Ιστορίες Φασισμού στη Μόδα

H μόδα είναι έκφραση. Ένα μέσο με το οποίο κάθε δημιουργός θα αποτυπώσει τα συναισθήματά του, θα δώσει “ζωή” σε ο,τιδήποτε τον εμπνέει, θα κάνει γνωστές τις σκέψεις του. Με βάση την εκάστοτε περίοδο, η μόδα άλλαζε πρόσωπο, μορφή και σχεδιαστικό ήθος. Ο όρος "σχεδιαστής μόδας" όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, δεν υφίστατο παλαιότερα. Πριν από πολλές δεκαετίες υπήρχαν οι μόδιστροι, άτομα που δημιουργούσαν be-spoke ρούχα για κυρίες και κύριους της αφρόκρεμας της κοινωνίας, αναλογιζόμενοι πάντα τις ανάγκες και τα θέλω των πελατών τους. Αντίστοιχα, τα περιοδικά μόδας, αποτελούσαν ένα μέσο με το οποίο η μέση γυναίκα θα αντλούσε έμπνευση από τα ρούχα της elite, και με δικά της μέσα θα δημιουργούσε φόρεμα, πολλά ήταν μάλιστα και εκείνα τα περιοδικά που περιλάμβαναν σχέδια για πατρόν, κ.λ.π.. Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου, οι “σχεδιαστές μόδας” είχαν επιστρατευτεί στη δημιουργία στρατιωτικών στολών, διότι ήταν οι μόνοι που θα μπορούσαν βάσει των αναγκών ενός στρατιώτη να δημιουργήσουν μια κατάλληλη στολή. Όπως υπήρχαν σχεδιαστές από την μεριά των “καλών” έτσι υπήρχαν και για τους “κακούς”.

Είκοσι ένα χρόνια περίπου μετά (στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο) οι προσφιλείς σχεδιαστές για μια ακόμη φορά, κλήθηκαν να δημιουργήσουν στολές για τους εχθρούς και τους σύμμαχους. Αυτή τη φορά, τα ονόματα που “στρατολόγησαν” οι εχθροί είναι πιο γνώριμα σε εμάς, γιατί όλοι λίγο-πολύ, ξέρουμε τον Adolf Dassler, τον αδελφό του Rudolf Dassler αλλά και τον Hugo Boss-guess what, και οι τρεις ήταν ιδρυτές γερμανικών οίκων. Οι ανωτέρω αναφερθέντες κατηγορήθηκαν αρκετά χρόνια μετά ότι σχεδίασαν ρούχα για τους Ναζί, δεδομένου τα αποτρόπαια εγκλήματα που διέπραξαν στην ανθρωπότητα, όπως αντίστοιχα κατηγορήθηκε και η φωτογράφος Λένι Ρίφενσταλ, η οποία είχε προσληφθεί από τον Χίτλερ για να καταγράψει τη ζωή του. Όταν έγινε γνωστό για τη συνεργασία του Hugo Boss με τους Ναζί, ο ίδιος δε το αρνήθηκε ενώ τόνισε ότι το έκανε για να προστατέψει την επιχείρησή του, κάτι που δε συνάδει με το βιβλίο που καταγράφει τη ζωή του Boss με τίτλο “Hugo Boss, 1924-1945: Τhe History of a Clothing Factory During the Weimar Republic and the Third Reich.

Αντίστοιχα, τα αδέλφια Adi και Rudolf Dassler, ιδρυτές της Adidas και της Puma, ξεκίνησαν να εργάζονται στο εργοστάσιο παπουτσιών που διέθετε ο πατέρας τους σε μια μικρή πόλη της Βαυαρίας. Με την άνοδο του Ναζιστικού Κόμματος, άνθισε και η βιομηχανία τους αλλά και η αντιπαλότητα-σε-σημείο-βεντέτας που θα τους ακολουθούσε μέχρι το θάνατό τους. To cut a long story short, τα δύο αδέλφια έγιναν μέλη του Κόμματος, αποξενώθηκαν εντελώς μεταξύ τους και ακολούθησαν ξεχωριστούς δρόμους. Ανθρωπιστές και μη άρχισαν να διαμαρτύρονται όταν ήρθαν στη επιφάνεια οι κουτσουκέλες που έκαναν όταν ήταν μικροί αλλά και να μποϊκοτάρουν, τα brand με το να μην αγοράζουν προϊόντα τους. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Coco Chanel, η οποία ήτο γνωστή συμφεροντολόγος και παρτάκιας η οποία με το ξέσπασμα του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, τα έφτιαξε κάποιον ανώτερο στρατιωτικό των Ναζί, λόγω της ανάγκης της για επιβίωση. Η ερώτηση είναι, με το να μην αγοράζεις ένα ζευγάρι Stan Smith, κάτι από τoν γαλλικό Oίκο ή whatever, αλλάζεις κάτι; Διαγράφεις τα εγκλήματα που διέπρεξαν; Μπορεί να καταδικάζεις κάτι που έγινε αρκετές δεκαετίες πριν, και συγχαρητήρια για αυτό, αλλά η ιστορία δε πρόκειται να αλλάξει. Ήτο αποφάσεις που έκαναν, γιατί μπορούν -δίχως αυτή η δήλωση να με κάνει σύμφωνη.

Αρκετά χρόνια μετά εμφανίζεται ο Marc Jacobs, ένας λίαν αγαπημένος σχεδιαστής, ο οποίος “κοτσάρει” μια κρυφή σβάστικα σε δημιουργίες του. Σάλος στο μικρόκοσμο της μόδας με ανθρωπιστικές ανησυχίες, οι οποίοι απαίτησαν την κατάργηση των σχεδίων. Παράλληλα, πολλά brand εκμεταλλεύτηκαν τη δημοσιότητα του εν λόγω συμβόλου, και δημιούργησαν μοτίβα, prints κ.λ.π σε παντελόνια, μπλούζες και δε συμμαζεύεται. Η σβάστικα, αποτελεί έναν βαθιά αντικρουόμενο συμβολισμό που τον συναντούμε σε αρχαίους πολιτισμούς μεταξύ των οποίων και οι Έλληνες. Κανείς δε το αναγνωρίζει αυτό καθώς ιστορικά και αισθητικά όλοι την έχουν συνδέσει με τους Ναζί.

Ρωτήσαμε τη Μαρία Φλώρα P. Lehec του ελληνικού brand, ΣΟΜΦ, μια εταιρία που κατάφερε να μετατρέψει την τεχνοτροπία του μοτίβου σε τέχνη να μας πει την γνώμη της.

VICE: Κάποιοι σχεδιαστές χρησιμοποίησαν τον αγκυλωτό σταυρό ως pattern για κάποιο ρούχο. Θεωρείς ότι το κάνουν για τις πωλήσεις ή απλά θέλουν να περάσουν;

Maria Flora P. Lehec: Η σβάστικα και η σωβάστικα είναι πανάρχαια σύμβολα, που εμφανίζονται σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς. Τα υπέροχα κάγκελα του Νομισματοκοπείου στην Κλαυθμώνος είναι ένα παράδειγμα.

Ο Adοlf Dassler, o Hugo Boss αλλά και πολλοί άλλοι, πριν στήσουν τους κολοσσούς που όλοι γνωρίζουμε σχεδίαζαν ρούχα για τους Ναζί, γνωρίζοντας κάτι τέτοιο, αλλάζει το πως «βλέπεις» και αντιμετωπίζεις τα εν λόγω brands;

Δεν είναι τραγικό που ο Hugo Boss κ.α. ξεκίνησαν έτσι; Δεν μπορούμε όμως να καταλογίζουμε τα τόσα φρικτά εγκλήματα στις μετέπειτα γενιές των κληρονόμων. Αυτό είναι κάτι σαν twisted βεντέτα.

Θεωρείς ότι η μόδα θα έπρεπε να είναι πολιτικοποιημένη, να έχει μια κάποια φωνή;

Η μόδα έχει αόριστα περιγράμματα και κινείται παράλληλα με την κοινωνία από την οποία παράγεται και απευθύνεται. Η φωνή της πάντα δηλώνει κάτι σαν απόηχο των καιρών. Πως διαφορετικά εξηγείται αυτός ο παράλογος μινιμαλισμός που είχε πλακώσει στη μόδα πρόσφατα;

Άμα σε πλησίαζαν από την Χρυσή Αυγή και σου έλεγαν ότι θέλουν να δημιουργήσεις ρούχα για αυτούς, θα το έκανες;

Ποτέ δεν θα μπορούσα να σχεδιάσω κάτι για κάποιον που έχει τόσο μίσος μέσα του. Και που κατέστρεψε την τοιχογραφία μου στο πολυκλαδικό Αμπελοκήπων και έδειρε τους φίλους μου, τόσα χρόνια πριν. Ακόμα δεν μπορώ να πιστέψω, την εξέλιξη αυτού του τέρατος.

Kάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος να πράξει όπως ο ίδιος φρονεί. Πιθανόν, οι παραπάνω σχεδιαστές να τυφλώθηκαν από την ματαιοδοξία τους και την ανάγκη τους να επιτύχουν και να κερδίσουν όσο το δυνατόν πρισσότερα χρήματα και κάπως έτσι, να αδιαφόρησαν για τις βαναυσότητες και τα εγκλήματα που διέπρατταν οι εν λόγω "εργοδότες" τους. Όλοι μας λίγο πολύ έχουμε γοητευτεί/γοητευόμαστε από το χρήμα, απ΄την εντυπωσιακή αυτή σειρήνα με την υπέροχη μελωδική φωνή. Κάποιος στην θέση τους, πιο αλτρουιστής προφανώς, θα προτιμούσε να πεθάνει ή να στραφεί στους σύμμαχους από το να πουλήσει τη ψυχή του στον διάβολο. Το θέμα στην προκειμένη είναι άνοδος που διαγράφει ο αντισημιτισμός και χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτέλεσαν οι πρόσφατες ευροεκλογές.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.