Ο Δημήτρης Σκύλλας Πιστεύει Ότι αν Δεν Είχε Μεγαλώσει με Γυναίκες θα Έγραφε Διαφορετική Μουσική

Τον Δημήτρη Σκύλλα τον γνώρισα το καλοκαίρι που μας πέρασε στη Σίφνο. Το αγαπημένο μου νησί των δυτικών Κυκλάδων είχε γίνει μία από τις στάσεις του, όπου είχε έρθει για να γράψει μέρος από τον «Χορό του Ζαλόγγου». Μου είχε κάνει εντύπωση ότι είχε μαζί του τις παρτιτούρες και το μολύβι του, κυκλοφορούσε με ένα παλαιάς τεχνολογίας κινητό χωρίς Ίντερνετ και έγραφε μουσική ρεμβάζοντας τη θέα από το Κάστρο μέσα σε κάποια λότζια, όπως αποκαλούν οι ντόπιοι τις στοές που έχουν τη μορφή καμάρας. Η εικόνα που σου δημιουργούσε είναι ενός ανθρώπου άλλης εποχής, που όμως αν τον γνωρίσεις λίγο παραπάνω καταλαβαίνεις ότι ζει τα 34 του στο σήμερα και στο φουλ.

Έχοντας κρατήσει τις αναμνήσεις από το καλοκαίρι, συναντηθήκαμε διαδικτυακά - εγώ από το Μαρούσι κι εκείνος από το σπίτι του στο Λονδίνο, όπου ζει τα τελευταία χρόνια (με εξαίρεση το διάστημα από την έναρξη της καραντίνας όπου το πέρασε στην Ελλάδα). Συνθέτης και πιανίστας με διεθνή αναγνώριση, ο πρώτος Έλληνας στον οποίο η Συμφωνική Ορχήστρα του BBC έκανε ανάθεση με το έργο του «Kyrie Eleison» να αποθεώνεται στην παρουσίαση, ο Δημήτρης Σκύλλας θα παρουσιάσει την Παρασκευή 15 Οκτωβρίου στις 20:30, στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, το τελευταίο του έργο «Ο χορός του Ζαλόγγου», παραγγελία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, με το οποίο, όπως λέει στο VICE, περνά στην δεύτερη φάση της δημιουργίας του.

VICE: Τι ακριβώς θα δούμε στο Μέγαρο Μουσικής;
Δημήτρης Σκύλλας: Θα δούμε ένα έργο, το οποίο είχα στον νου μου ως θεματική δέκα χρόνια πριν. Δεν ξέρω αν μπορούμε να το πούμε ως τύχη ή μοίρα, όταν στην πρώτη καραντίνα με πήραν τηλέφωνο από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και μου ζήτησαν να γράψω κάτι για την Επανάσταση. Εκείνη τη στιγμή είναι σαν να είχα μία επιφοίτηση; Μία αναλαμπή; Σκέφτηκα αμέσως τη θεματική του χορού του Ζαλόγγου, την οποία εγώ ασχέτως με την επέτειο της Επανάστασης, ήθελα πάντα να γράψω. Αυτό από μόνο του ως συνθήκη ήταν μαγική.

Πώς υπήρχε αυτή η ανάγκη;
Μικρός άκουγα το τραγούδι από τον Χορό του Ζαλόγγου, το γνωστό αυτό που λέει «Στη στεριά δεν ζει το ψάρι» κι επειδή μάλλον το είχα συνδέσει με την ιστορία ή τον μύθο -αναλόγως πώς το βλέπει κανείς- των γυναικών αυτών που τις φανταζόμουν να τραγουδάνε κυκλικά και να χορεύουν και να περνάνε σε μία ηρωική αυτοκτονία, από μικρός ανατρίχιαζα. Από το δημοτικό, σκέψου. Αργότερα όταν ξεκίνησα την σύνθεση έλεγα ότι κάποια στιγμή θέλω να το κάνω αυτό το έργο για ορχήστρα. Τελικά το κάνω τώρα, έχοντας αλλάξει πολύ ως άνθρωπος από το δημοτικό.

Αυτό που γνωρίζουμε σήμερα ως το παραδοσιακό τραγούδι του χορού του Ζαλόγγου έχει αναφορές σε αυτό που θα ακούσουμε από εσένα; 
Μουσικά έχει αναφορές. Δεν είναι όπως το έκανε ο Σκαλκώτας, ο οποίος έκανε ουσιαστικά παραλλαγή του ίδιου του μουσικού θέματος. Το δικό μου έχει αναφορές, αλλά κυρίως έχω πάρει την αίσθηση και τον παλμό από αυτή την πράξη. Λιγότερο τη μουσική. Έχω μία τρομπέτα για έξι δευτερόλεπτα στη μέση του έργου, η οποία πάει να παίξει αυτήν την μελωδία και ξαναφεύγει.

Με ενδιαφέρει πάρα πολύ τι συναισθήματα θα δώσει πρώτα από όλα στους Έλληνες αυτό το έργο, αλλά και πώς μετά την απελευθέρωσή του από την πρεμιέρα θα μπορέσει να έρθει στο Λονδίνο, να πάει στη Γαλλία, στη Νέα Υόρκη, στην Αυστραλία και να δώσει συναισθήματα αντικειμενικά ως έργο σε ανθρώπους που δεν είναι γνώστες της ιστορίας αυτής. Κοιτάζω τόσο την τοπική του ύπαρξη όσο και την διεθνή του ύπαρξη, και κοιτάζω να φτιάξω έναν συνδυασμό αυτών των δύο ώστε να έχει και μετά ζωή. Είναι πολύ σημαντικό για εμένα.

Μου κάνει εντύπωση που όλα αυτά τα χρόνια επεξεργαζόσουν αυτήν τη θεματική κι αναρωτιέμαι αν η δική μας γενιά έχει σύνδεση με αυτά που φέρει η Επανάσταση. Τι σημαίνει για εσένα;
Η Επανάσταση του ‘21, όπως κάθε ιστορικό γεγονός το οποίο απέχει από εμάς, νομίζω ότι άμεσα δεν μπορεί να μας επηρεάσει. Μπορούμε να το δούμε ιστορικά. Αλλά εάν μάθουμε να απομονώνουμε τα γεγονότα από το χρονικό τους περιθώριο και να τα δούμε σε ένα άλλο context, αυτό του σήμερα νομίζω ότι έχουν πολλά να μας δώσουν. Όπως βλέπουμε μία ιστορία αγάπης στον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα -λέω το πιο κλισέ από όλα- η οποία είναι ιστορία αγάπης, εκφράζεται με ένα συγκεκριμένο κείμενο που δεν θα χρησιμοποιούσαμε σήμερα αλλά εν τέλει το κατακάθι, ο πυρήνας του έρωτα, της αγάπης και της θυσίας παραμένει ίδιος αλλά με διαφορετική μορφή στο σήμερα. Δεν έχει διαφορά αν ο Ρωμαίος και η Ιουλιέτα ήταν σε ένα μπαλκόνι ή ένα ζευγάρι του 2021 είναι σε ένα ξωκλήσι βραδινό της Σίφνου. Είναι το ίδιο πράγμα ουσιαστικά. Οι μεγάλες αξίες της ανθρώπινης φύσης και της κοινωνίας δεν αλλάζουν καθόλου, απλώς αλλάζουν μορφή ανάλογα τα υλικά που έχουμε. Οπότε, γι’ αυτό κι εγώ δεν πήρα το μουσικό θέμα αυτούσιο ώστε να κάνω μία αναπαράσταση. Αλλά πήρα έναν παλμό: Το τι σημαίνει να επαναστατείς.

Από την αρχή αυτό ήθελες;
Ξεκίνησα τελείως διαφορετικά αυτό το έργο και τόσα χρόνια το είχα πολύ διαφορετικά στο μυαλό μου. Όταν ξεκίνησα να κάνω τα προσχέδια του έργου, θυμάμαι μιλούσα με τους φίλους μου και είχα πάρα πολλά μουσικά επαναστατικά στοιχεία με προφανή τρόπο. Όσο ξεκίνησα να το επεξεργάζομαι, υπήρχε μία στροφή, η οποία συνέβη νομίζω τον Μάη -που άρχισα να γράφω το έργο πιο σοβαρά- μέσα στην οποία άρχισα να αλλάζω πάρα πολύ την οπτική μου για το πώς θα βγει αυτό το έργο. Μέσω της γυναικείας φύσης του έργου -αν μπορώ να το πω έτσι χωρίς να παρεξηγηθώ- άρχισε η επαναστατική μουσική πράξη του έργου να αλλάζει μορφή, να γίνεται πολύ πιο συναισθηματική και βαθιά, από το να είχα απλώς τα τύμπανα να χτυπάνε ή τις τρομπέτες να παίζουν. Δηλαδή, άρχισε να παίρνει ένα πολύ διαφορετικό και πιο βαθύ επίπεδο το έργο, κάτι που συνέβη από μόνο του. 

Τι συμβολίζουν για εσένα αυτές οι γυναίκες του Ζαλόγγου; 
Εγώ μεγάλωσα με γυναίκες στον Βόλο. Οι γονείς μου χώρισαν όταν ήμουν 11 ετών, πριν πάω στο γυμνάσιο. Ουσιαστικά μεγάλωσα κυρίως με τη μαμά μου, με τη γιαγιά μου, με τη θεία μου και την προγιαγιά μου. Γυναικοκρατούμενη οικογένεια. Έτσι μεγάλωσα με πάρα πολλές γυναίκες, τις οποίες τις έχω ακόμα στη ζωή μου εκτός της προγιαγιάς μου. Οπότε άρχισα λίγο να αντιλαμβάνομαι τη ζωή μέσα από μία γυναικεία οπτική ματιά. Όταν έχεις ως παιδί ενήλικα πρότυπα τις γυναίκες, αρχίζεις και βλέπεις τα πράγματα πολύ διαφορετικά. Αυτές οι γυναίκες πάλευαν πάρα πολύ για τη ζωή. Το μεγαλύτερο ποσοστό της ζωής τους που θυμάμαι εγώ ήταν χωρίς συντρόφους, μόνες τους, δυναμικές, αδύναμες ταυτόχρονα, κι αυτό για μένα ήταν πολύ δύσκολο. Και είναι πολύ δύσκολο να έχω παραμείνει αυτήν την στιγμή ο μόνος άντρας της οικογένειας. Μου πέφτει ένα βάρος που δεν θα έπρεπε. Οπότε άρχισα πολύ να αντιλαμβάνομαι τον κόσμο όπως τον αντιλαμβάνονται -όσο μπορούσα- οι γυναίκες. Ακόμα και τα έργα που φτιάχνω έχουν επηρεαστεί πολύ από την οικογένειά μου. Η οικογένειά μου και αυτές οι γυναίκες είναι μέρος του έργου. Αυτό αλλάζει πάρα πολύ την οπτική σου όταν δημιουργείς, από το να είχα μεγαλώσει για παράδειγμα σε ένα περιβάλλον μόνο με άνδρες. 

Εννοείς σε ένα περιβάλλον τοξικής αρρενωπότητας;
Ναι. Πιστεύω ότι μάλλον θα είχα πέσει κι εγώ θύμα. Διότι κανείς δεν είναι τόσο δυνατός. Και μάλλον θα έγραφα πολύ διαφορετική μουσική. Βέβαια είναι λίγο κλισέ να λέμε ότι οι γυναίκες είναι συναισθηματικές και οι άνδρες δεν είναι, έτσι; Αλλά η τοξική αρρενωπότητα είναι ένα μεγάλο πλήγμα των ημερών και είναι μία διαχρονική κακή αξία που δεν έχει εκλείψει από την αρχή της ιστορίας μέχρι και σήμερα που δυστυχώς βλέπω να συνεχίζεται. 

Πώς λειτούργησε για εσένα αυτή η κεντρική γυναικεία φιγούρα που υπήρχε στη ζωή σου από παιδί;
Δεν ξέρω πώς δουλεύει το υποσυνείδητο, αλλά νιώθω ότι με έχουν επηρεάσει πολύ οι γυναίκες. Και στα πρότυπα της Τέχνης που έχω αρκετά είναι γυναίκες. Ξεκινώντας από το πιο απλό παράδειγμα στη ζωή μου, όταν ήμουν 18 ετών και ξεκίνησα να ακούω την Μπιορκ. Η οποία ήταν μία δυναμική γυναίκα -έχει μεγάλη σημασία- ήταν μία γυναίκα στα ‘90s πολύ δυναμική που έκανε καλή μουσική, όχι απλώς pop αναλώσιμη μουσική. Κι έχω και πάρα πολλές φίλες γυναίκες. Κάπως η γυναικεία παρουσία έχει παραμείνει στη ζωή μου πάρα πολύ, ίσως γιατί ταιριάζω περισσότερο. Όχι ότι δεν έχω άνδρες φίλους, αλλά υπάρχει μία πλευρά μου που ταιριάζει πολύ με τις γυναίκες. Και παρατηρώντας τόσο την οικογένειά μου όσο και τις φίλες μου, πάντα έβλεπα ότι πρέπει να παλέψουν περισσότερο για τα πράγματα. Νομίζω ότι αυτό που έχει μπει στην μουσική μου από εκείνες είναι μία σταθερότητα. Νομίζω ότι οι γυναίκες έχουν μία σταθερότητα στα πράγματα κι αυτό μπαίνει στο έργο μου. 

Σχετικά με την εκπροσώπηση των γυναικών στον δικό σου τομέα δεν έχουμε πολλές σύγχρονες συνθέτριες, αλλά ούτε και κλασικές.
Ναι, ακόμα δεν έχουμε. Δηλαδή αν σκεφτείς τη μουσική συνολικά, πριν τον 20ό αιώνα, όταν σκέφτεσαι συνθέτη σκέφτεσαι μόνο άντρα, δεν σκέφτεσαι γυναίκα. Το οποίο είναι άσχημο. Βλέπεις σιγά-σιγά να ξεσπάει ένα κύμα και μαέστρων και συνθετών γυναικών, αλλά ακόμα είμαστε πάρα πολύ πίσω. Νομίζω δεν έχουμε δώσει αρκετό χώρο στις γυναίκες. Είναι αυτά τα επαγγέλματα που λόγω κοινωνικοπολιτικών συνθηκών έμειναν στους άντρες. Όπως ο ζωγράφος, ο συνθέτης, ο fillmaker, οι περισσότεροι εξακολουθούν να είναι άντρες. Και νομίζω ότι αυτό προσπαθεί να αλλάξει στο σύστημα, αλλά αλλάζει πάρα πολύ αργά. Έχουμε πολλά βήματα να κάνουμε για να δούμε μία ισότητα στις ευκαιρίες στα καλλιτεχνικά επαγγέλματα. Εκτός αν η γυναίκα στη μουσική είναι στο εντελώς pop business κομμάτι, την οποία την θέλουν κυρίως γυμνή, σέξι και sex symbol. Βέβαια, περνάμε σε μία άλλη μουσική βιομηχανία που έχει να κάνει με το χρήμα κυρίως κι όχι με το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Αλλά η γυναίκα ακόμα χρησιμοποιείται γι’ αυτό αν το σκεφτείς. Οι μεγάλες ντίβες των ημερών πώς κάνουν καριέρα; Κάνουν καριέρα μέσα σε ένα σύστημα το οποίο μας επιβάλλει ουσιαστικά μέσω των videoclip, του Instagram και της εικόνας τους, αυτές οι γυναίκες να είναι πάρα πολύ σέξι. 

Τις οποίες κι αυτές κάποιες τις αγαπάς και τις ακούς. 
Τις αγαπάω και τις ακούω. Και τις αγαπάω διότι μέσα σε αυτό προσπαθούν να αλλάξουν κάτι. Δεν τις αγαπάω τόσο μουσικά, τις αγαπάω γι’ αυτό που είναι.

Δεν έχεις όμως ενοχή να χορέψεις ένα pop κομμάτι στις διακοπές σου. 
Όχι απλώς δεν έχω ενοχή, είμαι το pop κομμάτι στις διακοπές μου. Στα γόνατα χορεύω (γέλια). Χορεύω πάρα πολύ. Θεωρώ ότι ο χορός είναι πάρα πολύ σημαντικός γενικά. Για να σου εξηγήσω, εγώ μπορεί να είμαι σε ένα πάρτι και να χορεύω, αλλά να σκέφτομαι τον Ζάλογγο. Έτσι συμβαίνει στο μυαλό μου συνήθως. 

Πάντως, δεν έχεις αυτό το κλισέ του comme il faut συνθέτη, του τελείως αποστειρωμένου. 
Όχι, είμαι το αντίθετο ακριβώς. Αν και νομίζω ότι μου βάζουν μία ταμπέλα ελίτ αρκετά συχνά, και στη χώρα μας, γιατί οι δουλειές που κάνω η αλήθεια είναι ότι υποστηρίζονται μέχρι τώρα από σημαντικά και μεγάλα ιδρύματα, οργανισμούς και θεσμούς. Και σε συνδυασμό με την ίδια την ύπαρξη και τη φύση της κλασικής μουσικής, μου βάζουν την ταμπέλα. Εγώ δεν νιώθω ότι κάνω κλασική μουσική. Ο Ζάλογγος δεν είναι κλασική μουσική. Στο εγγυώμαι αυτό το πράγμα. 

Τι είναι; 
Δεν ξέρω τι είναι. Ο Ζάλογγος ανοίγει το νέο κεφάλαιο της ζωής μου. Αλλά ο Ζάλογγος δεν είναι κλασική μουσική. Ο Ζάλογγος έχει πάρα πολλά στοιχεία, τα οποία δεν θεωρώ ότι είναι κλασική μουσική. Αλλά παρόλα αυτά η αλήθεια είναι ότι το context είναι ίδιο. Ένα θέατρο, ένα concert hall, ένας μαέστρος. Είναι μία αρκετά ελίτ διαδικασία, την οποία έχουμε πάρει από τους προηγούμενους αιώνες και την κρατάμε σε αυτό το επίπεδο. Κι επειδή μας ενδιαφέρει πολύ ο νέος κόσμος, υπάρχει η ιδέα ότι η κλασική μουσική είναι για πιο μεγάλες ηλικίες. Ότι δεν είναι εκείνοι γι’ αυτό, είναι για κάτι άλλο. Διαφωνώ. Βέβαια να σκεφτούμε ότι η κλασική μουσική όπως έγινε από τον 16ο αιώνα με 19ο αιώνα και μετά ήταν μία κυρίως αυλική μουσική που ήταν συνδεδεμένη με την εποχή της. Οπότε μπορεί να μην μπορέσει κάποιος να συνδεθεί με αυτό. Διότι είναι δύσκολο ένας 20χρονος με το smartphone του να συνδεθεί με μία μουσική που γινόταν παραγγελία για έναν βασιλιά τον 18ο αιώνα.

Ανάλογη συζήτηση έγινε πρόσφατα και με αφορμή τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη. Τι σου άφησε εσένα αυτή η απώλεια; Ήταν από τους συνθέτες που μπορεί να άκουγες μικρός και να σε επηρέασαν; 
Για να είμαι ειλικρινής, ούτε μικρός ούτε μεγάλος τον άκουγα. Αλλά πιστεύω ότι επειδή είναι η δεύτερη δουλειά που κάνω για την Επανάσταση -η πρώτη ήταν στο Εθνικό με τους Ελεύθερους Πολιορκημένους- ξεκινώντας να γράφω αναπόφευκτα ο Θεοδωράκης χωρίς να το καταλάβω και βλέποντας το μετά, υπάρχει μέσα στο έργο μου. Δηλαδή και στον Ζάλογγο υπάρχουν πολλές αναφορές στον Θεοδωράκη, χωρίς όμως να είχα την πρόθεση να γράψω επηρεασμένος από τον Θεοδωράκη.

Νομίζω πως ο Θεοδωράκης αυτό που έκανε ήταν περισσότερο κοινωνικό -κοινωνική προσφορά- παρά μουσικό. Για εμένα! Με όλο τον σεβασμό, δεν είναι από τους συνθέτες του οποίου η μουσική θα με άγγιζε το ίδιο εάν δεν είχε αυτό το κοινωνικό, πολιτικό και συμβολικό περιεχόμενο. Όμως το έχει κι αυτό δεν μπορούμε να το αλλάξουμε. Είμαστε πολύ τυχεροί γι’ αυτό. Οπότε θεωρώ ότι ο Θεοδωράκης υπάρχει μέσα στον Ζάλογγο με έναν πολύ δικό του τρόπο. Συνδέοντας την Ελλάδα με την επανάσταση έρχεται μόνο του, έχει γίνει η φύση αυτής της σύνδεσης. Δεν μπορείς να τον αποβάλλεις και δεν θα έπρεπε νομίζω. Αλλά το έργο έχει κι άλλα στοιχεία, δεν είναι μόνο Θεοδωράκης. 

Σε ποια μέρη έχει γραφτεί το έργο σου τελικά και τι άλλες αναφορές έχει;
Ο Ζάλογγος έχει αναφορές από τον Μεσαίωνα ως το σήμερα, ως μία πολιτιστική αλυσίδα. Η βάση του ήταν μία Μεσαιωνική μελωδία η οποία προστατεύεται από την Ουνέσκο πλέον, στην οποία τραγουδά γυναίκα για το τέλος του κόσμου. Και έφτασε μέχρι το σήμερα μέσα από πολλά μονοπάτια. Από τον Μεσαίωνα πήγε στα μοιρολόγια, πήγε στην Μπιορκ, τον Μπέργκμαν, στον Θεοδωράκη κι έφτασε στο σήμερα. Ο Ζάλογγος ξεκίνησε να γράφεται στις παραλίες του Πηλίου, στη συνέχεια στο Βόλο, στην Αθήνα, στη Σίφνο και στη Σέριφο που έγραψα τον επίλογο στον Άγιο Σώστη σε ένα μοναστήρι. Είχε ένα μεγάλο μαρμάρινο τραπέζι και κοιτώντας την παραλία από πάνω και τη θάλασσα έγραψα τον επίλογο του έργου που είναι μία μονοφωνία σαν να τραγουδάει όλη η υφήλιος μαζί. Και τελείωσε ουσιαστικά ο Ζάλογγος στην Αθήνα, όπου εκεί θα παρουσιαστεί πρώτη φορά. Ήταν ένα ταξίδι. Και σε αυτό για πρώτη φορά δεν υπήρχε το Λονδίνο. Ούτε μία νότα. Είναι από τα μόνα μεγάλα μου έργα που είναι γραμμένο σε ελληνικά εδάφη. Δεν έγραψα ούτε μία νότα σε Λονδρέζικο ή ξένο έδαφος. Είναι κι αυτό ένα πείραμα για εμένα. Μεγάλο. 

Ποια θα είναι η πορεία του Ζαλόγγου; 
Το έργο θα γίνει από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, με την οποία δουλεύω πρώτη φορά. Είναι η μεγαλύτερη και πιο παλιά ορχήστρα της χώρας μας, με την οποία παραλίγο να ξεκινήσουμε την συνεργασία μας με το έργο που θα φέρναμε στη Στέγη από το BBC, αλλά πέντε ημέρες πριν ακυρώθηκε η πρεμιέρα μας λόγω της πρώτη καραντίνας. Ξεκινάμε τώρα ουσιαστικά τη συνεργασία μας. Η ανάθεση έγινε από τον τέως καλλιτεχνικό διευθυντή που είναι ο Στέφανος Τσιαλής. Ήταν μεγάλο φως ότι με πήραν τηλέφωνο τον Μάρτη του ΄20, όπου είχα γυρίσει από το Λονδίνο και ήμουν στον Βόλο στην απόλυτη κλεισούρα να μου ζητήσουν να γράψω ένα τέτοιο έργο. Ήρθε σαν από μηχανής Θεός στην ζωή μου εκείνη τη στιγμή, γιατί μου έδωσε μία ώθηση μέσα στην μαυρίλα που βιώσαμε όλοι μαζί και νομίζω ότι είναι το πρώτο έργο μεγάλης έκτασης με το οποίο ξεκινάω ένα νέο μονοπάτι στη ζωή μου.

Τι μονοπάτι;
Είναι ένα πολύ σημαντικό έργο για εμένα. Δεν ξέρω πώς θα ακουστεί στη σκηνή, αλλά έχει λιγότερη σημασία στην παρούσα φάση. Είναι ένα νέο έργο στο οποίο μπορεί να παίζει ρόλο και η καραντίνα και η απομόνωση και όλο αυτό που περάσαμε και περνάμε, αλλά είναι ένα έργο το οποίο έχει μόνο το απόσταγμα της δημιουργίας μου. Δεν έχει καθόλου φιοριτούρες και γαρνιτούρες. Δεν έχει εξτρά πράγματα. Είναι ένα καθαρό έργο. Είναι σαν να έφυγε από μέσα μου οποιαδήποτε σκέψη είχα να προσπαθήσω να είμαι καλός ή όχι, να προσπαθήσω να εντυπωσιάσω ή όχι, να προσπαθήσω να κάνω ένα καλό έργο ή όχι, ακαδημαϊκό ή όχι. Είναι σαν το ουίσκι που έχει παλιώσει 40 χρόνια και έχει μείνει μόνο μία καθαρή γραμμή. Είναι τόσο λιτό που δεν το πιστεύω ότι έχω γράψει ένα τόσο λιτό έργο για 80 όργανα. Ακόμα το κοιτάω και σκέφτομαι «είμαι εγώ αυτό;».

Είναι πολύ σημαντικό έργο για μένα και είναι σημαντικό που το κάνω με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, διότι είναι μία καταπληκτική ορχήστρα για την χώρα. Βλέπω ότι υπάρχει ένας σεβασμός, οπότε νιώθω ότι ξεκινάμε μία μεγάλη συνεργασία. Είναι ένα έργο δοκιμής για εμένα. Νιώθω ότι σε έναν Instagram-ικό κόσμο που ζούμε, στον κόσμο της οπτικής χυδαιότητας που ζούμε, το να βρεις έναν πυρήνα μπορεί να είναι ό,τι πιο πολύτιμο έχεις ως καλλιτέχνης. Γύρω σου μπορεί να γίνονται σκάνδαλα, να περνάνε μόδες, καλλιτεχνικά trends, να αλλάζουν, να λάμπουν πράγματα, να αναβοσβήνουν, κι εσύ μένεις εντελώς συγκεντρωμένος σε ένα μονοπάτι που έχεις επιλέξει. Κι όσο πιο απλό και καθαρό είναι αυτό το μονοπάτι, τόσο πιο πολύ μπορεί να μείνεις σε αυτό. Νομίζω ότι αυτό είναι ο Ζάλογγος για εμένα. Δεν με νοιάζει αν είμαι καλός, δεν με νοιάζει η φήμη. Αλήθεια σου λέω, με νοιάζει πραγματικά να δώσω μια αλήθεια. Έχω αρχίσει και βρίσκω μία αλήθεια που πριν από την καραντίνα δεν την είχα. Αυτό που έχει συμβεί στην ζωή μου είναι ότι ερχόμενος στην Ελλάδα, που κάθισα έναν χρόνο λόγω κορονοϊού όντας 15 χρόνια στο Λονδίνο πριν, νομίζω ότι άλλαξα μουσικό ύφος και μπήκα στην β’ περίοδό μου. Ξαφνικά, μπήκα στη δεύτερη περίοδο της ζωής μου και είναι συγκλονιστικό γιατί δεν περίμενα ότι θα συμβεί. Ήρθα στην Ελλάδα με μία βαλίτσα για έναν μήνα τον Μάρτη του ‘20, έμεινα έναν χρόνο και, και γυρνώντας στο Λονδίνο τώρα στο ίδιο σπίτι, με τους ίδιους φίλους, στην ίδια γειτονιά, είμαι άλλος συνθέτης. 

Αυτή η β’ φάση που περνάς, σε φέρνει και πιο κοντά στην Ελλάδα; Να γυρίσεις να δημιουργείς από εδώ; 
Να δημιουργώ κι από εκεί, ναι. Να έρθω μόνιμα στην Ελλάδα το φοβάμαι πάρα πολύ, γιατί νιώθω ότι οι επιλογές μου δεν είναι ίδιες με του Λονδίνου. Αλλά αυτό που χρειαζόταν ήταν να υπάρξω στην Ελλάδα για ένα συνεχόμενο διάστημα ενός χρόνου, διότι έχω φύγει από τα 18 μου. Οπότε δεν έχω ζήσει ποτέ στην Ελλάδα παραπάνω από ένα καλοκαίρι. Μέσα σε αυτό το διάστημα άλλαξε το ύφος μου και έχει μείνει κάτι πάρα πολύ λιτό και καθαρό και αληθές. Ελπίζω δηλαδή. Και ο Ζάλογγος είναι η αρχή αυτού του πράγματος. Ανυπομονώ να δω πώς θα βγει, για να μπω μετά σε αυτήν την πορεία. 

Θα είναι μάλιστα και η πρώτη σου φορά στην αίθουσα Λαμπράκη του Μεγάρου.
Η σκηνή Λαμπράκη είναι μία εκπληκτική αίθουσα για παγκόσμια δεδομένα. Η ακουστική της και η αισθητική της είναι φανταστικές. Σε αυτήν τη σκηνή θα βρεθώ για πρώτη φορά κι όσο αφορά την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών θα ήθελα πάρα πολύ αυτό το έργο να τους το χαρίσω, επειδή μου χάρισαν μία πολύ ωραία ευκαιρία, έτσι κι εγώ να ανταποδώσω και να τους δώσω τον Ζάλογγο για να γίνει ένα έργο ρεπερτορίου τους κι όχι να παιχτεί μία φορά. Με ενδιαφέρει αν η Κρατική Ορχήστρα μπει σε μία εκστρατεία πολιτιστικής εξωστρέφειας και κάνει συναυλίες και σε άλλες χώρες, να μπορέσει αυτό το έργο να μπει δίπλα σε άλλα έργα όπως του Σκαλκώτα ή παλιά κλασικά. Να είναι ένα έργο που θα αφήσω δηλαδή στην βιβλιοθήκη της. Είναι πολύ σημαντικό για εμένα. Δεν είναι ένα έργο που το κάνω και δεν με ενδιαφέρει τι θα γίνει μετά, γιατί περνάω στο επόμενο. Είναι ένα έργο που έχω δώσει την ψυχή μου μέσα. Πάντα με την αμφιβολία ότι μπορεί να μη βγει καλό, να θέλει διορθώσεις -δεν μπορώ να σου πω δηλαδή ότι είναι ένα καταπληκτικό έργο ή όχι- αλλά είναι ένα διαφορετικό έργο. Είναι ο νέος Δημήτρης. Και το γεγονός ότι δεν μένουμε στάσιμοι και προχωράμε, είναι πιο σημαντικό από το να κάνουμε κάτι καλό και ίδιο με αυτά που έχουμε ξανακάνει. Θέλω συνέχεια να κάνω κάτι καινούριο προσθέτοντας κάτι στην υπάρχουσα αισθητική μου. Να εξελίσσομαι συνέχεια. Δεν θέλω να μείνω στάσιμος. Διότι σιγά-σιγά στα 34 αρχίζω να ξέρω τι θέλω από τη δουλειά μου. 

Πώς νιώθεις που επιτέλους θα βρεθείς σε έναν κλειστό χώρο με μουσική και με κοινό; 
Ελπίζω να βρεθώ. Δεν μου έλειψε πολύ. Φαίνεται άσχημο αυτό που λέω, αλλά ήμουν τόσο μέσα στην δημιουργία, που καμιά φορά όταν γράφεις ένα έργο το ζεις τόσο έντονα μέχρι να το τελειώσεις που είναι σαν να έχεις ζήσει την παρουσίασή του, την πρεμιέρα του. Θεωρώ ότι θα πάθω ένα σοκ την πρώτη ημέρα της πρόβας με την ορχήστρα και τον μαέστρο. Κι έχοντας την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών με 80 άτομα επί σκηνής, που θα παίζουν το έργο μου κι εγώ ξαφνικά θα ακούσω πραγματικές νότες να παίζουν, κι όχι στο κεφάλι ή το πιάνο μου, νομίζω ότι εκεί θα αρχίσω να σοκάρομαι λίγο. Αυτό δεν το έχω συνειδητοποιήσει ακόμα. Κι ελπίζω ότι ο κόσμος όχι μόνο στη δική μου πρεμιέρα, αλλά γενικότερα να αρχίσει να ξαναπηγαίνει να βλέπει πράγματα. Διότι νομίζουμε ότι το digital είναι μία αντικατάσταση, αλλά δεν είναι καθόλου το ίδιο. Σκέψου ότι η μουσική έχει να κάνει με δονήσεις. Και τις δονήσεις που παίρνεις από το concert hall δεν μπορείς να τις πάρεις από το digital και τα ακουστικά σου με τον ίδιο τρόπο. Οι παραστατικές τέχνες, το καλό τους κομμάτι είναι αυτό που θα έπρεπε να είναι το καλό κομμάτι μίας θρησκείας.

Πιστεύεις;
Δεν είμαι θρήσκος, αλλά είναι όλη αυτή η τελετή του να πας, το να υπάρχει μία σκηνή υπερυψωμένη και να βιώσεις παθητικά αλλά με ωραίο τρόπο ένα έργο. Θεωρώ ότι αυτή η συνθήκη σκηνή-κοινό-καλλιτεχνικό έργο είναι κι αυτή μίας από τις διαχρονικές συνθήκες στην ιστορία της τέχνης που δεν θα έπρεπε να αλλάξει. Πιστεύω σε αυτή την παθητικότητα του θεατή. Όχι με τον αρνητικό τρόπο ώστε να τους επηρεάσεις άσχημα, αλλά στο να μπορέσει ο θεατής ή ο ακροατής να αφεθεί και να βιώσει μία εμπειρία. Γιατί είναι πολύ δύσκολο στην κοινωνία που ζούμε με όλα τα social media, τα οποία απεχθάνομαι, να μπορούμε καθημερινά να συγκεντρωθούμε σε πράγματα. Δεν συγκεντρωνόμαστε σε τίποτα. Η πληροφορία τρέχει και είμαστε από κλικ σε κλικ. Θεωρώ ότι κάθε καλλιτέχνης που θέλει να θεωρείται ότι είναι στην εποχή του -γιατί κανείς δεν είναι μπροστά από την εποχή του, οι περισσότεροι είναι πίσω από την εποχή τους και κάποιοι τυχεροί είναι στην εποχή τους - πρέπει να έχει ως στόχο το 2021 να φέρνει ένα κοινό σε έναν χώρο και να μπορεί να το κάνει να χάσει την αίσθηση του χρόνου. Είναι πολύτιμο αυτό το πράγμα. Πολύ σημαντικό, γιατί πρέπει οι δημιουργοί να έχουν στο μυαλό τους ότι τελούμε χρέος να δημιουργούμε αυτό το συναίσθημα μέσα από αυτή συνθήκη την οποία ο κόσμος θα ξεχάσει αν δεν επενδύσουμε σε αυτήν. Και θα γίνουν όλα ψηφιακά. Έτσι νιώθω εγώ. 

Περισσότερα από το VICE

Φωτογραφίες που Εξερευνούν την Καταστροφική Πολιτική του Ενός Παιδιού στην Κίνα

Η «Ζήνα» Ήταν Ένα Δυναμικό Γυναικείο και Λεσβιακό Είδωλο

Οι Black Athena Αποτελούν Μέρος της Ζωντανής Ιστορίας του Hip-Hop και της Αθηναϊκής Νύχτας

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.