Επηρεάζουν την Ελλάδα οι Εξελίξεις στην Τουρκία;

Φωτογραφία: Flickr

Με την κυβέρνηση Ερντογάν στην Τουρκία να βρίσκεται εν μέσω «θύελλας», λόγω των απανωτών σκανδάλων και των απαγορεύσεων του Twitter και του YouTube, η εικόνα που σχηματίζει κανείς αναφορικά με το μέλλον της γειτονικής χώρας είναι μάλλον ένα μεγάλο ερωτηματικό. Αφ’ενός ο Ερντογάν φαίνεται να κλυδωνίζεται, με αποτέλεσμα να καταφεύγει σε σπασμωδικές κινήσεις, αφ’ετέρου το κόμμα του, ΑΚΡ, παραμένει ισχυρό, νικώντας στις δημοτικές εκλογές, με τον ίδιο να απειλεί τους πολιτικούς του αντιπάλους.

Η Τουρκία φαίνεται να διανύει ένα κομβικό σημείο στη σύγχρονη ιστορία της -και αυτό με τη σειρά του «γεννά» το εξής ερωτηματικό: κατά πόσο μπορεί να επηρεάσει αυτό την Ελλάδα;

Για να μάθω περισσότερα πάνω στο συγκεκριμένο θέμα, επικοινώνησα το Σάββατο, μία ημέρα πριν τις δημοτικές εκλογές στην Τουρκία, με τον Ιωάννη Ν. Γρηγοριάδη, επίκουρο καθηγητή του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπιλκέντ και επιστημονικό συνεργάτη του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Σύμφωνα με τον κ. Γρηγοριάδη, οι διμερείς διαφορές Ελλάδας και Τουρκίας, ακόμα και όσον αφορά στο Κυπριακό, δεν απαντώνται στις αντιπαραθέσεις και στις συγκρούσεις που λαμβάνουν χώρα αυτόν τον καιρό στο εσωτερικό της Τουρκίας.

«Τα θέματα αυτά είναι απόντα από τις αντιπαραθέσεις. Υπάρχει μια έμφαση στα θέματα εσωτερικής επικαιρότητας, για παράδειγμα όπως η διαφθορά, ο περιορισμός των ατομικών ελευθεριών και εσωκομματικές αντιπαραθέσεις».

Όπως εκτιμά ο κ. Γρηγοριάδης, τα ελληνοτουρκικά θέματα δεν επηρεάζονται ούτε θετικά ούτε αρνητικά, καθώς είναι απόντα από την όλη «κόντρα» στο εσωτερικό της γείτονος χώρας. Ωστόσο, υπογραμμίζει ότι υπάρχουν λόγοι ανησυχίας, αφ’ενός λόγω της διάστασης εξωτερικής πολιτικής (σε σχέση με τη Συρία) που προέκυψε, με τις πρόσφατες διαρροές, αλλά και το γεγονός ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός φαίνεται να μην λειτουργεί ψύχραιμα και προβαίνει σε ενστικτώδεις αντιδράσεις.

«Δεν φαίνεται να έχει σκεφτεί και υπολογίσει τα συν και τα πλην, καθώς και τις μακροπρόθεσμες συνέπειες. Αυτό από μόνο του είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα, ανάγεται σε όλα τα ζητήματα που συνδέονται με τις αποφάσεις ενός πρωθυπουργού» προσθέτει - οπότε, εμμέσως, ίσως να μπορεί να επηρεαστούν και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις.

«Λειτουργεί με έναν τρόπο αμυντικό, προσπαθώντας να εξασφαλίσει την πολιτική επιβίωσή του. Ακόμα και για τα τουρκικά δεδομένα οι κινήσεις του είναι πρωτοφανείς. Αν κανείς μίλαγε πριν μερικούς μήνες για απαγόρευση του YouTube και του Twitter, θα φαινόταν παράδοξο».

Εκ πρώτης όψεως, είναι εύκολο να πάει το μυαλό κάποιου προς την κατεύθυνση μιας τουρκικής εκδοχής της «Αραβικής Άνοιξης», ωστόσο ο κ . Γρηγοριάδης διαφωνεί με αυτήν την προσέγγιση, καθώς πρόκειται για «πάρα πολύ διαφορετική υπόθεση».

«Στις χώρες εκείνες υπήρχαν εδραιωμένα αυταρχικά καθεστώτα, εκεί υπήρχε μια συσσωρευμένη αντίδραση, η οποία διευκολύνθηκε από τη διασπορά ιδεών, τις προσδοκίες κ.α. Στην Τουρκία τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά, λόγω της σημαντικής προόδου την περίοδο 2002-2012. Είχαν τεθεί θεμέλια εκδημοκρατισμού και ελευθερίας της έκφρασης. Η χώρα είχε φτάσει σε πολύ αξιοζήλευτο σημείο, για τα δεδομένα της περιοχής. Στην αρχή της “Αραβικής Άνοιξης” η Τουρκία φάνταζε σαν πρότυπο για πολλούς διαδηλωτές» τόνισε.

Συνεχίζοντας, ο κ. Γρηγοριάδης κάνει λόγο για μια προσπάθεια του Τούρκου πρωθυπουργού να εδραιώσει την προσωπική του εξουσία, ακόμα και αν αυτό έχει κόστος στις δημοκρατικές κατακτήσεις, σε πολλές εκ των οποίων είχε μεγάλη συμβολή και ο ίδιος. «Προσπαθεί να δημιουργήσει ένα προσωποπαγές και αυταρχικό καθεστώς, αυτό βλέπω να συμβαίνει».

Είναι η κυβέρνηση Ερντογάν αντιμέτωπη με μια πιθανή κατάρρευση; Μάλλον όχι, σύμφωνα με τον κ. Γρηγοριάδη, ο οποίος, κατά την συνομιλία μας το Σάββατο, έθεσε ως ορόσημο τις χθεσινές δημοτικές εκλογές.

Το θετικό αποτέλεσμα το οποίο προέκυψε δίνει παράταση ζωής στην κυβέρνηση, ωστόσο η βιωσιμότητά της θα επηρεαστεί σημαντικά και από την κατάσταση της οικονομίας. «Ακόμα και αν κερδίσει με πειστικά ποσοστά, ώστε να μπορεί να πει ότι ο λαός είναι μαζί μας, όλη αυτή η αναστάτωση κινδυνεύει να αποσταθεροποιήσει την τουρκική οικονομία. Εάν υπάρξει μια οικονομική κρίση τους προσεχείς μήνες, που να συνδέεται με τις παγκόσμιες εξελίξεις και την κατάσταση των αναδυομένων οικονομιών, είτε με τις εσωτερικές εξελίξεις στην Τουρκία, είτε με συνδυασμό και των δύο, αυτό μπορεί να δυσκολέψει την παραμονή της κυβέρνησης Ερντογάν στην εξουσία. Και μην ξεχνούμε τις εκλογές για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Αύγουστο, που είναι άλλο ένα ορόσημο» σημείωσε ο κ. Γρηγοριάδης.

Ό,τι αφορά στις ανησυχίες που προκύπτουν από το ηχητικό ντοκουμέντο με τις συζητήσεις περί επέμβασης στη Συρία, όπου φέρεται να εξετάζεται ακόμη και το ενδεχόμενο προβοκάτσιας, ο κ. Γρηγοριάδης αναγνωρίζει πως πρόκειται για ένα πολύ ανησυχητικό ντοκουμέντο, το οποίο σχετίζεται με ένα θέμα πολύ σημαντικό για την την τουρκική κοινή γνώμη, καθώς και την τουρκική εξωτερική πολιτική και τις μεθόδους της. Ωστόσο, είναι καθησυχαστικός αναφορικά με μια πιθανή κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις ως πιθανή επίπτωση.

«Μια εμπλοκή με την Ελλάδα θα είχε επιπτώσεις στις σχέσεις της Τουρκίας με την Ε.Ε. και τη Δύση. Θα δυσκολευόμουν να δω τη λογική μιας τέτοιας κίνησης, ούτως ή άλλως οι σχέσεις αυτές μπορεί να είναι σε κακό σημείο, αλλά δεν έχουν εκτροχιαστεί. Απαιτείται επιφυλακή, καθώς η χώρα περιέρχεται μια πολύ ευαίσθητη και κρίσιμη καμπή, αλλά δεν νομίζω ότι τα ελληνοτουρκικά προσφέρονται για τη δημιουργία μιας διεθνούς κρίσεως, η οποία θα εξυπηρετούσε εσωτερικά την τουρκική πολιτική και κυβέρνηση αυτή τη στιγμή».