H Πρώην Έδρα της KGB στη Λετονία δεν Είναι Πλέον Λερωμένη με Αίμα

Χάρη στην ακμάζουσα βιομηχανία του σεξ, τη φθηνή μπύρα και τα ακόμα φθηνότερα καταλύματα, η Ρίγα-τουλάχιστον για τους Βρετανούς- είναι συνώνυμο με τα σαββατοκύρικα των εργένηδων και το είδος των διακοπών για παλικάρια που καταλήγουν με μαυρισμένα μάτια και καταδίκες για διατάραξη της δημόσιας τάξης. Εύλογα, οι κάτοικοι στην πρωτεύουσα της Λετονίας δεν είναι και πολύ χαρούμενοι για αυτό. Πιθανώς και για αυτό άνοιξαν τις πύλες σε ένα κτίριο που θα προσελκύσει ένα πολύ διαφορετικό είδος επισκεπτών-την πρώην έδρα της KGB στην οποία δεν είχε πρόσβαση το κοινό τα τελευταία 20 χρόνια.

Εάν δεν ήξερες τι είχε γίνει μέσα σε αυτό το κτίριο, κατά πάσα πιθανότητα θα περνούσες βλέποντας τα κολλημένα με ταινία παράθυρά του χωρίς να υποψιαστείς τίποτα. Όμως ήταν ένα μέρος που προκάλεσε φόβο σε χιλιάδες ανθρώπους, την περίοδο της σοβιετικής κυριαρχίας στη Λετονίας. Για περισσότερα από 40 χρόνια, αυτό ήταν μέρος όπου φυλακίζονταν, βασανίζονταν και στις χειρότερες περιπτώσεις δολοφονούνταν, εκείνοι οι οποίοι θεωρείτο ότι είχαν στραφεί κατά του κράτους.

Η Λετονία διεκδίκησε την ανεξαρτησία του το Νοέμβριο του 1918, αλλά μόλις τέσσερις μήνες μετά οι σοβιετικές δυνάμεις κατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος της χώρας, επιτρέποντας στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Λετονίας να πάρει τον έλεγχο της Ρίγα. Ο αρχιτέκτονας του «γωνιακού σπιτιού»-το κτίριο που αργότερα θα γινόταν η έδρα της KGB-ήταν ένα από τα πρώτα θύματα αυτού του νέου καθεστώτος. Εκτελέστηκε αφού κρίθηκε από τις αρχές ανατρεπτικός.

Ωστόσο, σταδιακά-και με τη βοήθεια των Γερμανών στρατιωτών-η κατεχόμενη Λετονία ανακαταλήφθηκε και η Ρωσία αναγκάστηκε να υπογράψει συνθήκη ειρήνης τον Αύγουστο του 1920.

Το 1940, αφού η ΕΣΣΔ απέλασε τον Λετονό πρόεδρο KārlisUlmanisκαι κατέλαβε εκ νέου την πόλη, η KGBαποφάσισε να στεγάσει τις υπηρεσίες της στο γωνιακό σπίτι, καταδικάζοντας το να γίνει το σημείο εστίασης του τρόμου που προκαλούσαν οι Σοβιετικοί για τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες.

«Καθένας στη Λετονία είχε κάποιου είδους σχέση με το κτίριο» λέει η 57χρονη AnnaMoeka, εκπρόσωπος Τύπου για τις περιηγήσεις. «Για παράδειγμα, είχαν συγγενείς που είχαν φυλακιστεί εδώ ενώ οποιοσδήποτε ταξίδευε στο εξωτερικό τότε έπρεπε πρώτα να το αναφέρει στην KGB. Υπήρχε επίσης ένα γραμματοκιβώτιο στο λόμπι όπου οι πολίτες μπορούσαν να καρφώσουν τους γείτονες ή τους συναδέλφους τους και σε αυτό το χώρο έβγαιναν και τα εντάλματα σύλληψης».

Ένα από τα πολλά υποκείμενα σε αυτά τα εντάλματα σύλληψης ήταν και ο πατέρας της Anna. «Ευτυχώς ήταν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης όταν η KGBέφθασε στην πόρτα μας» λέει.

Από τις 13 έως τις 14 Ιουνίου, 1941, εκτοπίστηκαν περισσότεροι από 15.000 άνθρωποι, ενώ στις 25 Μαρτίου 1949 ακόμα 42.000 εξορίστηκαν. Μέχρι τότε ο πατέρας της Annaβρισκόταν στο πλοίο για τη Σουηδία, αναζητώντας καταφύγιο ενώ οι φίλοι και η οικογένεια του έμειναν πίσω στη Ρίγα.

Το κτίριο δίνει την αίσθηση ενός περίεργου μείγματος φυλακής και σπιτιού, ενδείξεις της παλιάς λειτουργίας του-λουκέτα στις πόρτες και φωτογραφίες σήμανσης στους τοίχους-που αντιπαραβάλλονται με τη εμπριμέ ταπετσαρία και τους μεγάλους καθρέφτες στο λόμπι. Όταν ήταν υπό την ιδιοκτησία της KGB, το κτίριο είχε μοκέτα για να πνίγει τον ήχο των βημάτων και ήταν βαμμένο κόκκινο για να καλύπτει τους λεκέδες αίματος.

Μεγάλο μέρος από το παρελθόν της KGBέχει διατηρηθεί καλά. Από τους βαμμένους μαύρους τοίχους στο ισόγειο, όπου πήγαιναν τους ανθρώπους για να τους πυροβολήσουν, μέχρι το κέντρο κράτησης στο υπόγειο. Ακόμα και οι κουκέτες στα κελιά είναι ακόμα εκεί. Τα δωμάτια ανάκρισης είναι διάσπαρτα σε όλο το κτίριο, αλλά κυρίως βρίσκονται στον τελευταίο όροφο. Οιπόρτεςείναικαλυμμένεςμεέναπαχύστρώμασκόνης.

«Εάν οι άνθρωποι ήταν τυχεροί, μπορεί να άκουγαν την καμπάνα από τον καθεδρικό της Ρίγα. Αυτό τους διαβεβαίωνε πως βρίσκονταν ακόμα στη Ρίγα» λέει η Anna καθώς περπατάμε μέσα από την αυλή, και πριν προσθέσει ότι οι κρατούμενοι είχαν δεμένα τα μάτια και τα αυτιά κλειστά όταν ήταν να μετακινηθούν από κελί σε κελί. Υπάρχουν ακόμα δίχτυα στο κλιμακοστάσιο που τοποθετήθηκαν για να εμποδίσουν τους κρατουμένους να αυτοκτονήσουν πηδώντας.

«Νομίζω ότι έχω έρθει πάρα πολλές φορές σε αυτό το κτίριο. Περίπου 40 φορές λόγω της δουλειάς μου» λέει η Anna. «Εμείς οι Λετονοί είμαστε, σε γενικές γραμμές, λογικοί άνθρωποι, αλλά πρέπει να πω ότι όταν επισκέπτομαι αυτό το κτίριο αισθάνομαι ότι κάποια επίδραση πάνω μου. Όταν ήρθα πρώτη φορά εδώ, είχα εντυπωσιαστεί, αλλά μετά από λίγο άρχισα να αισθάνομαι φυσιολογικά. Τον τελευταίο καιρό, βλέπω συχνά το κτίριο στα όνειρα μου. Είναι σαν το κτίριο να αντιδρά. Νιώθω λύπη για τους ανθρώπους που πρέπει να δουλέψουν εδώ κάθε μέρα».

Η Annaμου λέει ότι δεν είναι στις προθέσεις της Ρίγα να παρουσιάσει το κτίριο ως τουριστική ατραξιόν. «Είναι σημαντικό να δούμε το κτίριο ως κομμάτι της ιστορίας μας» λέει. «Ότι μαθαίνουμε να ζούμε με την ιστορία μας, το παρελθόν μας και πώς να μιλάμε για αυτό».

Το κτίριο της KGB στη Ρίγα είναι ανοικτό στο κοινό μέχρι τις 19 Οκτωβρίου 2014.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.