«Δεν Φτάνει μια Συνέντευξη, για να Περιγράψουμε τα Αμαρτωλά που Έχει Ζήσει ο Νίκος Καββαδίας»

«Είναι αλήθεια όλα όσα γράφετε; Τα ’χετε ζήσει ο ίδιος;», ρωτάει η Νανά Νταουντάκη τον Νίκο Καββαδία σε μία από τις σπάνιες συνεντεύξεις του στο μηνιαίο γυναικείο περιοδικό Ομορφιά το 1966. «Είναι όλα αληθινά πέρα για πέρα. Ή ο ίδιος τα ’ζησα ή τα είδα να γίνονται πλάι μου», απαντά. «Μα, τα ποιήματά σας παρουσιάζουν πολλές φορές γεγονότα που συνηθίσαμε να τα λέμε αμαρτωλά», επιμένει. «Ναι, έτσι είναι», συμφωνεί αποστομωτικά εκείνος.

Αυτό το απόσπασμα είναι μόνο ένα ελάχιστο δείγμα όσων προσφέρει προς ανάγνωση το βιβλίο του Μιχάλη Γελασάκη με τίτλο Ο Αρμενιστής Ποιητής (εκδ. Άγρα). Έπειτα από πολύχρονη έρευνα, ο συγγραφέας παρουσιάζει έναν τόμο με μεταξύ άλλων ανέκδοτο έργο του ποιητή, άγνωστες συνεντεύξεις και ανέκδοτη αλληλογραφία, τον ναυτικό του φάκελο, τα καράβια που ταξίδεψε και αδημοσίευτες φωτογραφίες.

Όποιος έχει αγαπήσει τον Καββαδία συνήθως θυμάται πότε πρωτοδιάβασε ή πρωτοάκουσε τον ιδανικό και ανάξιο εραστή «των μακρυσμένων θαλασσών και των γαλάζιων πόντων». Στη ζωή του Μιχάλη Γελασάκη μπήκε λίγο προτού τελειώσει το σχολείο, το 2001-2002. Αργότερα, εκείνος φοίτησε στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και προτού ολοκληρώσει τις σπουδές του εκεί, σπούδασε και δημοσιογραφία. Έχοντας περάσει από τα σημαντικότερα μουσικά Μέσα, διευθύνει πλέον το musicpaper.gr, ενώ τα τελευταία δέκα χρόνια πιστή συντροφιά του δεν ήταν άλλος από τον «αρμενιστή ποιητή», Νίκο Καββαδία. Πώς ήταν η ενασχόληση μαζί του όλα αυτά τα χρόνια, τι μαθαίνουμε από το βιβλίο του και τι είναι τελικά για τον ίδιο ο Νίκος Καββαδίας;

VICE: Ποια ήταν η αφορμή για να καταπιαστείς με το έργο του Καββαδία; Στην εισαγωγή του βιβλίου αφήνεις το ερώτημα αναπάντητο.
Μιχάλης Γελασάκης: Η αφορμή ήταν το ίδιο του το έργο. Για την εισαγωγή ενός τέτοιου βιβλίου η πληροφορία αυτή νομίζω ήταν ασήμαντη.

Σημειώνεις ότι η έρευνα κράτησε περίπου μια δεκαετία. Πώς ήταν για ’σένα αυτή η μακροχρόνια συντροφιά μαζί του;
Ανακάλυψα πολλά καινούρια πράγματα. Έγινα καλύτερος άνθρωπος από αυτά που έμαθα. Ψάχνοντας για τον Καββαδία, γνώρισα και ήρθα σε επαφή με τόσα άλλα πράγματα, ανθρώπους, πληροφορίες, γεγονότα. Ήταν μαγικά.

Όλο αυτό το υλικό που ερεύνησες πού βρισκόταν;
Σε μέρη προφανή, αλλά και απίθανα. Δεν έχει νόημα να πω τώρα ένα-ένα πού ήταν. Δεν ήταν πάντως όλα σε ένα ή σε δύο μέρη: Βιβλιοθήκες, προσωπικά και δημόσια αρχεία, παλαιοβιβλιοπωλεία, μουσεία, κανάλια, ραδιόφωνα, εφημερίδες, περιοδικά, ναυτιλιακά γραφεία.

Μπορεί ένας στεριανός να καταλάβει στην ολότητά του τον Καββαδία;
Γιατί, μπορεί ένας θαλασσινός; Δεν νομίζω πως είναι θέμα στεριανού ή θαλασσινού. Οι πρώτοι που κατάλαβαν βαθιά τον Καββαδία δεν ήταν οι θαλασσινοί. Μπορώ να σου πω, μάλιστα, ότι σε κάποιον βαθμό, στην εποχή του τον αμφισβήτησαν. Δεν τον ενδιέφερε να μιλήσει μόνο στους θαλασσινούς, ούτε μόνο εκείνοι να τον καταλάβουν. Ήθελε να μιλήσει σε όλους. Δεν είναι εύκολο να καταλάβει κανείς τον Καββαδία στην ολότητά του. Το έργο του δεν είναι μονοδιάστατο και περιορισμένο όσο φαίνεται ή όσο υπάρχει η εντύπωση ότι είναι.

Τι μαθαίνουμε, λοιπόν, παραπάνω για τον Καββαδία σε αυτό το βιβλίο, που δεν ξέραμε μέχρι σήμερα;
Όλο το βιβλίο έχει ως στόχο να μάθουμε πράγματα που δεν ξέραμε. Δεν ξέραμε ότι είχε δώσει συνεντεύξεις -διαβάζουμε δέκα-, ότι αλληλογραφούσε με δεκάδες λογοτέχνες και καλλιτέχνες της εποχής του, ότι υπήρχαν τόσες ανέκδοτες φωτογραφίες του. Δεν ξέραμε πολλά για τα παιδικά του χρόνια, για το τι κρύβεται πίσω από πολλούς στίχους του. Δεν ξέραμε για την αιτία που από ένα σημείο και μετά σταμάτησε να γράφει… Δεν ξέραμε ότι νεαρός έγραφε κριτικές για παραστάσεις, βιβλία κτλ. Δεν ξέραμε πολλά για τη σχέση του με τον Σεφέρη, για την αντιδικία Καραγάτση–Ουράνη για τον Καββαδία. Πολλά δεν ξέραμε και έχω την αίσθηση ότι πολλά δεν ξέρουμε ακόμη.

Οι Ράπερ του Αριστοφάνη & οι Στρατιώτες του Σοφοκλή στη Νέα Υόρκη

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

Από τα αδημοσίευτα ποιήματά του ποιο ξεχωρίζεις;
Γενικά, η λογική μου δεν είναι κριτική/αξιολογική στο έργο ή τη ζωή του. Είναι καταγραφική. Δεν μπορώ να σου πω ότι ένα ποίημα που γράφει για τους πρόσφυγες σε ηλικία 12 ετών είναι πιο ασήμαντο από ένα άλλο που αφιερώνει σε μια γυναίκα που τον είχε ελκύσει.

Σε μία από τις συνεντεύξεις που διαβάζουμε στο βιβλίο ρωτάει η δημοσιογράφος: «Είναι αλήθεια όλα όσα γράφετε; Τα ’χετε ζήσει ο ίδιος;» και εκείνος απαντά, «Είναι όλα αληθινά πέρα για πέρα. Ή ο ίδιος τα ’ζησα ή τα είδα να γίνονται πλάι μου». Ποια είναι όλα αυτά τα «αμαρτωλά» που παραδέχεται ότι έχει ζήσει;
Δεν φτάνει μια συνέντευξη για να πούμε ποια είναι τα αμαρτωλά που έχει ζήσει ο Νίκος Καββαδίας.

Στο περιοδικό Γυναίκα φαίνεται να αρνείται ότι είναι ποιητής. Λέει ότι είναι «στοχαστής, αρμενιστής, φιλόσοφος». Ο τίτλος του βιβλίου σου είναι ένας συνδυασμός - Αρμενιστής Ποιητής. Τελικά, τι υπήρξε ο Καββαδίας;
Ο Καββαδίας υπήρξε τρυφερός, ευγενικός, παθιασμένος, υποστηρικτικός, πολύ μόνος… Ήταν ένας διανοούμενος, ένας «ιδανικός και ανάξιος εραστής των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων». Αν διαβάσει κανείς το βιβλίο -και το έργο του, φυσικά- αυτά είναι πράγματα που τα καταλαβαίνει.

Στην αλληλογραφία του βλέπουμε ότι συνομιλούσε με σπουδαίους ανθρώπους των γραμμάτων της εποχής του. Τι συμπεράσματα βγάζουμε από τα γράμματα αυτά για το πώς τον αντιμετώπιζαν;
Ο τόνος στον οποίον απευθύνεται αλλάζει ανάλογα με τον παραλήπτη. Το ίδιο συμβαίνει και με τους αποστολείς. Υπήρχε σεβασμός προς το πρόσωπό του, απλώς φαίνεται ότι εκείνος δεν χρησιμοποίησε τις γνωριμίες του για την προβολή του. Είναι εντυπωσιακό το πλήθος των ανθρώπων που συνομιλούσε και το πόσοι από αυτούς υπήρξαν καθοριστικοί για τα νεοελληνικά γράμματα: Ο Καζαντζάκης, ο Σικελιανός, ο Βάρναλης, ο Λαπαθιώτης, ο Τσίρκας, ο Καρθαίος, ο Γκάτσος, ο Σεφέρης κ.ά.

Θεωρείς ότι τον ενδιέφερε η αποδοχή από τον κύκλο των ποιητών και των λογοτεχνών;
Υποθέτω πως τον ενδιέφερε.

Δημοσιεύεις τον ναυτικό του φάκελο, τη ναυτική του πορεία και τα καράβια που ταξίδεψε. Τι μαθαίνουμε για τον ναυτικό Νίκο Καββαδία;
Μαθαίνουμε ότι ήταν ένας συνεπής ναυτικός, ότι για κάποιο διάστημα ταξίδευε με περιοριστικούς όρους, ότι πάλεψε, για να πάρει το δίπλωμα του ασυρματιστή, ότι έκανε πάρα πολλά ταξίδια με επιβατικά ατμόπλοια, αλλά κατά διαστήματα επέλεγε τα φορτηγά πλοία.

Σε τι πιστεύεις ότι οφείλεται η δημοτικότητά του μέχρι σήμερα; Υπάρχουν αρκετοί πιστοί θαυμαστές του έργου του ακόμη και σε νεαρότερες ηλικίες.
Πρώτα απ’ όλα, στο έργο του - στη δύναμη που κρύβει βαθιά μέσα στις λέξεις. Φυσικά και στις μελοποιήσεις του, αλλά και στην εκδοτική φροντίδα των βιβλίων του από τις Εκδόσεις Άγρα, τα οποία βρίσκονται σε όλα τα βιβλιοπωλεία και διανέμονται σε προσεγμένες εκδόσεις.

Ποια θεωρείς την καλύτερη μελοποίηση του έργου του;
Ο Καββαδίας είναι από τους ποιητές που ευτύχησε να μελοποιηθεί από πολλούς συνθέτες και τραγουδοποιούς με επιτυχία. Ο Θάνος Μικρούτσικος, ως γνωστόν, έχει τη μερίδα του λέοντος σε αυτό. Η κάθε μελοποίηση είναι ξεχωριστή, με την αντίληψη του καλλιτέχνη που την έχει κάνει. Γιατί να μπαίνουμε σε συγκρίσεις;

Αν είχες την ευκαιρία να του πάρεις συνέντευξη, τι θα τον ρωτούσες;
Ξέρουμε ότι δεν υπάρχει αυτή η ευκαιρία, οπότε…

Τελικά τι είναι για σένα ο Καββαδίας;
Ένας αρμενιστής ποιητής.

Περισσότερα από το VICE

«Έπαιρνα 1.000 Δολάρια το Κεφάλι» - Η Ζωή μου ως Διακινητής Μεταναστών στον Έβρο

Τα Δέκα Αγαπημένα μας DIY Χριστουγεννιάτικα Δέντρα

«Το να Τρέχεις μια Αγγλόφωνη Pop-Rock Μπάντα στην Ελλάδα Είναι το Κλειδί μιας Σίγουρης Επιτυχίας»