Η Καθημερινότητα στη Λέσβο Έχει Επιστρέψει Αλλά τα ΜΜΕ Ξέχασαν να το Πουν

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE UK.

«Είναι ένα μοναχικό συναίσθημα», λέει η Αφροδίτη Βάτη, «ειδικά ύστερα απ' ό,τι συνέβη».

Η καθηγήτρια αγγλικών παίρνει πρωινό με τους γονείς της, Δημήτριο και Μένη, στο παραθαλάσσιο ξενοδοχείο τους κοντά στον Μόλυβο στη βόρεια Λέσβο.

Πέρυσι τέτοια περίοδο, το πολυτελές ξενοδοχείο ήταν γεμάτο πελάτες. Τώρα είναι άδειο, ήσυχο. Το καταγάλανο νερό στην πισίνα είναι ακίνητο, το άψογο σαλόνι και η βεράντα αχρησιμοποίητα, τα καγιάκ σε αδράνεια, το προσωπικό του –πολλοί από αυτούς είναι σαν μέλη της οικογένειας– μειώθηκε από δεκαπέντε άτομα σε τρία.

Πέρυσι τον Ιούνιο, το ξενοδοχείο Αφροδίτη είχε 120 επισκέπτες. Φέτος, ωστόσο, οι κρατήσεις μειώθηκαν κατά 70% και φαίνεται πως θα είναι 89% χαμηλότερες μέχρι το τέλος της τουριστικής σεζόν. Ο ετήσιος τζίρος αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 90%.

«Μοιάζει λίγο σαν να είσαι ροκ σταρ», αστειεύεται η Αφροδίτη πικρόχολα. «Μπορείς να πεις ότι νοίκιασες ολόκληρο το θέρετρο για τον εαυτό σου!»

Μόλις 4 χιλιόμετρα μακριά, κατά μήκος του Αιγαίου, βρίσκονται οι λόφοι της Τουρκίας. Όπως πολλοί νησιώτες, έτσι και η Αφροδίτη και η οικογένειά της ήταν στην πρώτη γραμμή για να βοηθήσουν χιλιάδες πρόσφυγες την περασμένη χρονιά.

Από τους 75.000 ανθρώπους που έφτασαν στη Λέσβο, μόλις 2.800 παραμένουν σε δύο καταυλισμούς. Από τον Απρίλιο, οι βάρκες των προσφύγων που περνούν είναι μία ή δύο την εβδομάδα και οι κύριες τουριστικές παραλίες έχουν επιστρέψει στη παλιά τους εικόνα.

Αλλά οι φωτογραφίες που συγκλόνισαν τους Ευρωπαίους και τα πρωτοσέλιδα για «διακοπές από την κόλαση» έχουν κολλήσει στο μυαλό. Ενώ η καθημερινότητα στη Λέσβο έχει προχωρήσει, τα ΜΜΕ ξέχασαν να την πουν.

Στη μικρή πόλη του Μόλυβου στη βόρεια ακτή –υπό κανονικές συνθήκες, το κόσμημα του τουρισμού στο νησί– ο λαβύρινθος με τα λιθόστρωτα δρομάκια, τα φωτάκια που αναβοσβήνουν και οι σήραγγες των αμπελιών είναι ήσυχα. Τα αλιεύματα των ψαράδων έχουν μικρή ζήτηση, οι εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων περιμένουν οδηγούς, δεν γίνονται κρατήσεις για εκδρομές με σκάφος και οι ταβέρνες της πόλης μόλις που σερβίρουν μια χούφτα πελάτες.

Οι κρατήσεις διακοπών στο νησί εκτιμάται ότι έχουν μειωθεί κατά 75-80%, σύμφωνα με το γραφείο του δήμου. Οι ταξιδιωτικοί πράκτορες έχουν εξαφανιστεί και στην αρχή της τουριστικής περιόδους οι πτήσεις τσάρτερ μειώθηκαν από 27 την εβδομάδα σε εννιά, με τις πτήσεις από χώρες-κλειδιά όπως η Ολλανδία, η Γερμανία και η Δανία είτε να έχουν μειωθεί είτε να έχουν κοπεί εντελώς. Ο βρετανικός τουριστικός όμιλος Thomas Cook παρέχει πια μερικές από τις εναπομείνασες απευθείας πτήσεις από το εξωτερικό στην Ελλάδα.

«Το ξενοδοχείο δεν μπορεί να αντέξει πάνω από μία σεζόν κάτι τέτοιο», λέει η Αφροδίτη. «Υπάρχει πιθανότητα να χάσουμε τη δουλειά μας – αυτό δεν υπήρχε ποτέ στη σκέψη μας στο παρελθόν. Τα σχέδιά μας για το μέλλον, οι ελπίδες και τα όνειρά μας έχουν αλλάξει εντελώς».

Την ίδια αβεβαιότητα αντιμετωπίζουν πολλοί νησιώτες, ήδη εξαντλημένοι από τα έξι χρόνια οικονομικής δυσπραγίας της Ελλάδας. Αυτό, σε συνδυασμό με το τραύμα της προσφυγικής κρίσης θα προκαλέσει επιπλέον πίεση σε πολλούς ανθρώπους, λέει ο Niko Dekeyzer, ένας Βέλγος θεραπευτής που διευθύνει το Sappho House, ένα καταφύγιο πνιγμένο στα γεράνια κοντά στο ξενοδοχείο Αφροδίτη.

«Για τους ντόπιους που υπέφεραν, το να έχουν χρόνο απλώς για να σκεφτούν δεν είναι καλό», λέει ο Niko. «Έχουν συνηθίσει να εργάζονται πολύ σκληρά όλο το καλοκαίρι και έχουν ανάγκη μια επιτυχημένη σεζόν για τις επιχειρήσεις τους. Αλλά τώρα, έχοντας χρόνο να σκεφτούν, οι άνθρωποι θα αρχίσουν να συνειδητοποιούν τι είδαν και τι βίωσαν. Είναι γενναιόδωροι, άνθρωποι με μεγάλη καρδιά, αλλά θα είναι πολύ δύσκολος χειμώνας για πολλούς».

Στα ανατολικά, κατά μήκος της ακτής, βρίσκεται το γραφικό χωριό της Σκάλας Συκαμινέας, όπου οι ψαράδες έγιναν διάσημοι για τις διασώσεις προσφύγων από τη θάλασσα. «Νιώθουμε ότι τιμωρούμαστε για μια κατάσταση που βοηθήσαμε να αντιμετωπιστεί», λέει ο Παναγιώτης Καλλιπολίτης, ένας ευγενικός ιδιοκτήτης ταβέρνας.

Το οικογενειακό εστιατόριό του, που μπορεί να προσεγγίσει κανείς περνώντας από σκιερές ελιές, σερβίρει ψητό ψάρι, γαρίδες σαγανάκι και γλυκό κυδώνι, αλλά κατά κύριο λόγο είναι άδειο.

«Παρά την επιδείνωση της οικονομικής κρίσης, προσπαθήσαμε να βοηθήσουμε όσο περισσότερο μπορούσαμε. Πέρυσι, πελάτες μάς συνεχάρησαν για τη βοήθειά μας αλλά είπαν πως θα επιστρέψουν μόνο όταν θα έχουν όλα τελειώσει. Αυτό δεν ήταν δικό μας λάθος και εάν ήμασταν στη θέση τους θα το καταλαβαίναμε, γιατί δουλεύουμε πολύ σκληρά και θα θέλαμε ωραίες διακοπές. Αλλά δεν είχαμε χρόνο να δείξουμε στους τουρίστες ότι όλα είναι καλά τώρα», λέει.

«Δεν θα το αφήσουμε να μας πάρει από κάτω. Θα προσπαθήσουμε να κρατήσουμε όρθια την επιχείρησή μας. Η Ελλάδα είναι ιδανικός τόπος για διακοπές, οι άνθρωποι είναι πολύ θερμοί, σε καλωσορίζουν, το φαγητό είναι πολύ καλό και καθαρό και υπάρχουν ωραίες παραλίες και καθαρός αέρας».

Κάποιοι τουρίστες έρχονται στο νησί έχοντας ειδικό σκοπό. Να βοηθήσουν τους ντόπιους, συνδυάζοντας διακοπές με εθελοντισμό. Στον Κόρακα, το βορειότερο άκρο του νησιού, που προεξέχει προς την Τουρκία, οι τουρίστες βοηθούν τη σουηδική ΜΚΟ Lighthouse Relief να καθαρίσει την περιοχή από τις τελευταίες εναπομείνασες λέμβους. Η Ingrid Kemper και ο Steffen Barentsen, ένα ζευγάρι από την Ολλανδία, κόβουν την ξεφουσκωμένη πια λέμβο σε κομμάτια, ενώ ο φίλος τους Jacques φοράει στολή και κάνει καταδύσεις για να εντοπίσει βυθισμένα κομμάτια.

«Όταν ακούσαμε για όλα τα προβλήματα στεναχωρηθήκαμε πολύ», λέει η Ingrid. «Δεν γνωρίζαμε εάν μπορούσαμε να βοηθήσουμε πολύ, αλλά ένα πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να έρθουμε και να στηρίξουμε τον τουρισμό. Όταν ήρθα για πρώτη φορά στη Λέσβο ήμουν τόσο συγκλονισμένη με αυτό το νησί, τους ανθρώπους, την ομορφιά, τη φύση», λέει.

Όλες οι μεγάλες τουριστικές παραλίες της βόρειας ακτής έχουν πλέον καθαριστεί, εξηγεί η Isabel Cardenas από τη ΜΚΟ Lighthouse Relief, αλλά το εγχείρημα απαιτεί περισσότερα χρήματα και εθελοντές για να καθαρίσουν τις πιο απομακρυσμένες παραλίες. «Ο κόσμος μπορεί να έρθει και να κάνει ωραίες διακοπές και έπειτα, εάν θέλουν, μπορούν να βοηθήσουν να καθαρίσουμε την ακτή και να δουλέψουν για μια ώρα, μια μέρα ή μια εβδομάδα», λέει.

Πίσω στο ξενοδοχείο Αφροδίτη, οι Βρετανοί τουρίστες Joanna και Neil Smith απολαμβάνουν τον ήλιο ήρεμα και γαλήνια.

«Όλοι στην πατρίδα ξίνισαν τα μούτρα τους όταν είπαμε ότι θα πηγαίναμε στη Λέσβο», λέει ο Neil. «Δεν έχουμε δει ούτε έναν πρόσφυγα από τότε που ήρθαμε εδώ. Το νησί χρειάζεται τον τουρισμό και θα ήταν κρίμα να πέθαινε γι' αυτό τον λόγο. Αγαπώ το φαγητό και τους ανθρώπους και νιώθεις πραγματικά ευτυχισμένος να ξοδεύεις τα χρήματά σου στην τοπική οικονομία».

Στο γραφείο, ο πατέρας της Αφροδίτης, Δημήτριος, αντιστέκεται. «Πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι ότι τα πράγματα θα καλυτερέψουν», λέει.

Περισσότερα από το VICE

Οι Πακιστανοί Μετανάστες Παίζουν Κρίκετ στον Ηρακλή Θεσσαλονίκης

Σχέση ή Ξεπέτα; Τι Ονειρεύεσαι για Αυτό το Καλοκαίρι;

Γιάννης Αγγελάκας: «Κάποτε η Παραλιακή στη Θεσσαλονίκη Ήταν ένα Κοινόβιο για Φρικιά, Χίπηδες και Πάνκηδες»