Το Αλτσχάιμερ Κάνει τη Γιαγιά μου να με Βρίζει και Δεν Ξέρω τι να Κάνω

Ήμουν 16 ετών την πρώτη φορά που η γιαγιά μου με είπε κλέφτρα στη μέση του δρόμου. Φορούσα ένα δαχτυλίδι που μου έδωσε ως δώρο γενεθλίων, δυο εβδομάδες νωρίτερα. Την κοιτούσα αποσβολωμένη και δεν μπορούσα να καταλάβω τι γινόταν. Απλά στάθηκα εκεί μπροστά της, με τα χέρια μου να κρέμονται δίπλα στο σώμα μου. Η φωνή της έγινε διαπεραστική, ενώ τα φρύδια της άρχισαν συνοφρυώνονται. Είχε πάρει μια γκριμάτσα βρυχηθμού ενώ κουνούσε τα χέρια της θυμωμένα. Όλοι μας κοιτούσαν και φαίνονταν να πιστεύουν την απεγνωσμένη φωνή της. Εκείνη τη στιγμή δεν γνώριζα τι άλλο να κάνω, οπότε την άφησα και έτρεξα σπίτι.

Η γιαγιά μου υποφέρει από Αλτσχάιμερ, την μόνη μορφή παραφροσύνης που αναγνωρίζεται από την ρουμανική κυβέρνηση και η οποία σταδιακά προκαλεί ψυχική και σωματική αναπηρία. Υπάρχουν 35.000 άνθρωποι που έχουν διαγνωστεί με αυτή την ασθένεια. Ωστόσο, μέλη της Ρουμανικής Ένωσης Αλτσχάιμερ (Romanian Alzheimer Society) λένε ότι ο πραγματικός αριθμός όσων επηρεάζονται από Αλτσχάιμερ ανέρχεται περίπου στις 200.000. Έτσι το 80% δεν λαμβάνει την ειδική ιατρική φροντίδα που χρειάζεται από την ασφάλεια υγείας την οποία πληρώνουν.

Ένιωσα την ανάγκη να δω τη γιαγιά μου μερικές μέρες αργότερα, οπότε την επισκέφτηκα στο σπίτι. Μου φαινόταν αγριεμένη και με ρώτησε εάν χρειαζόμουν κάτι. Το μόνο που ζήτησα ήταν ένα φλιτζάνι καφέ. Κοίταγε τη δουλειά της ενώ έστριβα το τσιγάρο μου. Αφού τελείωσα, έβαλε το φλιτζάνι με τον καφέ στο τραπέζι και χάθηκε στα χρόνια της νεότητάς της ενώ στεκόταν δίπλα μου.

Εύχομαι, να μπορούσα να σας πως μια αστεία ιστορία, αλλά η πραγματικότητα δεν είναι ούτε κατά διάνοια κοντά στις ταινίες που βλέπεις στην τηλεόραση. Η γιαγιά μου η Geta, γεννήθηκε σε μια πολύ πλούσια οικογένεια, πριν από 82 χρόνια. Ο πατέρας της ήταν πιλότος και η μητέρα της δίδασκε λογοτεχνία και γραμματική. Μετά από ένα χρόνο, γεννήθηκε η Lidia η αδερφή της Geta. Μετά από μερικά χρόνια, μετακόμισαν στο Βουκουρέστι, σε μια μεγάλη έπαυλη με πέτρινα σκαλοπάτια. Ακούγεται υπέροχο έως τώρα, ε;

Το 1942, όταν ήταν 9 ετών, το όπλο του πατέρα της εκπυρσοκρότησε και η σφαίρα τον βρήκε στο κεφάλι. Η μητέρα της λιποθύμησε ενώ η Geta κράτησε το κεφάλι του πατέρα της στα πόδια της, προσπαθώντας να καλύψει τις πληγές με τα γυμνά της χέρια. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος την καταδίωκε στους δρόμους του Βουκουρεστίου, ενώ ο ήχος των συναγερμών στοίχειωνε τα βράδια της. Αντί να παίζει με την αδερφή της, η Geta πρόσεχε τη μητέρα της ενώ σπούδαζε για να γίνει νοσοκόμα. Παντρεύτηκε ένα γενικό γιατρό, τον Cantemir, έναν ωραίο άνδρα με διακεκριμένα χαρακτηριστικά. Μετά από 29 χρόνια και αρκετές εκτρώσεις γεννήθηκε η μητέρα μου. Η γιαγιά μου δεν απολάμβανε το σεξ γιατί πάντοτε σκεφτόταν τον πόνο των εκτρώσεων, που ήταν παράνομες στη διάρκεια του κομμουνισμού, οπότε έπρεπε να αυτοσχεδιάσεις. Αφού γεννήθηκε η μητέρα μου, έμεινε ξανά έγκυος αλλά αποφάσισε να κάνει και πάλι έκτρωση. Αυτή είναι η μόνη της αμαρτία λέει. Στη συνέχεια, η μητέρα της πέθανε στα χέρια της, μέσα στην αγωνία που προκάλεσε η νόσος του Αλτσχάιμερ.

Η μητέρα μου, η κόρη της Geta ήταν ένα δροσερό κορίτσι. Έχει μέση δαχτυλίδι και φορούσε γυαλιά πολύ μεγάλα για να ταιριάξουν στο πρόσωπό της. Συνάντησε τον πατέρα μου, τον τύπο του άνδρα με τα ατελείωτα όνειρα και τις μεγάλες φιλοδοξίες. Η γιαγιά μου προσπάθησε να τους χωρίσει επί πολλά χρόνια, αλλά εκείνη και ο πατέρας μου έγιναν φιλαράκια στο ποτό, μπροστά από κάθε μπουκάλι κρασί. Μετά από λίγο, γεννήθηκε η αδερφή μου. Δέκα χρόνια αργότερα, είδα το πρόσωπο της μητέρας μου για πρώτη φορά, αλλά μόνο για 7 χρόνια, επειδή έχασε τη μάχη με τον καρκίνο. Το τελευταίο πράγμα που είδα ήταν τη γιαγιά μου να κουνάει το άψυχο σώμα της μητέρας μου.

Πίστεψε ότι η κατάρα έσπασε όταν έθαψε την κόρη της, αλλά δεν πέρασε πολύ καιρός μέχρι που ο καρκίνος πήρε και τον άνδρα της. Δεν έχω ιδέα εάν ποτέ αγάπησε πραγματικά τον παππού μου. Τα μάτια της είναι άδεια τώρα, αλλά ο θάνατός του έκανε το μυαλό της να φύγει και να πρέπει να την πάμε στο νοσοκομείο.

Η γιαγιά μου λέει ότι είναι μεθυσμένη με αγάπη, αλλά οι γιατροί μου είπαν ότι έχει Αλτσχάιμερ. Δεν είναι τόσο σκληρό για εκείνη αλλά για εμάς, τους ανθρώπους που είμαστε γύρω της, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Ανησυχούμε για το εάν παίρνει τα χάπια της ή εάν τρώει αρκετά. Φοβόμαστε να την αφήσουμε μόνη της στο σπίτι, καθώς έχει ήδη ξεχάσει τη σόμπα μερικές φορές. Αυτά τα πράγματα δεν είναι τα μόνα που μας κάνουν μελαγχολικούς, αλλά επίσης το γεγονός ότι όταν της μιλάς, νιώθεις σα να μιλάς σε ένα φάντασμα. Έχεις την προσοχή της, απαντάει στις ερωτήσεις σου αλλά δυο λεπτά αργότερα ξεχνάει τα πάντα που σου έχει πει. Ευτυχώς δεν ξεχνάει ποια είναι και δεν βυθίζεται στην απελπισία. Απλά ξαναζεί το παρελθόν της.

Ενώ είχα καρφώσει το βλέμμα μου στο φλιτζάνι με τον καφέ, ο καπνός από το τσιγάρο έδωσε σχήμα στα πάρτι για τα οποία μου μίλησε μια φορά. Προσπάθησα να φανταστώ πώς έμοιαζε το σπίτι, ενώ κυνηγούσε την αδερφή της ή ενώ ο πατέρας της χόρευε με τη μητέρα της. Μου είπε την ιστορία της ζωής της τόσες πολλές φορές, αλλά δεν θυμάται τίποτα. Μου είπε ότι συνήθιζε να βγαίνει κρυφά στο σπίτι της για να συναντάει αγόρια, το πώς έτρεχε με παπούτσια φτιαγμένα από σχοινί, πώς συνήθιζε να φτιάχνει τα φορέματά της από τα παλιά ρούχα του πατέρα της.

Συνέχισε να μου λέει για το παγωτό που έπαιρνε από ένα συγκεκριμένο εστιατόριο, για τα ταξίδια με τον παππού μου και τέλος για το πρώτο της φιλί. Μου είπε όλα αυτά τα πράγματα σαν να είχαν συμβεί μια ώρα νωρίτερα. Είμαι γοητευμένη από τον τρόπο που ο εγκέφαλός της θυμάται όλες εκείνες τις μικρές λεπτομέρειες, αλλά εάν την ρωτήσεις για το μεσημεριανό ή εάν πήρε τα φάρμακά της, δεν μπορεί να θυμηθεί.

Τα τελευταία χρόνια, η γιαγιά μου χειροτέρεψε και ανακάλυψε εκ νέου την τέχνη της βρισιάς. Απολαμβάνει να λέει ότι θα καταλήξουμε σαν κι αυτή, αλλά για να είμαι απόλυτα ειλικρινής οι πιθανότητες είναι μαζί της. Είχα μια συζήτηση με έναν ψυχίατρο και μου είπε το εξής: «Για σένα είναι δύσκολο, αλλά εκείνη ούτε που παρατηρεί ότι είναι άρρωστη». Τόσο απλά είναι τα πράγματα. Υπάρχουν στιγμές όταν τσακωνόμαστε, που αρχίζει να βρίζει και μετά παραπονιέται στην αδερφή της ότι δεν την ταΐζουμε και ότι θα καταλήξει να τρώει στο φτωχοκομείο. Παρά αυτές τις στιγμές, καταφέρνουμε να περάσουμε και χρόνο ποιότητας μαζί της, όταν αστειευόμαστε, γελάμε και έπειτα τηλεφωνεί στην αδερφή της για να υπερηφανευτεί πόσο υπέροχη είναι η οικογένειά της και πώς πάντα τη φροντίζουμε. Ωστόσο υπάρχουν στιγμές που δεν με αναγνωρίζει καν και με πετάει με τις κλωτσιές από το σπίτι. Μερικές φορές μου λέει ότι σκότωσα τη μητέρα μου, μαζί με την αδερφή και τον πατέρα μου. Πιστεύει ότι θα είναι το επόμενο θύμα μας.

Μετά από μια διαφωνία, σκεφτήκαμε να την βάλουμε σε ένα άσυλο ανιάτων για ηλικιωμένους, αλλά εγκαταλείψαμε γρήγορα την ιδέα, γιατί είτε οι υπηρεσίες ήταν πραγματικά ακριβές ή οι συνθήκες δεν ήταν και τόσο υπέροχες. Επίσης σκεφτήκαμε να προσλάβουμε μια νοσοκόμα να την φροντίζει στο σπίτι, αλλά ούτε αυτό είχε αποτέλεσμα γιατί υπήρχαν κάποια θέματα εμπιστοσύνης. Μετά από επί μακρό συζητήσεις, συμφωνήσαμε ότι πρέπει να συνηθίσουμε στη νόσο της- δεν υπήρχε άλλος τρόπος. Η γιαγιά μου, ωστόσο έχει αναπτύξει μια εμμονή με την αδερφή μου. Δεν την αφήνει να χαλαρώσει στιγμή. Όταν η αδερφή μου είναι στη δουλειά, η γιαγιά της τηλεφωνεί και λέει ότι θα πεθάνει, ότι νιώθει άρρωστη. Μετά από αυτό, η αδερφή μου με παίρνει τηλέφωνο, πηγαίνω στο σπίτι της γιαγιάς μου και τις περισσότερες φορές καταλήγω να καλώ ασθενοφόρο γιατί στο παρελθόν είχε θέματα με την καρδιά της και δεν μπορώ να είμαι σίγουρη εάν η κατάστασή της είναι πραγματική ή συμβαίνει μόνο στη φαντασία της. Αμέσως μόλις φθάνει η αδερφή μου, η γιαγιά μου αρχίζει να αστειεύεται με τη νοσοκόμα.

Η θετική πλευρά είναι ότι η γιαγιά μου δεν περιπλανιέται στους δρόμους γιατί δεν είναι τόσο δραστήρια. Απολαμβάνει να παρακολουθεί πολιτικές συζητήσεις στην τηλεόραση, ενώ ακούει μουσική. Της αρέσει επίσης να παρενοχλεί την αδερφή μου και να μας κάνει να καλούμε το ασθενοφόρο. Παρόλο που ήταν νοσοκόμα, φοβάται τα νοσοκομεία και τους γιατρούς. Φοβάται ότι θα την αφήσουμε εκεί. Όποιος χρειάζεται να λάβει κάποιου είδους οικονομική βοήθεια προκειμένου να ανταπεξέλθει στη θεραπεία, πρέπει να υποβληθεί φάκελος στο υπουργείο Υγείας. Η διαδικασία είναι περίπλοκη και πολλοί φάκελοι χάνονται σε σκονισμένα κουτιά.

Υπάρχουν τόσα πολλά φαντάσματα που βλέπει η γιαγιά μου ώστε μερικές φορές αναρωτιέμαι με ποια μιλάω. Ακόμα χορεύει όπως τα παιδικά της χρόνια, στην αγκαλιά του πατέρα της και ακόμα κρατάει το χέρι της μητέρας της. Αλλά εμείς, εκείνοι που ακόμα είμαστε ζωντανοί, είμαστε σαν ξένοι γύρω της, χάνουμε τον εαυτό μας ενώ προσπαθούμε να την προσεγγίσουμε, ανταγωνιζόμενοι όλες τις φωνές που έχει στο κεφάλι της. Είναι δύσκολο να ζεις με κάποιον που υποφέρει από Αλτσχάιμερ. Ξεχνάει, ενώ εσύ «καίγεσαι» συνέχεια. Ζει την κάθε μέρα της, σαν να είναι η πρώτη της ενώ ζει την κάθε μέρα σαν να είναι η τελευταία.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.