέεται με μειωμένα συμπτώματα κατάθλιψης».

Προσωπικά, έχω κάνει το λάθος να υπερβάλλω για τα πλεονεκτήματα της γιόγκα. Κατά την εκπαίδευσή μου ως δασκάλα γιόγκα, πριν από επτά χρόνια, «έκλεβα» από γκουρού βιβλία και διαλαλούσα ότι η γιόγκα φέρνει ευτυχία και γιατρεύει. Ένα απόγευμα, θυμάμαι να περνάω ανάμεσα από χαλάκια της γιόγκα και γυαλιστερά κολάν, λέγοντας στους μαθητές μου, «Εισπνέετε την επούλωση. Εκπνέετε τον θυμό» και ξαφνικά μια φωνή μέσα μου άρχισε να φωνάζει, «Ψεύτρα - το μόνο που εισπνέουν είναι ΑΕΡΑΣ!».

Η ανάγκη για μια πιο ακριβή γλώσσα δεν έχει να κάνει μόνο με τη σημασιολογία. «Σε καμία περίπτωση δεν θέλεις να δεις ανθρώπους με ιάσιμες ασθένειες να κάνουν γιόγκα, αντί να αναζητήσουν θεραπεία, επειδή θεωρούν ότι θα τους βοηθήσει», λέει ο Streeter.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι η βιομηχανία της γιόγκα προσπαθεί να υιοθετήσει μια πιο ειλικρινή ρητορική, εν μέρει για να προστατεύσει τους δασκάλους από ενδεχόμενες μηνύσεις. Πέρυσι, η Yoga Alliance (Συμμαχία της Γιόγκα)ανακοίνωσε την απαγόρευση της χρήσης λέξεων όπως «θεραπεία,» «επούλωση» και «γιατρειά», από το μητρώο περίπου 70.000 εγγεγραμμένων δασκάλων και σχολών. Η Yoga Alliance είναι ο μεγαλύτερος μη κερδοσκοπικός οργανισμός που εκπροσωπεί την κοινότητα της γιόγκα. «Αναγνωρίσαμε το γεγονός ότι η γιόγκα σήμερα διαφημίζεται με έναν τρόπο που παραπέμπει στον ιατρικό και τον ψυχιατρικό κλάδο», λέει ο Andrew Tanner, εκπρόσωπος της Yoga Alliance. «Συνειδητοποιήσαμε ότι αυτό ήταν ανησυχητικό».

Η Βιομηχανία της Ραπ στην Ελλάδα - Mi55t

Μια μειοψηφία –μερικές εκατοντάδες– σχολών στο μητρώο, χρησιμοποιούσαν όρους «με τρόπο που ήταν πραγματικά αντιδεοντολογικός», λέει ο Tanner, επικαλούμενος ομάδες που προσφέρουν 200 ώρες εκπαίδευσης σε δασκάλους και τις βαφτίζουν «μαθήματα θεραπείας γιόγκα» (η Διεθνής Ένωση Θεραπευτών Γιόγκα έχει πολύ πιο αυστηρά πρότυπα πιστοποίησης ενός «θεραπευτή γιόγκα»).

Η κίνηση έγινε σε μεγάλο βαθμό, για να προστατεύσει νομικά τους δασκάλους γιόγκα. Ένας δικηγόρος που προσλήφθηκε από τη Yoga Alliance κατέληξε ότι, αν οι δάσκαλοι της γιόγκα ισχυρίζονται ότι θεραπεύουν παθήσεις, κινδυνεύουν να υπαχθούν σε κυβερνητικές νομοθεσίες. Ουσιαστικά, όλα έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι τα προσόντα ενός εκπαιδευτικού δεν θα πρέπει να παραπλανούν το κοινό ως προς τα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει.

Η απαγόρευση αναστάτωσε μερικούς από το κατά τα άλλα υπάκουο πλήθος. Σε υπόμνημά τους υποστήριξαν ότι προδίδει το πνεύμα της γιόγκα. Όμως οι δάσκαλοι κα οι σχολές δεν είχαν επιλογή, ήταν υποχρεωμένοι να συμμορφωθούν. Ένα πρόγραμμα τους εμποδίζει να εισαγάγουν τους απαγορευμένους όρους στο μητρώο.

Δεν είναι σαφές αν οι πιέσεις για μια πιο ειλικρινή γλώσσα στη γιόγκα έχουν επηρεάσει αυτά που λένε οι δάσκαλοι μέσα στο μάθημα. «Κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι λένε οι δάσκαλοι και τι όχι και αν ξεκινήσουμε να προειδοποιούμε τον κόσμο, τότε γινόμαστε η Αστυνομία της γιόγκα, πράγμα που δεν θέλουμε να συμβεί», λέει ο Tanner.

Γνώρισα μια δασκάλα γιόγκα, η οποία ήταν ιδιαίτερα αφοσιωμένη στην επιστήμη στα μαθήματά της. Ονομάζεται Liz Owen και διδάσκει από το 1990. Έμαθα για την έρευνα του Streeter πάνω στη γιόγκα, η οποία καλύπτει αρκετές μελέτες, στη διάρκεια ενός workshop της Owen. Η Owen έχει παραδώσει μαθήματα για κάποιες από αυτές τις μελέτες και είναι μία από τις συντάκτριες του άρθρου στο Journal of Alternative and Complementary Medicine.

«Εμείς, οι δάσκαλοι της γιόγκα, πρέπει να προσέχουμε τι δηλώσεις κάνουμε» είπε η Owen, στο workshop στο οποίο συμμετείχα. «Χρειαζόμαστε μια επιστημονική βάση».

Η φωνή μέσα μου ήχησε –«Ναι! Ναι! Ναι!»– καθώς έγνεψα καταφατικά με απαλές κινήσεις από το χαλάκι μου. Αργότερα, η Owen μου είπε ότι η γλωσσική της σαφήνεια προήλθε από τη δουλειά της στις έρευνες. «Παλιότερα, έλεγα κάτι του τύπου, "Ναι, διεγείρει το τέταρτο τσάκρα" και ο Δρ Streeter με κοίταζε και μου έλεγε, "Αλήθεια; Έχεις αποδείξεις για αυτό;". Συνειδητοποίησα ότι έλεγα πολλά πράγματα στα οποία πίστευα ως γιόγκι, χωρίς όμως να έχω αποδείξεις».

Τώρα, όταν η Owen σκοπεύει να μιλήσει για κάτι που δεν αποτελεί γεγονός, χρησιμοποιεί λέξεις όπως, «φανταστείτε» ή «οραματιστείτε». Εκπαιδεύει άλλους δασκάλους να κάνουν το ίδιο, αν και οι αρχάριοι καμιά φορά το παρακάνουν. «Κάποια από τα πράγματα που λένε, όταν εκπαιδεύονται ως δάσκαλοι, είναι γελοία», μου είπε και γέλασε φέρνοντας στο μυαλό της έναν εκπαιδευόμενο δάσκαλο που κάποτε είπε με απόλυτη σοβαρότητα: «Το κολλαγόνο κυλάει μέσα στον νωτιαίο μυελό σας».

Προσωπικά, δεν τα έχω βάλει με το πλασάρισμα των οφελών της γιόγκα. Αυτό που δεν αντέχω είναι οι μεγάλες υποσχέσεις. Ο λόγος που εξακολουθώ να κάνω γιόγκα, ακόμη και αν το κάνω δυσαρεστημένη, είναι επειδή γενικά με κάνει να αισθάνομαι καλύτερα και μερικές φορές είμαι πιο ήρεμη, όταν τελειώνω. Σε καμία περίπτωση δεν έχει θεραπεύσει όλες μου τις αρρώστιες. Για να είμαι ειλικρινής, ομολογώ με ντροπή ότι αποφεύγω τα αντικαταθλιπτικά εδώ και χρόνια. Πάντα πίστευα ότι, αν κάνω τακτικά γιόγκα, αρκεί. Πράγματι, αυτό ίσχυε στο παρελθόν, όμως οι συνθήκες αλλάζουν. Στην περίπτωσή μου, γέννησα. Η επιλόχειος κατάθλιψη με κυρίευσε.

«Τι γίνεται, αν δεν βοηθήσει στην κατάθλιψη η γιόγκα;», ρώτησα την Owen.

Η απάντησή της ήταν προφανής, «Αν νιώθεις ότι χρειάζεσαι φάρμακα, πάρε τα φάρμακά σου».

Στην πραγματικότητα, αυτή ήταν μια ερώτηση που έπρεπε να απευθύνω στον γιατρό μου. Όμως στο παρελθόν, αυτό δεν ήταν προφανές για εμένα. Όλες οι λέξεις μου υποδείκνυαν τη θεραπεία. Αυτή η ρητορική με τα φούμαρα και τις μεταξωτές κορδέλες με εμπόδιζε να διακρίνω πώς λειτουργεί η γιόγκα πάνω σου, πότε δεν σε βοηθάει και πότε χρειάζεσαι βοήθεια από έναν γιατρό ή έναν ψυχοθεραπευτή.

Περισσότερα από το VICE

«Μας Έχουν Πηδήξει τα Όνειρα» - Αυτή Είναι η Νέα Εργατική Τάξη στην Ελλάδα

Κάποιοι Αναισθησιολόγοι στη Σάμο Αποφάσισαν πως Δεν Κάνουν Εκτρώσεις Επειδή δεν Είναι «Ηθικές»

Σπάνιες Φωτογραφίες με τον Bob Marley στην Τζαμάικα από τη Δεκαετία του '70