Ναρκωτικά και Θλίψη στα Πολυώροφα Γκέτο της Γλασκώβης

Το συγκρότημα Wyndford στη Γλασκώβη

«Υπάρχει μια τάση για τους αλκοολικούς και τους τοξικομανείς, να βρίσκουν ο ένας τον άλλο», λέει ο Sean Damer, κοινωνιολόγος στη Γλασκώβη. «Φέρνουν μέσα τα άστεγα φιλαράκια τους και γνωρίζουν πως μπορεί να μείνουν χωρίς πόδια στις 10 η ώρα το πρωί». Το συγκρότημα Wyndford, γνωστό ως «Στρατώνες», είναι ένα από εκείνα τα μέρη- «ένα δείγμα τού ότι όλα πηγαίνουν στραβά με την κοινωνική στέγαση στη σημερινή Βρετανία», σύμφωνα με τον Sean. «Η Daily Mail και η Sun λατρεύουν να δαιμονοποιούν μέρη όπως αυτό, αλλά αυτή είναι η ζωή των ανθρώπων. Δεν έχουν καμία επιλογή εκτός από το να κάνουν ό, τι καλύτερο γι’ αυτό».

Στη δεκαετία του 1960, αυτό ήταν ένα πολύ διαφορετικό σύστημα στέγασης. Οι άνθρωποι το θυμούνται ως έναν τόπο που οριζόταν από τη φιλοδοξία και το πνεύμα της κοινότητας, ένα μέρος όπου μπορούσες να αφήσεις τις πόρτες ανοικτές και οι οικογένειες φρόντιζαν η μία την άλλη. Νέοι κάτοικοι δήλωναν ότι είχαν «πεθάνει και είχαν πάει στον Παράδεισο». Όταν πολλά από τα άλλα μπλοκ πολυκατοικιών της Γλασκώβης κατεδαφίστηκαν στη δεκαετία του '70, οι άνθρωποι πολέμησαν για να πάρουν ένα διαμέρισμα στο κτήμα Wyndford. Τρία πιστοποιητικά απαιτούνταν- ένα από την αστυνομία- πριν κάποιος θεωρηθεί πιθανός ένοικος.

Στη συνέχεια ήρθε η δεκαετία του '80. Ακίνητα πωλήθηκαν και η θατσερική νομοθεσία για τη στέγαση, ιδίως η Πράξη Δικαιωμάτων των Ενοίκων, περιόρισε σοβαρά τις εξουσίες με τις οποίες οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί μπορούσαν να εκδιώξουν αντικοινωνικούς ενοικιαστές. Εκεί όπου κάποτε η σύνδεση με την περιοχή ενός δυναμικού κατοίκου ήταν ένας σημαντικός παράγοντας στην προσπάθειά του να εξασφαλίσει ένα διαμέρισμα, το δικαίωμα αγοράς που έφεραν οι Συντηρητικοί έδωσε μια νέα έμφαση στη δύναμη των ιδιωτικών αγορών.

Στα χρόνια που ακολούθησαν, οι επί μακρόν διαμένοντες στους «Στρατώνες» είδαν μια δραματική αλλαγή στο περιβάλλον τους. Τώρα, το ήμισυ του ενήλικου πληθυσμού είναι άνεργο και είναι στην κορυφή του 2% με τις πιο υποβαθμισμένες κτηματαγορές στη Βρετανία. Τα προβλήματα συγκεντρώνονται σε τέσσερα μπλοκ πολυκατοικιών στην άκρη των «Στρατώνων», το καθένα 26 ορόφους ψηλό, στα οποία η κατάχρηση ουσιών είναι διαδεδομένη- με πιο δημοφιλείς ουσίες την κοκαΐνη, την ηρωίνη και τα ηρεμιστικά όπως η διαζεπάμη.

«Θα μπορούσατε να ζητήσετε ναρκωτικά ακόμη και τώρα και θα τα είχατε σε ένα δευτερόλεπτο» λέει ο David, 47 ετών, του οποίου το μπαλκόνι έχει θέα στο μέρος του κτήματος, όπου γυρίστηκαν σκηνές από το Trainspotting. «Υπάρχουν πρεζόνια παντού. Κάποιοι από αυτούς δεν ζουν καν εδώ, οι άνθρωποι κοιμούνται στις αποβάθρες. Έχω ζήσει στο Μάντσεστερ, το Λίβερπουλ, το Δουβλίνο και το Λονδίνο και οι λεγόμενοι «σκληροί άνδρες» σε αυτά τα μέρη δεν γνωρίζουν πού γεννήθηκαν».

Ο ντόπιος, Stephen Cafolla, 44.

Αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση ένα πρόβλημα που περιορίζεται μόνο στους «Στρατώνες». Περιοχές της Γλασκώβης υποφέρουν από τέτοια επίπεδα φτώχειας, που σπάνια συναντώνται σε άλλα μέρη του Ηνωμένου Βασιλείου. Πρόσφατα στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία δείχνουν ότι αυτή είναι η ένατη συνεχόμενη χρονιά που η Γλασκώβη βρίσκεται στην πρώτη πεντάδα των περιοχών με τους περισσότερους ανέργους του Ηνωμένου Βασιλείου. Σε μερικά μέρη, σχεδόν 9 στους 10 ενήλικους άνδρες εξαρτώνται από τα επιδόματα, ενώ τα παιδιά που μεγαλώνουν σε κοινωνικές κατοικίες τώρα έχουν πολύ λιγότερες ευκαιρίες στη ζωή από ό,τι πριν από μισό αιώνα. Επίσης, είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από προβλήματα ψυχικής υγείας.

Το συγκλονιστικό είναι ότι το προσδόκιμο ζωής για τους άνδρες είναι 54- περίπου 20 χρόνια λιγότερο από ό,τι σε πιο εύπορες συνοικίες της πόλης, μόλις λίγα μίλια μακριά. Είναι αρκετά ζοφερό και σε όλους τους τομείς οι άνδρες της Γλασκώβης πεθαίνουν νέοι. Ελλείψει οποιασδήποτε συγκεκριμένης εξήγησης, ερευνητές και θεωρητικοί έχουν υιοθετήσει το διφορούμενο «Σύνδρομο της Γλασκώβης»- ένα είδος εγγενούς απελπισίας που έχει περάσει από γενιά σε γενιά από τη βιομηχανική επανάσταση και που εκδηλώνεται με κατάχρηση ναρκωτικών, μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ, κακή διατροφή, άσχημη υγεία και αυτοκτονία. Θα μπορούσες να ισχυριστείς ότι είναι επίσης μία εύχρηστη αλληγορία για μια κυβέρνηση που ασχολείται με ένα πρόβλημα για το οποίο δεν έχει την παραμικρή ιδέα για το πώς θα το διορθώσει. Με το φόρο υπνοδωματίου και άλλες περικοπές λιτότητας που αποσπούν πάνω από 250 εκατ. λίρες από την οικονομία της Γλασκώβης, είναι πιθανό ότι τα 36.000 παιδιά στη Γλασκώβη που ήδη ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, σύντομα θα είναι πολύ περισσότερα.

Η Miss Simpson, που μένει εδώ 13 χρόνια, λέει, “Απλώς κρατάω το κεφάλι μου κάτω, δεν θέλω να το προσέχω.”

Στους «Στρατώνες», όλα τα διαμερίσματα των 26 ορόφων είναι γκαρσονιέρες που αρχικά είχαν σχεδιαστεί για συνταξιούχους. Ωστόσο, οι περισσότεροι από αυτούς πέθαναν στις δεκαετίες του '80 και του '90 και από τότε, η επιτακτική ανάγκη της ένωσης ιδιωτικών κατοικιών είναι να δέχεται οποιονδήποτε αρκεί να εξασφαλίζεται το ενοίκιο.

Ο Alex, 84 χρόνων, ζει εδώ τα τελευταία 47 χρόνια. «Όταν άνοιξε για πρώτη φορά, υπήρχε ουρά για να μπεις μέσα. Τώρα, επιτρέπουν να μπει ο καθένας. Είναι μια τεράστια ντροπή, οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ο ένας τον άλλο πια». Η Miss Simpson, που μένει εδώ 13 χρόνια, συμφωνεί. «Απλώς κρατάω το κεφάλι μου κάτω, δεν θέλω να το προσέχω». Ένας άλλος άνθρωπος μαζεύει τα σκουπίδια στο πλαίσιο ενός κοινοτικού συστήματος αποπληρωμής. Ζούσε παλιά στο κτήμα και πρόσφατα βγήκε από τη φυλακή. Λέει, «ήταν πάντα καλά, αλλά στη συνέχεια απλά όλα τρελάθηκαν».

Ο κοινωνιολόγος Damer, ο οποίος έχει γράψει μια μελέτη σκοπιμότητας σχετικά με το μέλλον των «Στρατώνων», μου μίλησε για το πρόβλημα της κατάχρησης ναρκωτικών στο συγκρότημα. «Αν οι άνθρωποι είναι στον κόσμο τους, δεν φροντίζουν τον εαυτό τους. Είναι τόσο απασχολημένοι να ταΐζουν τις συνήθειές τους που δεν ασχολούνται με τον καθαρισμό της αποβάθρας ή με την φροντίδα του διαμερίσματός τους. Στα πυκνοκατοικημένα πολυώροφα διαμερίσματα, για παράδειγμα, τα απορρίμματα είναι ένα μεγάλο πρόβλημα. Αν δε νοιάζεσαι, νεκρά σκυλιά και βιβλιοθήκες κατεβαίνουν από τα αυλάκια. Αυτό συμβαίνει».

Ο Jim, 50 ετών, ο οποίος ζει στον 14ο όροφο ενός μπλοκ από το 1965, λέει, «είχα γείτονες μια οικογένεια ηρωινομανών, κατά μήκος της αποβάθρας, και πριν από αυτούς, ήταν ο γείτονάς μου από την παιδική μου ηλικία. Η αντίθεση ήταν τεράστια. Οι τοξικομανείς κατέστρεψαν την περιοχή. Τα παράθυρα έσπασαν, γεμίσαμε graffiti και απειλές. Δεν υπάρχει καμία υποστήριξη. Όταν οι επιστάτες φεύγουν στις τρεις, είμαστε μόνοι μας».

Κάθε Παρασκευή απόγευμα, το λεωφορείο μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης δίνει τροφή και προσφέρει υπηρεσίες αποτοξίνωσης. Ο Michael Sturrock, συντονιστής της υπηρεσίες Teen Challenge, λέει, «έχουμε στόχο υποβαθμισμένες περιοχές, περιοχές με υψηλό ποσοστό εθισμού. Κατέστη εμφανές τους τελευταίους έξι μήνες ότι υπήρχε πραγματική ανάγκη σε αυτό το μέρος. Κάθε εβδομάδα, το λεωφορείο είναι γεμάτο. Δεν έχουν γίνει αρκετά για να βοηθηθούν αυτοί οι άνθρωποι».

Ο Γουίλιαμ, 33 ετών, ζει στα Barracks τρία χρόνια. «Ζούσαμε ευτυχισμένοι, αλλά όχι πια. Οι άνθρωποι μεθούν και παίρνουν ναρκωτικά στις σκάλες. Η κατάσταση χειροτερεύει κάθε μέρα. Υπάρχουν πάρα πολλά ναρκωτικά που μπαίνουν μέσα».

Κάποια απ’ τα άλλα ψηλά τσιμεντένια κτίρια στην πόλη πρόκειται να κατεδαφιστούν το 2017. Πολλοί πιστεύουν ότι αυτό είναι μια επιλογή και για τους «Στρατώνες», καθώς πλέον έχουν ερειπωθεί, έχοντας περάσει πια τις Αλκυονίδες μέρες τους. «Οι γκαρσονιέρες δεν είναι κατοικήσιμες. Είτε θα πρέπει να πέσουν είτε να αναδιαμορφωθούν», αναφέρει η Patricia Ferguson, βουλευτής των Εργατικών από το Maryhill της Γλασκώβης. Χρειάζονται επενδύσεις και χρειάζεται να εξασφαλιστούν αξιοπρεπείς συνθήκες στέγασης, υπό τις οποίες οι άνθρωποι θα θέλουν να ζήσουν. Η Ferguson πιστεύει ότι ο συνασπισμός είναι ένοχος για κοινωνική εγκατάλειψη: «Δεν νομίζω ότι η κυβέρνηση καταλαβαίνει την περιοχή και υποψιάζομαι ότι νοιάζεται ακόμα λιγότερο».

Άλλοι αισθάνονται διαφορετικά. Ο David MacKenzie, από την τοπική αρχή στέγασης Cube, λέει, «έχουμε εμπιστοσύνη στο Wyndford- ξέρουμε ότι έχει μακροπρόθεσμο μέλλον. Έχει το μερίδιό του στην φτώχεια και την ανεργία, όπως πολλά μέρη της Γλασκώβης, αλλά είναι σίγουρα μια περιοχή στα πάνω της». Μετά από δεκαετίες με ελάχιστες ή καμία επένδυση από την δεκαετία του '80, λένε ότι ένα έργο ανάπλασης είναι τώρα σε εξέλιξη.

Σε αντίθεση με το Λονδίνο, για τους κατοίκους των συγκροτημάτων της Γλασκώβης, η αναγέννηση δεν είναι για τους παρείσακτους της μεσαίας τάξης που κινούνται για να πετάξουν έξω τον πληθυσμό της ντόπιας εργατικής τάξης. Για τους ανθρώπους εδώ, είναι για να κάνει τη ζωή τους λιγότερο εφιαλτική. Πρόκειται για νέα συστήματα θέρμανσης που θα καταπολεμήσουν την υγρασία και την ένδεια των καυσίμων, για οικονομικούς συμβούλους που θα βοηθήσουν τους ενοικιαστές που βρίσκονται στα όρια της φτώχειας, και για καθήκοντα επιστάτη για τους ντόπιους νέους, που δεν μπορούν να βρουν δουλειά. Η αστυνομία έχει αυξήσει τις περιπολίες της στην περιοχή και επέκτεινε τα συστήματα CCTV.

Ωστόσο, είναι υπερβολικό για την αστυνομία να κλωτσήσει κάθε πόρτα, με την ελπίδα να βρει ναρκωτικά. Για πολλούς κατοίκους στα πολυώροφα μπλοκ, αυτό είναι πολύ λίγο, πολύ αργά. Τα σχόλια κυμαίνονται από το «έχω ανάγκη να φύγω από ‘δω, αυτή είναι η απόλυτη παρακμή, καθαρή μαλακία», και από το «δεν θα έβαζες το σκυλί σου σε αυτό», στο «τώρα το καθαρίζουν, αλλά είναι ένα σκληρό, ανελέητο μέρος». Όποια κι αν είναι η άποψη, για τώρα, για πολλούς στους «Στρατώνες» και σε άλλα συγκροτήματα στη Σκωτία, η ελπίδα να βρουν δουλειά και ένα καλύτερο μέλλον, παραμένει μακρινή.