Δεν Φταίει η Θεομηνία, Αλλά η Πολεοδομία

Η Ελλάδα βρίσκεται σε εθνικό πένθος. Οι πλημμύρες σε Μάνδρα, Νέα Πέραμο και Μαγούλα προκάλεσαν τον θάνατο 15 ανθρώπων. Άλλα 17 άτομα έχουν διακομιστεί στο νοσοκομείο, ενώ μία γυναίκα βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Οι έρευνες δεν έχουν ολοκληρωθεί και υπάρχουν φόβοι πως οι ανθρώπινες απώλειες μπορεί να αυξηθούν, καθώς δηλώνονται ορισμένοι αγνοούμενοι.

Αλλά εκτός από τον θρήνο, εκτός από το πολιτικό παιχνίδι, πρέπει πρώτα να βρούμε τι έφταιξε για να το διορθώσουμε. Φταίει ο καιρός; Φταίει η κλιματική αλλαγή; Φταίει η βροχή; Ή μήπως φταίει ο άνθρωπος;

Η τραγωδία στη Δυτική Αττική ήταν αναπάντεχη. Ηχεί τουλάχιστον περίεργα ότι τόσοι άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας μίας έντονης βροχόπτωσης. Δεν έγινε ένας μεγάλος σεισμός, δεν έλαβε κάποιο δυστύχημα, δεν μας χτύπησαν οι δέκα πληγές του Φαραώ. Ο ξαφνικός θάνατος και τραυματισμός δεκάδων ανθρώπων, καθώς και η ολοσχερής καταστροφή περιουσιών από μία βροχή, θέτει το ερώτημα: Ήταν αδύνατον να προβλεφθεί και να προληφθεί η καταστροφή;

Η απάντηση είναι αρνητική: η απώλεια ζωών και η καταστροφή περιουσιών δεν ήταν αναπόφευκτη. Εδώ και δεκαετίες, πολλοί ειδικοί και επιστήμονες έχουν αναφερθεί ξανά και ξανά στον κίνδυνο της σοβαρών πλημμύρων στη Δυτική Αττική, με την πολιτεία κάθε φορά να υπόσχεται αντιπλημμυρικά έργα.

Ο ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Δημήτρης Παπανικολάου, είπε ότι η Μάνδρα είχε επιλεγεί στο πανεπιστήμιο ως βασική άσκηση για το θέμα των πλημμυρών, ως «μια από τις χαρακτηριστικές περιπτώσεις, όπου η ανθρώπινη παρέμβαση και η άγνοια ή η αδιαφορία ή εν πάση περιπτώσει η μη γνώση και ουσιαστική ενασχόληση με το θέμα ήταν εγκληματικού χαρακτήρα».

Το 1996, στην ίδια περιοχή, πλημμυρικά φαινόμενα προκάλεσαν τον θάνατο δύο ανθρώπων, ενώ το 1999 οι κάτοικοι δοκιμάστηκαν εκ νέου, με εκατοντάδες σπίτια και καταστήματα να πλημμυρίζουν και την Εισαγγελία να διενεργεί έρευνα για τα αίτια μίας προαναγγελθείσας τραγωδίας. Κατ' επείγουσα προκαταρκτική εξέταση για τους θανάτους και τις καταστροφές που σημειώθηκαν στη Δυτική Αττική από τη νεροποντή διέταξε και τώρα η Εισαγγελία Πρωτοδικών της Αθήνας, ώστε να ελεγχθεί κατά πόσο έχουν τελεστεί αδικήματα που σχετίζονται με την παραβίαση των πολεοδομικών κανόνων. Η ιστορία επαναλαμβάνεται με τραγικές συνέπειες.

Εκτός από την επιστημονική κοινότητα, γνώση του προβλήματος είχε και η Πολιτεία, που λίγες ημέρες πριν τη φονική πλημμύρα είχε δηλώσει έτοιμη να την αντιμετωπίσει. Συγκεκριμένα, στις 6 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε σύσκεψη Συντονιστικού Οργάνου της Πολιτικής Προστασίας Περιφερειακής Ενότητας Δυτικής Αττικής, στην οποία συμμετείχαν όλοι οι αρμόδιοι φορείς για την αντιμετώπιση των ακραίων καιρικών φαινομένων και των πλημμυρών στην περιοχή της Δυτικής Αττικής. Ο Αντιπεριφερειάρχης Γιάννης Βασιλείου είπε τότε ότι «οι υπηρεσίες της Περιφερειακής Ενότητας Δυτικής Αττικής είναι έτοιμες να ανταποκριθούν στις επερχόμενες συνθήκες της χειμερινής περιόδου».

Κανείς δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι δεν γνώριζε τον κίνδυνο από μία επερχόμενη θεομηνία. Η Μάνδρα, τα Μέγαρα, η Ελευσίνα, ο Ασπρόπυργος, η Φυλή, το Μενίδι είναι χαρακτηριστικές περιπτώσεις περιοχών της Δυτικής Αττικής, όπου κυριαρχεί η άναρχη και παράνομη δόμηση, τα αυθαίρετα κτήρια και η αποδάσωση, με αποτέλεσμα οι δρόμοι να μετατρέπονται σε ποτάμια ακόμα και με μικρές βροχοπτώσεις.

Μετά την κατ' επείγουσα προκαταρκτική εξέταση από την Εισαγγελία, οι συζητήσεις για το πώς θα μπορούσε να αποφευχθεί η καταστροφή επικεντρώνονται στους πολεοδομικούς κανόνες και συγκεκριμένα το μπάζωμα του χειμάρρου στην Δυτική Αττική. Τη Δευτέρα, ο μεγάλος όγκος βροχής που έπεσε στο όρος Πατέρα δεν διοχετεύθηκε στη θάλασσα, αλλά πέρασε μέσα από τα σπίτια, προκαλώντας καταστροφές και θάνατο. Όπως είπε ο Δημήτρης Παπανικολάου, αυτό συνέβη διότι ο χείμαρρος της περιοχής έχει μπαζωθεί σε μήκος πάνω από 500 μέτρα, με το στενότερο σημείο του να φράσσεται από το αμαξοστάσιο, που έφτιαξε εκεί η Πολιτεία και ειδικότερα ο Δήμος Μάνδρας.

Οι ποινικές ευθύνες για πιθανές παραβιάσεις των κανόνων πολεοδομίας θα αποδοθούν από τη δικαιοσύνη. Ωστόσο, η μεγάλη εικόνα φαίνεται να είναι ότι η χθεσινή καταστροφή στη Δυτική Αττική οφείλεται στην παγίωση ενός παιχνιδιού αυθαίρετης δράσης μεταξύ πολιτών και κράτους, το οποίο κρατά δεκαετίες. Από τη μία, πολίτες χτίζουν παράνομα σπίτια και βιομηχανικά κτήρια, με αποτέλεσμα να φράσσουν τις κοίτες των χειμάρρων προς τη θάλασσα. Από την άλλη, το κράτος δεν βάζει φρένο στην άναρχη δόμηση αυθαιρέτων με πρόστιμα και κατεδαφίσεις -πολλές φορές τα νομιμοποιεί, για φορολογικούς ή ψηφοθηρικούς λόγους- και δεν λαμβάνει μέριμνα για αντιπλημμυρικά έργα, τα οποία ζητούν οι κάτοικοι, πολλοί από τους οποίους είναι οι ίδιοι που έχουν χτίσει τα αυθαίρετα. Όλα αυτά συμβαίνουν σε μία περιοχή, όπου έχουν υπάρξει τουλάχιστον επτά καταστροφικές πλημμύρες μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο.

[VICE Video] Οι Έλληνες που Πιστεύουν ότι η Γη Είναι Επίπεδη

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Πολίτες και κράτος αδιαφόρησαν εδώ και δεκαετίες για την εφαρμογή του νόμου και την πρόληψη μίας φυσικής καταστροφής. Δεν πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι μία μιάμιση ημέρα μετά τα ακραία καιρικά φαινόμενα, μετράμε ακόμα τους νεκρούς, τους αγνοούμενους και τις καταστροφές περιουσιών που έγιναν με κόπους ζωής.

Το πιο ουσιώδες που μπορούμε να πούμε τώρα είναι ότι η προληπτική αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων θα γίνει πιο επιτακτική, μιας που τέτοιου είδους φαινόμενα θα αυξηθούν εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Όπως είπε στο News24/7 o καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ, Γιάννης Πολύζος, «μέσα στο πακέτο των επιπτώσεων της δεδομένης κλιματικής αλλαγής, είναι και τα ακραία καιρικά φαινόμενα, στον Ειρηνικό, τα Νησιά Φίτζι και σε μικρότερο βαθμό, στη Μεσόγειο όπου είμαστε κι εμείς. Άρα, το να έχουμε έντονες και σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, σημαντικές βροχοπτώσεις, θα είναι το αναμενόμενο για τα επόμενα χρόνια […] Στο εγγύς μέλλον, οι έντονες βροχές, οι διαβρώσεις εδαφών (ήδη στον Κορινθιακό χάνονται παραλίες και θεμέλια σπιτιών που είναι πάνω στο νερό), οι έντονες βροχοπτώσεις στα μεγάλα αστικά κέντρα, θα είναι κάτι που θα έχουμε στο πρόγραμμα».

Περισσότερα από το VICE

Μιλήσαμε με τους Έλληνες που Υποστηρίζουν ότι ο Σπύρος Λούης Ίσως να Έκλεψε την Πρωτιά του Μαραθωνίου το 1896

Σας Παρουσιάζουμε τον Άνδρα που Έχει 7.000 Match στο Tinder

Η Ζωή Πάνω σε Ένα Πετρελαιοφόρο Πλοίο Mέσα από τον Φακό Ενός Ναυτικού