Oktoberfest στην Παλαιστίνη

Κόσμος που χορεύει στο Oktoberfest της Παλαιστίνης.

Μια φθινοπωρινή Κυριακή στη Ραμάλα, ο κήπος του αξίας 60 εκατομμυρίων δολαρίων ξενοδοχείου Movenpick, γεμίζει με εκατοντάδες πιωμένους Παλαιστίνιους. Στη σκηνή, που βρίσκεται εκεί όπου τελειώνει η συγκέντρωση του πλήθους, παίζει η μπάντα Khallas, από την Ιερουσαλήμ, σε ήχους «ανατολίτικου μέταλ». Ομάδες νεαρών Παλαιστινίων χορεύουν τον κλασικό χορό «ντάμπκε», στα βήματα ενός τραγουδιού που θυμίζει κάτι ανάμεσα στους πρώιμους Black Sabbath και την παραδοσιακή αραβική μουσική.

Είναι η δεύτερη μέρα του παλαιστινιακού Oktoberfest, μιας ετήσιας εκδήλωσης που γίνεται από τη ζυθοποιία Taybeh, τη μόνη παλαιστινιακή ζυθοποιία στα κατεχόμενα από το Ισραήλ εδάφη. Η παλαιστινιακή γιορτή μπύρας είναι πιο συντηρητική από τη γερμανική, αλλά τα τελευταία εννέα χρόνια προσέλκυσε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, συχνά νέους, εύπορους Παλαιστίνιους, Χριστιανούς και Μουσουλμάνους, που γιόρτασαν πίνοντας αρκετές μπύρες.

Άρχισε το 2005 από τον ιδιοκτήτη της Taybeh, Ναντίμ Χούρι και το πρώτο παλαιστινιακό Oktoberfest έγινε στη χριστιανική κωμόπολη που έδωσε και την επωνυμία στη ζυθοποιία, λίγο έξω από τη Ραμάλα. Σύμφωνα με τον Ναντίμ, στόχος της γιορτής ήταν «να δώσει ώθηση στην οικονομία της κωμόπολης, να προωθήσει τα τοπικά προϊόντα και να παρουσιάσει το νέο πρόσωπο της Παλαιστίνης υπό κατοχή».

Ο Nadim Khoury γεμίζει το ποτήρι του με μπύρα Taybeh

Αφού σπούδασε για να γίνει μηχανικός ζυθοποιίας σε πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, ο Ναντίμ –όπως πολλοί Παλαιστίνιοι– επέστρεψε στην πατρίδα του μετά την υπογραφή των Συμφωνιών του Όσλο, το 1994, λέγοντας ότι η ειρηνευτική συμφωνία «μας έδωσε ελπίδα».

Ωστόσο η κατάσταση που περίμεναν ο Ναντίμ και οι συμπατριώτες του δεν έχει γίνει πραγματικότητα. Tο ισραηλινό καθεστώς παραμένει ίδιο, ενώ η παλαιστινιακή αυτονομία, αλλά και η εθνική και εδαφική κυριαρχία εξακολουθούν να απομακρύνονται ως στόχοι. «Εξακολουθούμε να ζούμε υπό κατοχή», δηλώνει ο Ναντίμ. «Δεν έχουμε ακόμα χώρα, αλλά έχουμε την δική μας μπύρα. Είμαι περήφανος γι αυτό».

Η διοργανώτρια του Oktoberfest και κουνιάδα του Ναντίμ, η Μαρία Χούρι, υποστηρίζει ότι η γιορτή βοήθησε τους πολίτες να ξεπεράσουν την αποτυχία των Συμφωνιών του Όσλο και το ξέσπασμα της Δεύτερης Ιντιφάντα: «Έφερε την απολύτως αναγκαία αίσθηση μίας φυσιολογικής ζωής», δηλώνει. «Για αρκετά χρόνια, οι άνθρωποι γνώριζαν τη βία, τις απαγορεύσεις κυκλοφορίας, την ανέγερση του τείχους που διχοτομεί… Η γιορτή της μπύρας βοήθησε τους ανθρώπους να ξεπεράσουν τη σκληρή πραγματικότητα».

Αν και η ιδέα ότι μια γιορτή μπύρας μπορεί να σβήσει δύο δεκαετίες συστηματικών διώξεων από τους γείτονες στο Ισραήλ, φαίνεται κάπως υπερβολική, το Oktoberfest είναι μία ιστορία επιτυχίας σε μία χώρα που δεν είναι γνωστή για τις επιτυχίες της. Επί οκτώ χρόνια που γινόταν η γιορτή στην κωμόπολη Taybeh, περίπου 15.000 άνθρωποι κατέφευγαν κάθε φθινόπωρο στο χωριό αυτό της Δυτικής Όχθης, για να χαρούν με τις μπύρες, τη ζωντανή μουσική και το σπιτικό φαλάφελ.

Τουρίστες στο Oktoberfest.

Δυστυχώς, οι ντόπιοι πολιτικοί (μεταξύ των οποίων και ο νέος δήμαρχος της Taybeh που δεν υποστήριζε τη γιορτή) και η αυξανόμενη δημοφιλία του Oktoberfest, προκάλεσαν εντάσεις στην κοινωνία της Taybeh, υποχρεώνοντας τον Ναντίμ να διοργανώσει τη γιορτή στο πεντάστερο ξενοδοχείο Movenpick, στην πλούσια γειτονιά Masyoun, στη Ραμάλα. Οι περισσότεροι επισκέπτες της γιορτής με τους οποίους μίλησα, ήταν απογοητευμένοι από την αλλαγή αυτή. Όπως, άλλωστε, δήλωσε ένας νεαρός Παλαιστίνιος καθώς περνούσε δίπλα στην πισίνα, «αυτό το μέρος είναι αντιπαθητικό».

Οι ακριβείς λόγοι πίσω από αυτή την ενέργεια δεν είναι απολύτως σαφείς. Ναι, το φεστιβάλ ξεπέρασε τους αρχικούς στόχους και δεν υπήρχε αρκετός χώρος στην Taybeh για να φιλοξενήσει τον αυξανόμενο αριθμό επισκεπτών, αλλά σύμφωνα με τον Ναντίμ, έχει περισσότερη σχέση με την πολιτική. «Υπάρχει ζήλια στο χωριό», εξηγεί. «Η νέα δημοτική αρχή είναι στενόμυαλη –δεν αντιλαμβάνεται τι έφερνε το Oktoberfest στην Taybeh τα τελευταία οκτώ χρόνια».

Ενώ το θέμα του Oktoberfest είναι το τελευταίο και ίσως το πιο ορατό από τα προβλήματά της, η ζυθοποιία Taybeh γνωρίζει τι σημαίνει διένεξη. Από τότε που άρχισε, το 1994, αντιμετώπισε πολλές προκλήσεις, στην προσπάθεια να ξεπεράσει τα πολλά κοινωνικά και πολιτικά εμπόδια που καθιστούν την Παλαιστίνη το μοναδικά περίπλοκο μέρος που είναι σήμερα. «Είμαστε η μόνη ζυθοποιία σε όλη την Παλαιστίνη – τα εμπόδια βρίσκονται παντού», δηλώνει ο Ναντίμ. «Η κατοχή, η οικονομική κατοχή και ο αποκλεισμός –για να μην αναφερθούμε στα πολιτιστικά και θρησκευτικά θέματα– είναι τόσα πολλά που μπορείς να γράψεις ένα βιβλίο».

«Ναι, σκέφτομαι ότι αρκετοί άνθρωποι διαφωνούν με αυτό τον τρόπο ζωής», δηλώνει η Μαρία, αναφερόμενη στο γεγονός ότι η κατανάλωση αλκοόλ εξακολουθεί να είναι ταμπού σε μία χώρα με μουσουλμανική πλειοψηφία. «Εμείς στην Taybeh πιστεύουμε στην υπεύθυνη κατανάλωση ποτών, αλλά φυσικά σε μία χώρα όπου το 99% του πληθυσμού δεν επιτρέπεται να πίνει, το Oktoberfest και η ίδια η ζυθοποιία είναι πολύ ευαίσθητα θέματα», εξηγεί. «Όμως, θέλουμε ο κόσμος να διασκεδάζει, να χαίρεται την ντόπια κουζίνα και το ποτό. Θέλουμε να χτίσουμε μια Παλαιστίνη που θα μπορεί να δέχεται τους πάντες στο μωσαϊκό της- είναι μία όμορφη, πλούσια κουλτούρα».

Μιλώντας με έναν από τους παριστάμενους στο ξενοδοχείο Movenpick, τον ακούω να επαναλαμβάνει τα όσα άκουσα από τη Μαρία. «Το Oktoberfest δεν ταιριάζει στα όσα περιμένουν οι άνθρωποι από την Παλαιστίνη, αλλά υπάρχει μία σημαντική χριστιανική κοινότητα μέσα και γύρω από τη Ραμάλα», λέει. Ένας μουσουλμάνος φίλος μου συμφωνεί: «Δεν εκπλήσσει κανέναν, στην πραγματικότητα υπάρχουν αρκετοί ξένοι, Χριστιανοί και ένας αριθμός μουσουλμάνων, που δεν είναι φανατικά πιστοί», μου λέει, πριν πιει μια γουλιά μπύρα και προσθέσει, χαμογελώντας: «τώρα που μιλάμε, βλέπεις έναν από αυτούς!».

Πάντως τέτοιες εκδηλώσεις πάντα προκαλούν διχογνωμία στην περίπλοκη κοινωνία της Ραμάλα. Παρά το γεγονός ότι αυτοσυστήνεται ως μία σύγχρονη, φιλοδυτική, κοσμοπολίτικη πόλη, δεν υποστηρίζουν όλοι οι κάτοικοι το  Oktoberfest, όπως θα ήλπιζαν ο Ναντίμ και η Μαρία.

Η είσοδος της Ζυθοποιίας, στο χωριό Taybeh, της Παλαιστίνης.

Ένας ντόπιος καταστηματάρχης που ονομάζεται Μουχάμεντ, μου λέει: «εδώ δεν υπάρχει ηθική, μόνο πολλά χρήματα και ξένοι που κάνουν σαν τρελοί. Αυτό δεν είναι καλό». Και ο Φάντι, ένας Παλαιστίνιος φοιτητής που μεγάλωσε στο Σικάγο, έχει την ίδια αίσθηση: «Νομίζω ότι είναι ντροπή που γίνεται η γιορτή εδώ», λέει. «Βλέπω ανθρώπους να πίνουν στους δρόμους -πλούσιους, ξένους και Παλαιστίνιους- και είναι ασέβεια για την πλειοψηφία».

Το θέμα των ξένων κεφαλαίων και του ντόπιου πλούτου αναφύεται συχνά συζητώντας για το Oktoberfest από αυτούς που δεν εγκρίνουν την γιορτή. Διότι ενώ οι θρησκευτικοί και πολιτισμικοί κανόνες αναμφίβολα συνεισφέρουν στην ένταση, μέρη όπως το Movenpick –σημείο αναφοράς για την ευημερία στην ντε φάκτο πρωτεύουσα της Παλαιστίνης– και διοργανώσεις όπως το Oktoberfest, καταδεικνύουν και τη μεγάλη διαφορά στην κατανομή του πλούτου στη Ραμάλα και το πώς αυτό επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο βιώνει ο κάθε Παλαιστίνιος την κατοχή.

Μέσα στη Ζυθοποιία Taybeh, τη μοναδική στην Παλαιστίνη.

Όπως λέει ένας από τους φίλους του Φάντι, φοιτητής στο Πανεπιστήμιο Birzeit, «δεν είναι το θέμα το ποτό, αλλά το ποιος μπορεί να πιεί. Είναι ακριβή η αγορά αλκοόλ εδώ, και αυτοί που πίνουν, ανήκουν στην ελίτ της παλαιστινιακής κοινωνίας, οι ίδιοι που δείχνουν αρκετά άνετοι μέσα σε καθεστώς κατοχής».

Αυτή η ένταση είναι προφανής σε όλη τη Ραμάλα ένα τοπικό καφέ-μπαρ, κοντά στο κέντρο της πόλης, γίνεται κάθε βδομάδα στόχος επιθέσεων με μπουκάλια, ενώ την περασμένη Πέμπτη, ένα από τα λίγα μπαρ που παίζουν μουσική στη Ραμάλα, δέχθηκε επίθεση με μολότοφ.

Αν και είναι απίθανο να υποχωρήσουν εντελώς αυτές οι εντάσεις, οι κάτοικοι της Taybeh είναι περήφανοι γι’ αυτό που κάνουν, και λένε ότι θα συνεχίσουν να το κάνουν όσο μπορούν. Όπως μου λέει η Μαρία, «θα έρθουν κι άλλα Oktoberfest. Θέλουμε να χτίσουμε μια χώρα δημοκρατική, ελεύθερη, ανοιχτή, μοντέρνα, ώστε να μπορούμε να συνυπάρχουμε με ανθρώπους που έχουν διαφορετικές απόψεις από μας. Αν είναι να τιμήσουμε τις απόψεις τους, κι εμείς από την πλευρά μας θέλουμε τον ίδιο σεβασμό».

Όπως λέει ο Ναντίμ, «η μπύρα Taybeh είναι τα πάντα για μας -σημαίνει περισσότερα απ’ ό,τι η ίδια η μπύρα. Δεν ζητούμε πολλά, ζητούμε ελευθερία. Και όταν έρθει αυτή η ώρα, ίσως χρησιμοποιήσουμε την μπύρα Taybeh, ακόμα και σε έκδοση χωρίς αλκοόλ, για να δώσουμε γεύση  στην ειρήνη και την ελευθερία».