Οι Ρομά Διαδηλώνουν στην Αθήνα με Φωτογραφία του Γιουλ Μπρίνερ σε Πλακάτ

Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί ο αριθμός των Ρομά που ζουν στην Ελλάδα. Οι πιο μετριοπαθείς υπολογισμοί κάνουν λόγο για 250.000 άτομα τσιγγάνικης καταγωγής –άλλοι πιστεύουν ότι ο αριθμός είναι μεγαλύτερος.Οι Έλληνες Ρομά ζουν σε αυτοσχέδιους καταυλισμούς δίχως πρόσβαση σε εγκαταστάσεις ύδρευσης, ηλεκτροδότησης και αποχέτευσης -οι κακές συνθήκες διαβίωσης και τα στεγαστικά προβλήματα είναι πια κομμάτι της καθημερινότητάς τους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και πολλές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν κάνει επανειλημμένως συστάσεις στην ελληνική πολιτεία για το συγκεκριμένο ζήτημα, όμως εκείνη αδυνατεί ή κατά άλλους αδιαφορεί να δώσει λύση. Παρότι την περίοδο 2002-2008 διατέθηκαν περισσότερα από 60 εκ. ευρώ για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Ρομά στην Ελλάδα - εκταμιεύθηκαν συνολικά 7.854 στεγαστικά δάνεια 60.000 ευρώ το καθένα με εγγυητή το δημόσιο- δεν υπήρξε καμία πρόοδος.

Την Παρασκευή αρκετές εκατοντάδες Ρομά συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Κλαυθμώνος απαιτώντας από την ελληνική πολιτεία ισότιμη μεταχείριση, νόμιμη εργασία, καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και πρόσβαση στην υγεία. Ο Γιάννης Χαλιλόπουλος είναι ο πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Ρομά. Μου αποκαλύπτει ότι σύντομα θα ακολουθήσουν κι άλλες κινητοποιήσεις όπως η σημερινή. «Έχουμε θορυβηθεί με όσα συμβαίνουν –ακούμε για εκατομμύρια ευρώ σε ΜΚΟ και άλλους οργανισμούς και δεν βλέπουμε καμία βελτίωση στη δική μας ζωή. Όλοι έρχονται δήθεν να μας βοηθήσουν, αλλά το μόνο που θέλουν είναι βοηθήσουν τον εαυτό τους, ροκανίζοντας τις επιδοτήσεις. Υπάρχουν άνθρωποι που τους βολεύει να συντηρείται αυτή η κατάσταση. Θέλουν τους Ρομά περιθωριοποιημένους –εγκλωβισμένους στα στερεότυπα παλαιότερων ετών. Σκοπεύουμε να αντιδράσουμε δυναμικά το επόμενο διάστημα», μου λέει.

Η αλήθεια είναι ότι όχι μόνο η Ελλάδα αλλά γενικότερα η Ευρώπη δεν υποδέχτηκε ποτέ ζεστά τη νομαδική κουλτούρα και το ελευθεριακό πνεύμα των Ρομά παρότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη μειονότητα της Γηραιάς Ηπείρου με περίπου 12 εκ. μέλη. Σήμερα το πλήθος στην πλατεία Κλαυθμώνος δεν ξεπερνά τα 1.500 άτομα. Φωνάζουν συνθήματα και περιφέρουν πολύχρωμα πλακάτ –τρία, με τις φωτογραφίες του Μανώλη Αγγελόπουλου, του Γιουλ Μπρίνερ και του Τσάρλι Τσάπλιν, ξεχωρίζουν. Από κάτω γράφει: «Κι αυτός Ρομά». Ο Γιάννης Χαλιλόπουλος πιστεύει: «Δεν είναι μόνο τα στεγαστικά προβλήματα που υπάρχουν σε ένα μεγάλο κομμάτι των Ελλήνων Ρομά, εξίσου σημαντική είναι η αδυναμία πρόσβασης στο εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο είναι  μονοδιάστατο και δεν ενσωματώνει αρχές διαπολιτισμικής διδασκαλίας. Χωρίς παιδεία οι Έλληνες Ρομά είναι καταδικασμένοι να μείνουν στο περιθώριο». Ο Παναγιώτης Δημητράς είναι εκπρόσωπος του «Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι» και ασχολείται επί χρόνια εντατικά με τις υποθέσεις και τα προβλήματα των Ελλήνων Ρομά. Μου λέει: «Παρότι έχουν γίνει πολλές συστάσεις κατά καιρούς από δεκάδες φορείς, ενώ υπάρχουν και αποφάσεις ευρωπαϊκών δικαστηρίων, η ελληνική πολιτεία αρνείται να συμμορφωθεί. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα παρανομεί όπως στην περίπτωση της μεταστέγασης των Ρομά του Χαλανδρίου. Mια μεταστέγαση, για την οποία οι άμεσα ενδιαφερόμενοι δεν ρωτήθηκαν καν. Η πολιτεία μέσω των επίσημων φορέων της, συμπεριφέρεται στους Ρομά λες και είναι χωματερές ή νεκροταφεία που κανείς δεν τα θέλει δίπλα του. Πρόκειται όμως για ανθρώπους».

Oι Ρομά πρωτοεμφανίστηκαν στην Ελλάδα τον 14ο αιώνα –η ελληνική ιθαγένεια βέβαια τους αποδόθηκε μόλις το 1955. Μέτρο που επί της ουσίας τελικά λειτούργησε τη δεκαετία του '70. Παρότι η συμβολή τους στη συγκρότηση του νεοελληνικού κράτους είναι δεδομένη -αν και όχι διαδεδομένη- σήμερα συνεχίζουν να διεκδικούν το αυτονόητο. Την ένταξή τους στην ελληνική κοινωνία δίχως ανέξοδα διλήμματα του τύπου εξαφάνιση ή αφομοίωση. Τα βελούδινα χρυσά σακάκια, οι βαριές αλυσίδες στο λαιμό, τα φολκλόρ αξεσουάρ που φορούσαν το πρωί της Παρασκευής στη διαδήλωση δεν είναι τίποτα παραπάνω από το δικαίωμά τους στην ετερότητα.