Η Πρώτη Καταδίκη για Επίθεση με Ρατσιστικά Κίνητρα

Στην αρχή έδειξε να αιφνιδιάζεται από τα τηλεοπτικά συνεργεία που ήταν στημένα έξω από τα δικαστήρια της Κοζάνης, όμως ήθελε να καταγγείλει δημόσια το μελανό περιστατικό.

Η Solace Godwin Akpevwe είναι μία 29χρονη γιατρός με καταγωγή από τη Νιγηρία. Ήρθε με τους γονείς και τα τρία αδέρφια της στην Ελλάδα σε ηλικία 14 ετών. Το κορίτσι μεγάλωσε, σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου και πριν από 15 μήνες τοποθετήθηκε στο Νοσοκομείο της Κοζάνης για το πρώτο μέρος της ειδικότητας.

Στην εφημερία τα μεσάνυχτα της περασμένης Τρίτης ένας Έλληνας, 57 ετών, συνταξιούχος τραπεζικός, έφτασε στα επείγοντα με συμπτώματα αλλεργικού σοκ. Μόλις αντίκρισε τη γιατρό φαίνεται ότι αισθάνθηκε άβολα -«ήταν σαν να καθόταν με το ζόρι» κατέθεσε η νοσηλεύτρια της εφημερίας- και δίστασε να ξαπλώσει για να του χορηγηθεί ορός. Αυτό συνέβη τελικά με προτροπή της γιατρού και τότε ο ασθενής γύρισε προς το μέρος της και είπε: «Εσύ ξέρω τι θέλεις, Χίτλερ και σαπούνι»… Σοκαρισμένη η νεαρή γιατρός ειδοποίησε την Αστυνομία. Και ο ασθενής, αν και προσπάθησε να ζητήσει συγγνώμη για το ρατσιστικό ξέσπασμα, συνελήφθη για εξύβριση με την επιβαρυντική διάταξη των ρατσιστικών κινήτρων, όπως προβλέπεται από το νέο άρθρο 81Α του Ποινικού Κώδικα που εισήχθη μόλις τον περασμένο Σεπτέμβριο.

Να σημειωθεί ότι το ρατσιστικό παραλήρημα στην Κοζάνη συνέβη λίγες ώρες μετά τη δημοσιοποίηση της αρνητικής ετήσιας έκθεσης της Διεθνούς Αμνηστίας, αλλά και του αντίστοιχου πορίσματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI) για την Ελλάδα.

Συνάντησα τη Solace το μεσημέρι της Πέμπτης στην είσοδο των δικαστηρίων της Κοζάνης, όπου ήταν προγραμματισμένη η δίκη του 57χρονου στο Αυτόφωρο. Στη σύντομη κουβέντα που κάναμε εκτός καμερών, μου επανέλαβε δύο φορές σταθερά ότι «η υπόθεση δεν αφορά μόνο εκείνη προσωπικά, αλλά ότι είναι ένα πιο βαθύ και σκοτεινό πρόβλημα». Και ακόμη σημείωσε ότι το μεγαλύτερο παράπονό της είναι ότι δεν έχει αποκτήσει την ελληνική ιθαγένεια, παρ' όλο που μεγάλωσε στην Ελλάδα, σπούδασε σε δημόσιο πανεπιστήμιο, εργάζεται και πληρώνει ασφαλιστικές εισφορές κι επιπλέον έχει παντρευτεί Έλληνα. «Χιλιάδες άνθρωποι σαν κι εμένα δεν έχουν δικαιώματα. Δεν φαινόμαστε πουθενά» μου είπε. Κι έπειτα στάθηκε μπροστά στα μικρόφωνα των δημοσιογράφων για να απαντήσει σε όλες τις ερωτήσεις.

VICE: Τι ακριβώς συνέβη στο νοσοκομείο;
Solace: Ήρθε ένας κύριος με συμπτώματα δύσπνοιας, φώναζε έξω από την πόρτα ότι κλείνει ο λαιμός του και ότι πρέπει άμεσα να περάσει στο ιατρείο. Βγάλαμε αμέσως έξω την ασθενή που εξετάζαμε εκείνη την ώρα, ώστε να εξετάσουμε εσπευσμένα τον συγκεκριμένο. Όμως, κατά ένα παράδοξο λόγο, μόλις εκείνος μπήκε στο ιατρείο, σταμάτησε να φωνάζει και τα συμπτώματα δύσπνοιας έδειξαν να υποχωρούν. Του είπα ότι έπρεπε χορηγήσουμε ενδοφλέβιο ορό, όμως ο ασθενής νευρίασε και έλεγε ότι δεν ήθελε τέτοια βιασύνη.

Κι έπειτα τι έγινε;
Ρωτούσε επίμονα γιατί τέτοια βιασύνη. Μπήκε μέσα και η σύζυγός του και επίσης ρωτούσε εμένα και τη νοσηλεύτρια γιατί βιαζόμασταν τόσο. Δεν ήταν δυνατόν να εξηγήσω αυτήν την αλλόκοτη συμπεριφορά, όμως του ζήτησα επιτακτικά να ξαπλώσει γιατί δεν είχε ακόμα διαφύγει τον κίνδυνο. Τελικά, χορηγήθηκε ορός και τότε γύρισε προς το μέρος μου και είπε: «Ξέρω πολύ καλά τι χρειάζεσαι, Χίτλερ και σαπούνι». Σοκαρίστηκα, και του απάντησα σε έντονο ύφος ότι θα υποβάλω μήνυση και αμέσως ειδοποίησα την Αστυνομία.

Εκείνος πώς αντέδρασε;
Προσπάθησε να δείξει μεταμέλεια, είπε ότι εγώ και η νοσηλεύτρια είχαμε ακούσει λάθος. Αρχικά υποστήριζε ότι δεν είπε τίποτα και αμέσως μετά ότι εκστόμισε τη συγκεκριμένη φράση, όμως απευθύνθηκε γενικά. Φάνηκε να θέλει να ζητήσει συγγνώμη, όμως όταν κάποιος επιθυμεί τη σαπουνοποίησή μου, εγώ φεύγω μακριά. Το περιστατικό ανέλαβε η επιμελήτρια της εφημερίας κι εγώ έφυγα από το νοσοκομείο.

Είχες αντιμετωπίσει αντίστοιχα περιστατικά στο παρελθόν;
Τέτοια περιστατικά δεν είναι η πλειοψηφία. Αντιμετώπισα και άλλα τέτοια κρούσματα, αλλά όχι σε αυτόν τον βαθμό. Υπάρχει μια μειοψηφία που προσπαθεί να σκοτεινιάσει τον κόσμο. Συνήθως δεν δίνω μεγάλη σημασία, όμως όταν κάποιος ξεπερνά τα όρια και θίγει ιστορικά γεγονότα που έχουν επηρεάσει γενιές, νομίζω ότι δεν αφορά μόνο εμένα, αλλά είναι πιο βαθύ το πρόβλημα. Υπάρχουν και λιγότερα βίαια περιστατικά.

Πού αναφέρεσαι;
Πριν από λίγους μήνες δεν μπόρεσα να ψηφίσω στις εκλογές του τοπικού ιατρικού συλλόγου, παρ' όλο που εργάζομαι ως γιατρός σε δημόσιο νοσοκομείο και πληρώνω κανονικά εισφορές. Έμαθα ότι αυτό οφείλεται σε ένα βασιλικό διάταγμα του 1957. Κατήγγειλα δημόσια τον αποκλεισμό, όμως το θέμα δεν λύθηκε ακόμη. Δεν είμαι η μοναδική γιατρός που αντιμετωπίζει το ίδιο πρόβλημα.

Πόσο δυσκολεύει τη ζωή σου το θέμα της ιθαγένειας;
Η ζωή μου είναι εδώ, αγαπάω την Ελλάδα, όμως τέτοια κρούσματα σε κάνουν να στεναχωριέσαι. Υπάρχουν χιλιάδες παιδιά που γεννιούνται εδώ, σπουδάζουν και εργάζονται, όμως ουσιαστικά δεν έχουν δικαιώματα, δεν φαίνονται πουθενά κι αυτό είναι πια θέμα της κυβέρνησης.

Με ποια απόφαση του δικαστηρίου θα είσαι σήμερα ικανοποιημένη;
Δεν μπορώ να μπω σε αυτή τη διαδικασία. Σκέφτομαι μόνο ότι ο τρόπος με τον οποίο αντέδρασα ίσως βοηθήσει στην ανάδειξη και την τιμωρία ρατσιστικών περιστατικών. Κάποιος έχει το δικαίωμα να μη με συμπαθεί, αλλά υπάρχουν όρια.

Το ακροατήριο του επαρχιακού δικαστηρίου ήταν γεμάτο. Δεν συγκεντρώθηκαν αντιρατσιστές, αντίθετα υπήρχαν πολλά μέλη του Ιατρικού Συλλόγου Κοζάνης που καταδίκασε το περιστατικό.

Η Solace περιέγραψε αναλυτικά το θλιβερό επεισόδιο, το ίδιο και η νοσηλεύτρια που ήταν μαζί της στα επείγοντα το βράδυ της Τρίτης και κατέθεσε ως μάρτυρας. Τον κατηγορούμενο δεν συνόδευσαν στο δικαστήριο συγγενείς του, παρά μόνοι οι δύο δικηγόροι του. «Πριν κοιμηθώ είχα πάρει μια αντιβίωση και έπαθα αλλεργικό σοκ. Πρήστηκε ο λαιμός μου, δεν μπορούσα να αναπνεύσω. Είχα την αίσθηση ότι θα πεθάνω και συμφιλιώθηκα με αυτή την ιδέα. Στο νοσοκομείο δεν μπορούσα να διακρίνω ανθρώπους, έβλεπα μόνο σκιές. Και ούτε καταλάβαινα τι έλεγα. Ντρέπομαι αν έχω πει αυτά για τα οποία κατηγορούμαι» υποστήριξε στην απολογία του ο 57χρονος.

Ο ίδιος μάλιστα ανέφερε ότι κατάγεται από οικογένεια προσφύγων, ότι είναι αριστερών πολιτικών πεποιθήσεων και ότι έχει παραστεί σε αντιρατσιστική πορεία. «Τέτοιου είδους συμπεριφορές είναι πολύ μακριά από τα πιστεύω μου. Από τις πολιτικές προσωπικότητες του 20ου αι. θαυμάζω τον Νέλσον Μαντέλα» είπε και ζήτησε επανειλημμένα συγγνώμη από τη γιατρό.

Η απόφαση ανακοινώθηκε γρήγορα. «Ο κατηγορούμενος είχε πλήρη διαύγεια. Η φράση του ήταν στοχευμένη και καταδεικνύει αντιπάθεια και ρατσιστικό μένος» είπε η εισαγγελέας, ζητώντας την ενοχή του. «Η πράξη της εξύβρισης τελέστηκε με ρατσιστικά κίνητρα, λόγω καταγωγής και χρώματος του θύματος» σημείωσε λίγα λεπτά αργότερα στην εκφώνηση της καταδικαστικής απόφασης η πρόεδρος του δικαστηρίου. Στον 57χρονο αναγνωρίστηκε το ελαφρυντικό της ειλικρινούς μεταμέλειας και του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης έξι μηνών με τριετή αναστολή.

Νομικοί εξηγούν στο VICE ότι πρόκειται για την πρώτη καταδίκη – τουλάχιστον σε υποθέσεις που έχουν λάβει δημοσιότητα - με την επιβαρυντική διάταξη των «ρατσιστικών κινήτρων» (Άρθρο 81Α του ΠΚ) η οποία εισήχθη τον περασμένο Σεπτέμβριο και προβλέπει την επιβολή αυξημένων ορίων ποινής σε αντίστοιχα αδικήματα.

Στο μεταξύ πάντως, νομικοί σημειώνουν ότι το συγκεκριμένο άρθρο δεν προβλέπει αναστολή της ποινής, κι επομένως ο γιατρός έπρεπε να κρατηθεί. Μία από τις εκτιμήσεις που διατυπώνονται ως προς την «υπεράσπιση» της απόφασης της Κοζάνης, είναι ότι η απαγόρευση της αναστολής της ποινής αδιακρίτως και με τον τρόπο που συνήθως ορίζεται σε καινούρια άρθρα, πολλές φορές αντιβαίνει τις γενικές διατάξεις του ποινικού δικαίου και τη συνταγματική τάξη, σύμφωνα με την οποία σε ποινές μικρότερες των τριών ετών και εφόσον ο κατηγορούμενος δεν έχει άλλη καταδίκη, τότε η αναστολή χορηγείται αυτοδικαίως.

Αργά το μεσημέρι πλέον, η Solace αποχώρησε από την πίσω πλευρά των δικαστηρίων. Ο κατηγορούμενος έμεινε στο κτίριο για να καταθέσει έφεση και κανένας συνήγορος δεν θέλησε να σταθεί στις κάμερες.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.