Το Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού Έκλεισε Τρία Χρόνια Προσφοράς

Φωτογραφίες: Aλέξανδρος Κατσής Η χθεσινή μέρα στο Μητροπολιτικό Κοινωνικό Ιατρείο Ελληνικού (ΜΚΙΕ) ήταν ξεχωριστή. Δεν ήταν από εκείνες τις δύσκολες μέρες που δεκάδες ανασφάλιστοι ασθενείς περιμένουν να εξεταστούν από τους γιατρούς ή να πάρουν τα φάρμακα που είναι αναγκαία για τη θεραπείας τους. Ήταν μια μέρα γιορτής, με παιδιά να χοροπηδάνε σ' έναν αυτοσχέδιο παιδότοπο, εθελοντές να ψήνουν κρέατα ακατάπαυστα, σοκολατάκια με περίεργες γεύσεις να ανταλλάσουν χέρια, πρωτότυπα δώρα φτιαγμένα με μεράκι να αναζητούν αποδέκτες και χαμόγελα ξεγνοιασιάς να ραγίζουν το τσουχτερό κρύο στο χώρο του παλιού αεροδρομίου. Το Ιατρείο συμπλήρωσε τρία χρόνια λειτουργίας και οργάνωσε μια μεγάλη γιορτή αλληλεγγύης για να συνεχίσει αυτό το έργο προσφοράς και ευαισθητοποίησης.

Ξεκίνησαν από το πρωί με εθελοντική αιμοδοσία σε συνεργασία με την τράπεζα αίματος «Δημήτρης Βλων» και με το συνεργείο του νοσοκομείου Σωτηρία. Η συγκεκραμένη τράπεζα τους έχει εξυπηρετήσει αρκετές φορές στο παρελθόν σε επείγουσες καταστάσεις και τώρα οι εθελοντές του ιατρείου μάζεψαν κοντά 70 μπουκάλες και τις έδωσαν. Κυρίως όμως αυτό που τους ενδιέφερε ήταν να διαδοθεί η εθελοντική αιμοδοσία ως ανώδυνη και ταυτόχρονα ύψιστη πράξη αλληλεγγύης. Στη συνέχεια έβγαλαν τις λευκές ρόμπες και ανέβηκαν σε μια πρόχειρη σκηνή για να παίξουν στην παράσταση «Τα παιδιά και ο καινούργιος χρόνος» της θεατρικής ομάδας του Ιατρείου. Το εγχείρημα παρέπεμπε στα αρχαία Ασκληπιεια που το θέατρο είχε χώρο στην τότε εμβρυακή μορφή κέντρων υγείας. Ο χρόνος διάρκειας της παράστασης ήταν μάλλον και η μοναδική στιγμή που τα δεκάδες πιτσιρίκια ησύχασαν και καθηλώθηκαν στο θεατρικό. Ήταν κυρίως παιδιά ασθενών, που η συνολική επιβάρυνση των οικογενειών τους αντικατοπτρίζεται σε μια διάχυτη νευρικότητα και ανησυχία και το παιδικό θέατρο μπορεί να αποτελέσει ένα εργαλείο στήριξης και κοινωνικοποίησης.

Στη διπλανή αίθουσα υπήρχε ένα χριστουγεννιάτικο bazaar με σαπούνια, βιβλία, κοσμήματα, γλυκά του κουταλιού και έξυπνες προτάσεις για δώρα που το οργάνωσαν οι «Φίλοι του Μητροπολιτικού Κοινωνικού Ιατρείου Ελληνικού». «Το ιατρείο δε δέχεται χρήματα αλλά υπάρχουν λειτουργικές ανάγκες που πρέπει να καλυφθούν κυρίως σε αναλώσιμα είδη. Αποφασίσαμε , λοιπόν, να δημιουργήσουμε τους φίλους του Ιατρείου ακριβώς γι' αυτό το σκοπό. Ότι βλέπεις εδώ πέρα το έχουμε φτιάξει οι εθελοντές μόνοι μας. Εγώ για παράδειγμα, έφτιαξα μαρμελάδες και λικεράκια. Τα χρήματα που θα συγκεντρωθούν θα τα χρησιμοποιήσουμε για να αγοράσουμε είδη που είναι απαραίτητα για την ύπαρξη του ιατρείου. Προσπαθούμε να εντάξουμε και τους ίδιους τους ασθενείς σ΄ αυτή τη διαδικασία γιατί έτσι βγαίνουν από ένα αίσθημα περιθωριοποίησης. Για μένα το να είμαι εδώ είναι μια πράξη αντίστασης, για να κρατήσουμε τους ανθρώπους όρθιους» μου λέει ο Κώστας Καλαφάτης, από τους εθελοντές στο ΜΚΙΕ. Τον ρωτάω με τι ασχολείται. «Είμαι συνταξιούχος φιλόλογος και νυν βοηθός φαρμακείου στο Ιατρείο» μου απαντάει.

Η αλήθεια είναι ότι αν δεν υπήρχαν αυτοί οι άνθρωποι που αντί να βουλιάξουν στον καναπέ τους, τη ρουτίνα τους ή το σκοτάδι τους αποφάσισαν να σπαταλήσουν χρόνο και ενέργεια σ' ένα πείραμα αλληλέγγυας κοινοτικής ιατρικής, το ιατρείο δε θα συμπλήρωνε ούτε μια μέρα ζωής. Αυτή τη στιγμή στο ΜΚΙΕ δραστηριοποιούνται περίπου 280 εθελοντές, εκ των οποίων 101 γιατροί. Στα τρία χρόνια λειτουργίας έχουν εξυπηρετηθεί εδώ 35.500 άνθρωποι και μαζί με το Κοινωνικό Ιατρείο της Θεσσαλονίκης είναι τα μεγαλύτερα Κοινωνικά Ιατρεία της χώρας που χτίστηκαν τη στιγμή που το δημόσιο σύστημα υγείας έκλεινε τις πόρτες του αφήνοντας απ' έξω έναν διαρκώς αυξανόμενο αριθμό ανασφάλιστων πολιτών.

Αφού με τη σειρά μου έκανα «cheese» δίπλα στον Άγιο Βασίλη, περίμενα τον καρδιολόγο και ψυχή του ΜΚΙΕ Γιώργο Βήχα, να βγάλει την κόκκινη στολή και να τα πούμε. «Εμείς και στο κομμάτι της παροχής βοήθειας και στο κομμάτι της διεκδίκησης σταδιακά πετυχαίνουμε αποτελέσματα. Τουλάχιστον πλέον αναγκάζεται το Υπουργείο και οι διοικήσεις των νοσοκομείων να μας ακούνε. Πρόσφατα υπήρχε ένα παιδί από ανασφάλιστη οικογένεια που έπρεπε να εγχειριστεί και το Παίδων ζητούσε 300 ευρώ. Πήρα τηλ το διοικητή και μου είπε ότι ούτε γι' αυτό το παιδί, ούτε για κανέναν ανασφάλιστο παιδί θα κάνουν τίποτα, αν δεν τους δώσει χρήματα το Υπουργείο. Μόλις δημοσιοποίησα το θέμα, πήραν αμέσως τηλ την οικογένεια και το παιδί μπήκε στο νοσοκομείο. Σε αντίθεση με ότι μπορεί να έχει κανείς στο μυαλό του, πάνω από το 70% των ανθρώπων που απευθύνονται σε μας είναι Έλληνες, κυρίως πρώην ελεύθεροι επαγγελματίες ή άνθρωποι που έκλεισαν τα μαγαζιά τους λόγω κρίσης και έμειναν στον αέρα. Θυμάμαι μια φορά, είχε έρθει ένας κύριος και ντρεπόταν πολύ. Είχε μια πολύ μεγάλη και γνωστή επιχείρηση με εκατομμύρια τζίρο και τα έχασε όλα. Κατάλαβε όμως πως εδώ κανείς δε θα τον κοιτάξει με χλευασμό και ένιωσε πιο άνετα» μου λέει.

Το ΜΚΙΕ έχει συμπεριληφθεί στην προσφυγή που έχει κάνει μια γερμανίδα δικηγόρος στο δικαστήριο της Χάγης για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα μας. Τα πρώτα στοιχεία που έστειλε αφορούν στους πρώτους 120 ανασφάλιστους καρκινοπαθείς που δέχτηκε, από τους οποίους οι 10 πέθαναν και αυτό συνδέεται και με το γεγονός ότι δεν είχαν πρόσβαση στη θεραπεία τους. «Το 80% απ' αυτές τις περιπτώσεις είχε επιδεινωθεί επειδή έμεινε μεγάλο διάστημα χωρίς θεραπεία. Θυμάμαι καρκίνους που ήταν ιάσιμοι τη στιγμή της διάγνωσης τους και κατέληξαν θανατηφόροι. Υπήρχαν ασθενείς που έμειναν από πέντε μήνες έως και ένα χρόνο χωρίς θεραπεία. Και τώρα ο νόμος που υπάρχει για τους ανασφάλιστους δε λειτουργεί, καταρχήν γιατί είναι πολύ γραφειοκρατικός, πρέπει να περάσεις από μια σειρά επιτροπές για να αποδείξεις ότι είσαι ανασφάλιστος. Εκτιμάμε ότι με βάση το νόμο στην πρωτοβάθμια περίθαλψη εξυπηρετείται περίπου το 30% των ανασφάλιστων ασθενών, στη δευτεροβάθμια όμως μόνο το 2%. Η πλειοψηφία των διοικήσεων των νοσοκομείων εξακολουθεί να μη δέχεται ανασφάλιστους. Υπάρχουν άνθρωποι που είτε έχασαν τη ζωή τους, είτε υπέστησαν κάποια αναπηρία ή ανεπανόρθωτη βλάβη ακριβώς γιατί έμειναν αποκλεισμένοι από το πλαίσιο της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης» μου εξηγεί ο Γιώργος Βήχας.

Το ΜΚΙΕ δε δέχεται χρήματα. Προκρίνει την ενεργητική αλληλεγγύη των πολιτών που δεν εξαντλείται σ' ένα χρηματικό κουπόνι Δέχεται μόνο την προσφορά των πολιτών σε είδη, κατά κύριο λόγο σε φάρμακα, αφού λειτουργεί και φαρμακείο για τους ανασφάλιστους ή τους χαμηλοσυνταξιούχους και σε βρεφικά είδη, όπως γάλα και πάνες. Την Κυριακή είχε στηθεί το «Δέντρο με τα γάλατα» και από κάτω δεν είχε δώρα σε περιτύλιγμα αλλά κουτιά με βρεφικό γάλα. Αυτή η πρωτοβουλία ξεκίνησε όταν οι εθελοντές γιατροί του Ιατρείου διαπίστωσαν ότι ορισμένα από τα παιδιά ανασφάλιστων οικογενειών που έβλεπαν ήταν υπολειπόμενου βάρους -δείκτης ότι το παιδί δεν τρέφεται σωστά και επαρκώς- γι' αυτό πλέον προμηθεύουν με γάλα περίπου 100 παιδιά που παρακολουθούν.

Επίσης στα πλαίσια του Ιατρείου λειτουργούν ομάδες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης ανέργων και τώρα είναι στα σκαριά και μια τράπεζα χρόνου, όπου θα διέπεται από τις αρχές της ανταλλακτικής οικονομίας. Αυτή η νησίδα αλληλεγγύης και ανθρωπισμού έχει συγκινήσει πολύ κόσμο πέρα κι απ' τα σύνορα της χώρας. Ομάδες από την Αυστραλία, την Ιταλία, τη Γαλλία έχουν ενισχύει την προσπάθεια του Ιατρείου. Στο Αμβούργο μάλιστα έχει φτιαχτεί ένας «Σύλλογος υποστήριξης στο ΜΚΙΕ». Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι ασθενείς ή συγγενείς ασθενών που απευθύνθηκαν στο Ιατρείο , όταν βρίσκονταν σε δύσκολη θέση, σήμερα έχουν πάρει τη θέση του εθελοντή, κάνοντας το πέρασμα από κάποιον που ζητάει βοήθεια σε εκείνον που την προσφέρει.

Η Δέσποινα είναι μια τέτοια περίπτωση. Τη βρήκα σ' ένα πάγκο που πουλούσε καριόκες με αλλόκοτα υλικά. «Ξεπουλάς σιγά σιγά» της είπα. «Έφτιαξα τέσσερα κιλά και μου χουν μείνει περίπου 600 γραμμάρια» απάντησε. Η ιστορία της μοιάζει με πολλών χιλιάδων χαμηλοσυνταξιούχων και περισσότερο με τη μεταφορά στην απέραντη σκηνή της ελληνικής κρίσης του μυθιστορήματος «Σκοτώνουν τα άλογα μόλις γεράσουν». Είναι 68 ετών, διαβητική , παίρνει σύνταξη 470 ευρώ και απ' αυτά τα 160 τα παρακρατά η τράπεζα για ένα παλιό δάνειο. Με τα 300 ευρώ που της απομένουν πρέπει να πληρώσει ΕΝΦΙΑ, λογαριασμούς ΔΕΚΟ και να φάει. Άρα το ποσοστό συμμετοχής που της αναλογεί για τα φάρμακα της δεν περισσεύει και γι' αυτό τα παίρνει από το ΜΚΙΕ. «Αν δεν ήταν αυτοί οι άνθρωποι, κορίτσι μου, εγώ μάλλον δε θα ζούσα. Γι' αυτό σήμερα προσφέρω το ελάχιστο που μπορώ». Αφού δοκίμασα όλα τα γλυκά και έβαλα το δικό μου στολίδι στο «Δέντρο των Ευχών, αποχαιρέτησα την κυρία Δέσποινα και τους υπόλοιπους εθελοντές με την πεποίθηση ότι αυτό το εναλλακτικό πρότυπο ηθικής που ξεφύτρωσε στις στάχτες του κοινωνικού κράτους μπορεί να είναι το μικροσκοπικό είδωλο μιας δημοκρατίας «underconstruction».

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.