Εδώ και έναν αιώνα, το Πάσχα στη Χίο είναι συνώνυμο του ρουκετοπόλεμου. Το πλέον γνωστό φαντασμαγορικό έθιμο ξεκίνησε πριν την Τουρκοκρατία και στην αρχή οι κάτοικοι του νησιού χρησιμοποιούσαν κανόνια, ρίχνοντας πυρίτιδα. Αργότερα και αφού το έθιμο είχε πια αρχίσει να παγιώνεται και να παίρνει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, τα κανόνια κατασχέθηκαν από τους Τούρκους επειδή φοβήθηκαν την περίπτωση να τα χρησιμοποιήσουν σε κάποια πιθανή εξέγερση. Έτσι, τα κανόνια μεταφέρθηκαν στο κάστρο της Χίου.
Οι ρουκέτες ξεκίνησαν να χρησιμοποιούνται περίπου το 1900, με τον πόλεμο να γίνεται ανάμεσα στην ενορία του Αγίου Μάρκου και στην ενορία της Παναγίας Ερυθιανής. Οι δύο εκκλησίες απέχουν 500 μέτρα και είναι χτισμένες αντικριστά. Αυτό που προσπαθούν οι Παναγούσιοι (το ένα στρατόπεδο) είναι να πετύχουν τον τρούλο και το λιονταράκι του Αγίου Μάρκου, ενώ αντίθετα οι Αγιομαρκούσιοι προσπαθούν να στοχεύσουν το ρολόι της Παναγίας Ερυθιανής.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Η παράδοση της Χίου απαγορεύτηκε μόνο στα χρόνια της ναζιστικής κατοχής και στα πρώτα χρόνια της δικτατορίας. Πέρυσι, για πρώτη φορά, οι δύο ενορίες δεν έριξαν ρουκέτες αν και η ρίψη τους είναι παράνομη εδώ και χρόνια. Φέτος και μετά από διαμαρτυρίες ορισμένων κατοίκων που έχουν το Ποινικό Δίκαιο με το μέρος τους, η αστυνομία βρίσκεται επι ποδός προσπαθώντας να αποτρέψει τη δημιουργία ρουκετών και όσους θέλουν να ακολουθήσουν το εθιμικό δίκαιο.
«Φέτος θα πέσουν ρουκέτες, αλλά με τον φόβο του κυνηγητού. Η αστυνομία θα είναι εκεί, θα τους κυνηγάει και αν συλλάβει κάποιον θα πληρώσει τα σπασμένα για όλα όσα έχουν γίνει μέχρι τώρα»
Ο Ν. κατασκεύαζε ρουκέτες επί 30 χρόνια, ανήκει στους πορωμένους του νησιού, ενώ έχει μυήσει και τον γιο του στην κατασκευή ρουκετών - που χρειάζεται ειλικρινά συγκεκριμένη τεχνογνωσία για να φτιαχτούν. Τον βρήκαμε για να μας εξηγήσει περίπου τι συμβαίνει αυτήν τη στιγμή στη Χίο και για να απαντήσει στο μεγάλο ερώτημα των ημερών: Θα πέσουν τελικά φέτος ρουκέτες στη Χίο;
H επόμενη μέρα. Όλες οι φωτογρφίες είναι ευγενική παραχώρηση του συνεντευξιαζόμενου.
VICE: Καταρχάς μπορείτε να μου πείτε μερικά πράγματα για την προετοιμασία της ρουκέτας; Πώς φτιάχνεται και τι υλικά χρησιμοποιείτε; (σ.σ. μην το δοκιμάσετε στο σπίτι σας, υπάρχει κίνδυνος θανάσιμου τραυματισμού και ακρωτηριασμού). Ν: Ξεκινάμε από το καλούπι που είναι το πρώτο στάδιο και το πιο δύσκολο. Για να το φτιάξουμε, χρησιμοποιούμε λωρίδες χαρτονιών 15 μέχρι 22 πόντων, αναλόγως πόσο μεγάλη θέλει να τη φτιάξει κάποιος. Το χαρτόνι το κολλάμε σε ένα στρογγυλό καλούπι με ξυλόκολλα για να πάρει κυλινδρικό σχήμα. Πρέπει να στεγνώσει και να το σφίξεις σε ένα σημείο για να μπει το φυτίλι μέσα. Μετά βάζουμε κάρβουνο από πεύκο, που το φτιάχνουμε μόνοι μας και χρησιμοποιούμε θειάφι και νίτρο σαν «λιπάσματα». Το κάρβουνο απαιτεί μια πολύ δύσκολη διαδικασία για να φτιαχτεί, γιατί πρέπει να το κάνουμε μόνοι μας και η τελική μορφή του να είναι σαν αλεύρι, γι' αυτό το κοσκινίζουμε μέχρι να γίνει πάρα πολύ λεπτό. Πρέπει επίσης να έχεις ειδικά εργαλεία, το καρφί, τον μπρούτζο, τη ματσόλα, και το βουβό.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Μετά ανακατεύεις τη σωστή ποσότητα υλικών, διότι χρειάζεται συγκεκριμένη αναλογία. Και πρόσεχε: Μη σωστή αναλογία, μη σωστή ρουκέτα. Με ένα κουταλάκι του γλυκού βάζεις λίγο-λίγο από το μείγμα που έχεις φτιάξει στη ρουκέτα και το χτυπάς με το μπρούτζο και τη ματσόλα μέχρι να γεμίσει. Μετά του βάζεις χαρτί και κλείνει, το ταπώνεις από πάνω και είναι έτοιμη η ρουκέτα. Έτοιμη αλλά όχι δεμένη. Για να τη δέσεις πρέπει να έχεις ρουκετόξυλα, δηλαδή κομμένα ξυλαράκια ύψους 80 εκατοστών εως ενός μέτρου για να δέσεις επάνω τους τη ρουκέτα με χαρτοταινία.
Μικρό Λεξικό
Καρφί: Μεταλλικός κύλινδρος (ακτίνα ποδηλάτου ή μηχανής) με βάση ξύλινη. Εκεί τοποθετείται το καλούπι. Μπρούτζος: Αποτελείται από δύο μέρη, τον κύλινδρο και το κεφάλι. Ο κύλινδρος έχει τρύπα στη μέση για να μπαίνει το καρφί και να στοκώνεται η ρουκέτα. Το κεφάλι είναι σε διάμετρο μεγαλύτερη από τον κύλινδρο για να μπορεί να χτυπάει πάνω η ματσόλα για το στόκωμα. Χωρίζεται στα δύο για να μπορεί να καθαρίζεται εύκολα από το υλικό που μένει μέσα και να μη φράζει. Ματσόλα: Στρογγυλό σφυρί από ξύλο πρίνου που το χρησιμοποιούν για το στόκωμα των ρουκετών, το κοπάνισμα του κάρβουνου και το χτύπημα των καλουπιών. Βουβό: Ποσότητα υλικού που στοκώνεται με ειδικό εργαλείο. Το υλικό αυτό βρίσκεται στο πάνω μέρος της ρουκέτας έξω από το καρφί και ανάβει μετά την καύση του κυρίως υλικού ώστε να ανάβει η ρουκέτα σε όλη της διαδρομή.
Φαντάζομαι ότι είναι επικίνδυνο.
Εγώ το κάνω 30 χρόνια. Στην παρέα μου ατυχήματα με φωτιές είχαμε μια-δυο φορές. Όταν προσέχεις λίγο, όταν είναι καθαρά εκεί που δουλεύεις και προσέχεις τις ρουκέτες που βγάζεις, δεν είναι επικίνδυνο. Ή μάλλον όχι και τόσο επικίνδυνο για να λέμε την αλήθεια. Την έχει την επικινδυνότητά του, αλλά άμα ξέρεις και προσέχεις δεν είναι. Και να σου πω και κάτι; Αυτό το υλικό, για να πάρει φωτιά, μόνο με σπινθήρα παίρνει. Τι πιθανότητες έχει να πάρει ο μπρούτζος φωτιά; Γιατί τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε είναι από μπρούτζο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
«Πρόπερσι ήμουν με τον γιο μου και κάναμε οι δυο μας 2.500 ρουκέτες. Πέρυσι κάναμε 300 και τελικά δεν τις ρίξαμε. Μια χρονιά, μόνο ο γιος μου με την παρέα του έφτιαξαν 40.000 ρουκέτες»
Μου είπατε ότι αντιμετωπίζετε πρόβλημα στο νησί. Τι συμβαίνει ακριβώς;
Καταρχάς να πω ότι πέρυσι δεν έπεσαν ρουκέτες. Έχουμε πρόβλημα με τους περίοικους, με δυο-τρία σπίτια που έχουν πρόβλημα γιατί είναι απέναντι από τις εκκλησίες και πάθαιναν ζημιές. Πέρυσι δεν ρίξαμε γιατί το πήραμε λίγο πατριωτικά, είπαμε ότι δεν θα κάνουμε τον ρουκετοπόλεμο γιατί κανείς δεν πρόσφερε, ούτε καν οι ξενοδόχοι, παρά το ότι βγάζουν κέρδος από αυτό. Φέτος όμως έχει παραγίνει το κακό και ειδικά με εκείνους που έχουν πρόβλημα, επειδή ακολουθούν τη νομική οδό κάνοντας πολύ δύσκολη την κατάσταση.
Σας κυνηγάει η Αστυνομία;
Ναι, σήμερα πήγε η αστυνομία στις εκκλησίες που ρίχνουμε τις ρουκέτες και μάζεψαν μερικά εργαλεία που αφήνουμε εκεί. Ήδη στον Βροντάδο κυκλοφορεί πληθώρα αστυνομικών και κάνει ελέγχους στα αυτοκίνητα, διότι αυτήν την εποχή όλα τα αυτοκίνητα και τα μηχανάκια κουβαλάνε ρουκέτες. Έχουμε πολλά προβλήματα και γι' αυτό έχει δημιουργηθεί και ένας σύλλογος για πρώτη χρονιά, ο Σύλλογος Φίλων Εθίμου Βροντάδου Δήμου Ομηρούπολης. Κάναμε μια προσπάθεια να μιλήσουμε με τους θιγόμενους και να τους πούμε να μειώσουμε τον αριθμό των ρουκετών - ήταν αντικειμενικά πάρα πολλές. Φτάσαμε σε σημείο να συμφωνήσουμε να ρίξουμε ο καθένας μας ατομικά από 70 έως 100 και αυτό συνεπάγεται όχι παραπάνω από 10.000 ρουκέτες σε κάθε ενορία. Παρά τις προσπάθειες, δεν ήρθαν κοντά μας να κουβεντιάσουμε. Έχουν κάνει εξώδικα στην Aστυνομία, στην Πυροσβεστική που κλείνει τους δρόμους, έχουν πάει μέχρι και στο Υπουργείο Εσωτερικών Υποθέσεων και έχουν κάνει καταγγελίες. Οπότε, καταλαβαίνεις, τα πράγματα δεν είναι εύκολα ούτε φέτος.
Σήμερα, για παράδειγμα, φώναξε τον πρόεδρο ένας από τους θιγόμενους και του είπε πως για να συναινέσουν να πέσουν ρουκέτες, πρέπει να μετακινηθούν από τα καθιερωμένα σημεία και να πάνε σε άλλο σημείο. Αυτό είναι επικίνδυνο διότι μπορεί να χτυπήσουμε εμείς μεταξύ μας. Μετά θα αρχίσουν και οι γκρίνιες από άλλα σπίτια που θα βρίσκονται στο σημείο που ενδεχομένως να μεταφερθεί ο ρουκετοπόλεμος, επειδή δεν θα είναι προετοιμασμένα (σ.σ. στα σπίτια που βρίσκονται δίπλα από τις εκκλησίες τοποθετούνται συρματοπλέγματα για να μην υπάρχουν ζημιές). Επίσης, ζητούν να υπογράψουν χαρτιά που λένε ότι αν πάθουν ζημιά θα τη φτιάξουν, ότι δεν θα χτυπήσει κανένας και χίλια δυο.
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ
Φέτος, θα πέσουν;
Η προσωπική μου άποψη είναι πως τελικά θα πέσουν ρουκέτες, αλλά με τον φόβο του κυνηγητού. Δηλαδή η αστυνομία θα είναι εκεί, θα τους κυνηγάει και αν συλλάβει κάποιον θα πληρώσει τα σπασμένα για όλα όσα έχουν γίνει μέχρι τώρα. Είναι δύσκολα έτσι. Πολύ δύσκολα. Εγώ είμαι απ' τους παλιούς και μέχρι πρόπερσι έφτιαχνα κι εγώ ρουκέτες. Είμαι απ' τους μεγαλύτερους που είχαν τη μανία. Φέτος οι μικρότερης ηλικίας, είναι διατεθειμένοι να ρίξουν έστω και με το κυνηγητό.Αν πέσουν και τους κυνηγήσουν δεν μπορούν να ρίξουν πάνω από 5-6.000. Διότι, δεν μπορείς να σταθείς σε ένα μέρος. Θα βαστάς ένα τσουβάλι ρουκέτες και θα γυρίζει γύρω-γύρω για να ρίξει. Αυτό είναι πιο επικίνδυνο και είναι πιο πιθανό να προκληθεί κανένα ατύχημα έτσι. Ήταν ένα έθιμο που γέμιζε το νησί, το Πάσχα είχαμε 100% πληρότητα, ήταν ωραία και με την πάροδο του χρόνου δεν είχαμε ατυχήματα διότι γίνονταν όλα προφυλαγμένα. Ατυχήματα συμβαίνουν όταν κυνηγούσε η αστυνομία την κατασκευή και υποχρεωνόμασταν να πηγαίνουμε σε απόμερα μέρη, σε χαμόσπιτα χωρίς ρεύμα κτλ. Είναι αλλιώς να είσαι δίπλα στο σπίτι σου, δίπλα στο νερό, δίπλα στο ρεύμα, να μπορείς να κάνεις κάτι αν σου συμβεί κάτι γιατί όλα είναι ελεγχόμενα. Αν κρύβεσαι στα βουνά για να φτιάξεις τις ρουκέτες δεν μπορείς να έχεις ούτε νερό μαζί σου.
Γιατί σας αρέσει ο ρουκετοπόλεμος;
Εμείς αυτό το βρήκαμε από παιδάκια μέσα στο Βροντάδο. Κι εγώ παρόλο που δεν ήμουν από τις επίμαχες ενορίες, ήταν οι φίλοι μου από εκεί και μαζί με τους φίλους μου πήγα κι εγώ. Το έχουμε στο αίμα μας. Στο Βροντάδο χωρίς ρουκετοπόλεμο είναι πολύ δύσκολο. Πες ότι την περσινή χρονιά το ξεπεράσαμε κάπως που δεν ρίξαμε, αλλά φέτος έχουμε παγώσει που δεν έχουμε τη μυρωδιά της ρουκέτας.
Πότε ξεκινάτε την προετοιμασία;
Από τα Χριστούγεννα. Για να φτιαχτεί μια ρουκέτα από την αρχή θέλει τουλάχιστον ένα τέταρτο. Είναι μια μεγάλη διαδικασία, είναι επώδυνο και κουραστικό. Δεν είναι μόνο το έξοδο της ρουκέτας, είναι η ταλαιπωρία και η κούραση. Πρόπερσι για παράδειγμα ήμουν με το γιο μου, και κάναμε οι δυο μας 2.500 ρουκέτες. Πέρυσι κάναμε 300 και τελικά δεν τις ρίξαμε. Μια χρονιά, μόνο ο γιος μου με την παρέα του έφτιαξαν 40.000 ρουκέτες.
Πόσες ήταν οι περισσότερες που έχουν πεταχτεί ποτέ;
Έχουμε φτάσει και τις 120.000 ρουκέτες. Το μάξιμουμ που είχαμε φτάσει ήταν τόσο. Παλιότερα οι ρουκέτες ήταν πολύ λιγότερες, αλλά περνώντας τα χρόνια αυξήθηκαν. Για να σου πω την αλήθεια φταίμε κι εμείς κάπου, γιατί κάποια στιγμή ο αριθμός των ρουκετών έχει εκτοξευθεί. Είναι άλλο να πέφτουν κάπου 100 πέτρες για παράδειγμα και άλλο 500.
Με την εγγραφή σας στο newsletter του VICE συμφωνείτε να λαμβάνετε ηλεκτρονικά ενημερώσεις που αφορούν το VICE, οι οποίες ορισμένες φορές ενδέχεται να περιλαμβάνουν διαφημιστικό ή/και χορηγούμενο περιεχόμενο.
