Το Δημοψήφισμα για την Ιδιωτικοποίηση του Νερού στη Θεσσαλονίκη Ξέβρασε ένα Χειμμαρώδες «ΟΧΙ»

Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Αβραμίδης

Ήταν ένα από τα κεντρικά ζητήματα των φετινών αυτοδιοικητικών εκλογών στη Θεσσαλονίκη. Χωρίς, πάντως, ιδιαίτερη αγωνία για το τελικό αποτέλεσμα. Όσοι ψήφισαν την Κυριακή στο δημοψήφισμα για την ιδιωτικοποίηση ή όχι της ΕΥΑΘ στη Θεσσαλονίκη, δήλωσαν με το συντριπτικό ποσοστό του 98% ότι είναι αντίθετοι στην αποκρατικοποίηση της Εταιρείας. Στο άτυπο δημοψήφισμα συμμετείχαν 218.000 πολίτες (σε σύνολο 400.000 ψηφισάντων στον πρώτο γύρο των εκλογών), οι οποίοι ωστόσο δεν κλήθηκαν να αποφασίσουν για το ακριβές μοντέλο λειτουργίας της ΕΥΑΘ, αλλά να απαντήσουν στο κλειστό ερώτημα «Συμφωνείται με την ιδιωτικοποίηση; ΝΑΙ ή ΟΧΙ;».

Οι κάλπες στήθηκαν έξω από 198 εκλογικά κέντρα σε έντεκα δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης. Και η διαδικασία κύλησε ομαλά, παρά τον θόρυβο που είχε προκαλέσει την προηγούμενη εβδομάδα εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών με την οποία απαγορευόταν η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος μέσα στις σχολικές αίθουσες και με την χρήση των εκλογικών καταλόγων. Μάλιστα, από την Εισαγγελία Θεσσαλονίκης είχε δοθεί εντολή να συλληφθεί όποιος αντιγράψει εκλογικούς καταλόγους κι έτσι χρησιμοποιήθηκαν τελικά τα δημοτολόγια.

Ήταν μια πρωτόγνωρη διαδικασία για τα ελληνικά δεδομένα κι έμοιαζε περισσότερο με γιορτή. Και μπορεί το πρώτο τοπικό δημοψήφισμα στην Ελλάδα να μην έχει θεσμική αξία, ωστόσο αποτελεί πανίσχυρο πολιτικό επιχείρημα στο κίνημα κατά της πώλησης της ΕΥΑΘ.Οι δήμαρχοι που στήριξαν και οργάνωσαν το εγχείρημα δηλώνουν ότι θα απαιτήσουν από την κυβέρνηση να προχωρήσει άμεσα στην έκδοση των Προεδρικών Διαταγμάτων, όπως ορίζει ο «Καλλικράτης», για τη διεξαγωγή δημοψηφισμάτων από την πλευρά των δήμων.

Τα ψηφοδέλτια με το ΝΑΙ και το ΟΧΙ ήταν φανερά σε όλους, ενώ την ψηφοφορία παρακολούθησαν περισσότεροι από 1.000 εθελοντές, συνδικαλιστές εργαζόμενοι της ΕΥΑΘ, καθώς και μέλη ευρωπαϊκών οργανώσεων κατά της ιδιωτικοποίησης του νερού (από Ιταλία, Σουηδία, Βέλγιο, Γαλλία, Αυστρία, Γερμανία, Ολλανδία, κ.α.). Κεντρικό ρόλο είχαν τα μέλη της Κίνησης 136, πρωτοβουλίας πολιτών που αντιδρούν στην ιδιωτικοποίηση και υποστηρίζουν την κοινωνική διαχείριση της Εταιρείας μέσω συνεταιρισμών σε επίπεδο γειτονιάς. Οι κάλπες συγκεντρώθηκαν στο δημαρχείο Θεσσαλονίκης νωρίς το βράδυ και την καταμέτρηση ανέλαβε επιτροπή του Δικηγορικού Συλλόγου.

Το αποτέλεσμα ήταν συντριπτικό: 97,7% ΟΧΙ, 2,3% ΝΑΙ. «Η ύδρευση και η αποχέτευση είναι κατοχυρωμένα δημόσια και κοινωνικά αγαθά, τα οποία αποτελούν αναφαίρετα και αυτονόητα δικαιώματα του ανθρώπου. Δεν πρέπει και δεν θα αφήσουμε να πουληθούν σε ιδιώτες» δήλωσε ο πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΕΔΚΜ), Σίμος Δανιηλίδης, ο ίδιος και υποψήφιος δήμαρχος Νεάπολης-Συκεών. Κατά της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΑΘ τάσσεται και ο Γιάννης Μπουτάρης. «Είναι αυτονόητο τι θα ψηφίσει ο λαός» δήλωσε το πρωί της Κυριακής και χαρακτήρισε «ανόητη χειρονομία» την παρέμβαση του Υπουργείο Εσωτερικών στο δημοψήφισμα. Ο Μπουτάρης έχει προτείνει η διαχείριση του νερού να γίνεται από τη Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης.

Στις αντιδράσεις κατά της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΑΘ πρωτοστατούν οι δήμαρχοι των μεγάλων δήμων της Κεντρικής Μακεδονίας. Σε πρόσφατη πανευρωπαϊκή καμπάνια Κινήσεων Πολιτών για το νερό συλλέχθηκαν 1,9 εκ. υπογραφές κατά της ιδιωτικοποίησης, ενώ έχουν κατατεθεί προσφυγές στο ΣτΕ για την ακύρωση του διαγωνισμού. Οι περιπέτειες του νερού στην Ελλάδα περιγράφονται ιδανικά στο ντοκιμαντέρ «Σταγώνες» της Νέλλης Ψαρρού.

Το ΤΑΙΠΕΔ με τον διαγωνισμό που βρίσκεται σε εξέλιξη επιδιώκει την πώληση του 67% των μετοχών της σημαντικά κερδοφόρου ΕΥΑΘ, η οποία εξυπηρετεί 1,5 εκατομμύριο πολίτες στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης και σημειωτέον παρέχει το φθηνότερο νερό στην Ευρώπη. Παθογένειες υπήρξαν στο παρελθόν και είναι οι γνωστές που αντιμετωπίζουν οι δημόσιες επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Την ίδια ώρα, Δήμοι και μεγαλοοφειλέτες χρωστούν στην Εταιρεία περίπου 50 εκ. ευρώ, στοιχείο που φανερώνει ότι ο νέος επενδυτής υπολογίζει να κάνει απόσβεση πολύ σύντομα.

Την εξαγορά της ΕΥΑΘ διεκδικούν δύο επενδυτικά σχήματα: η κοινοπραξία της γαλλικής «Suez» με τον ελληνικό «ΑΚΤΩΡΑ» και η κοινοπραξία της ισραηλινής «Mekorot» με τις ελληνικές «ΓΕΚ Τέρνα» και «Γ. Αποστολόπουλος ΑΕ». Ενδιαφέρον είχαν εκφράσει η Κίνηση 136 και ο Ιβάν Σαββίδης του ΠΑΟΚ, ωστόσο οι δύο φάκελοι τέθηκαν εκτός διαγωνισμού, καθώς κρίθηκε ότι δεν πληρούσαν τις απαραίτητες προϋποθέσεις.

Στελέχη του ΤΑΙΠΕΔ σημειώνουν ότι η καθυστέρηση του διαγωνισμού οφείλεται και στο γεγονός ότι η τρόικα έχει ζητήσει την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της αγοράς υδάτων και μάλιστα το είχε θέσει ως προαπαιτούμενο τον Φεβρουάριο για την εκταμίευση της δόσης 8,5 δισ. ευρώ. Στο ΤΑΙΠΕΔ υποστηρίζουν ότι παραχωρείται η διαχείριση και εκμετάλλευση των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης και όχι τα πάγια της ΕΥΑΘ, ενώ βεβαιώνουν ότι δεν θα υπάρξει αύξηση των τιμολογίων.

Τον περασμένο μήνα επισκέφθηκε τη Θεσσαλονίκη ο Γερμανός ακτιβιστής Κλάους Κιτστάινερ, ιδρυτικό μέλος του Κινήματος για το Νερό στο Βερολίνο Berliner Wassertisch που πέτυχε την επαναδημοτικοποίηση του νερού στη γερμανική πρωτεύουσα. Ο Κιτστάινερ βρέθηκε στην πόλη ως καλεσμένος του Συντονιστικού «SOSτε το Νερό» και περιέγραψε ότι η διεθνής εμπειρία φανερώνει ότι η ιδιωτικοποίηση του νερού συνδέεται με την αύξηση της τιμής του και την υποβάθμιση της ποιότητάς του. Μίλησε αναλυτικά για την περίπτωση του Βερολίνου, όπου η εταιρεία ύδρευσης ιδιωτικοποιήθηκε κατά το ήμισυ το 1999 έναντι 1,6 δισ. ευρώ. «Στη συμφωνία προβλεπόταν να έχουν οι εταιρείες ετήσια κέρδη 14%, κάτι που δεν συνέβαινε. Έτσι, τα κέρδη συμπλήρωναν οι αρχές της πόλης, δηλαδή οι καταναλωτές. Είχαμε μόνο ακριβό και κακής ποιότητας νερό. Απολύθηκαν 2.000 εργαζόμενοι και το νερό ακρίβυνε κατά 30%» είπε.

Κινήσεις πολιτών επισημαίνουν ότι η ισραηλινή Mekorot που διεκδικεί την ΕΥΑΘ έχει κατηγορηθεί για «απαρτχάιντ νερού» καi λεηλασία νερού στα παλαιστινιακά εδάφη. Αντίστοιχα, η γαλλική Suez φέρεται να εμπλέκεται σε υποθέσεις κακοδιιαχείρισης και σκανδάλων σε περιπτώσεις διαχείρισης νερού ειδικά στη Λατινική Αμερική.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.