Η Δύσοσμη Ιστορία του Μεγάλου Φακελώματος στη Θεσσαλονίκη

Update 15.4.2019: Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα επέβαλε στον Όμιλο ΕΛΠΕ πρόστιμο ύψος 30.000 ευρώ για παράνομη επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και μη λήψη κατάλληλων τεχνικών και οργανωτικών μέτρων (αφορά τη διαρροή των στοιχείων στο διαδίκτυο).

Update 14.9.2017: Την παρέμβαση του εισαγγελέα προκάλεσε η αποκάλυψη της υπόθεσης φακελώματος δημοτικών συμβούλων και πολιτών, οι οποίοι διαμαρτύρονται για την έντονη δυσοσμία στη Δυτική Θεσσαλονίκη. Νωρίτερα την Πέμπτη, ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών, Λάμπρος Τσόγκας, παρήγγειλε προκαταρκτική εξέταση, την οποία ανέθεσε στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, ζητώντας να διερευνηθεί κάτω από ποιες συνθήκες και από ποια πρόσωπα υπήρξε παράνομη «συλλογή, αποθήκευση και επεξεργασία προσωπικών δεδομένων πολιτών», σύμφωνα με το άρθρο 22 του Ν. 2472/97 Περί Προσωπικών Δεδομένων. Στο μεταξύ, παράλληλη αυτεπάγγελτη έρευνα για την ίδια υπόθεση ξεκίνησε η Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, ώστε να ερευνηθούν τυχόν διοικητικές ευθύνες των εμπλεκόμενων.

Τις τελευταίες μέρες στη Δυτική Θεσσαλονίκη κάτι «μυρίζει» πιο άσχημα και από τη διαβολεμένη δυσοσμία, η οποία συνεχίζει να πνίγει τους κατοίκους, χωρίς καμία επίσημη Αρχή να διατυπώνει, εδώ κι έναν χρόνο, μια πειστική απάντηση για την «πηγή του κακού».

Το προηγούμενο διάστημα, πολίτες στο Κορδελιό και τον Εύοσμο οργανώθηκαν και διαμαρτύρονται για τον δηλητηριασμένο αέρα, που κοκκινίζει τα μάτια και κλείνει τον λαιμό τους. Πολλοί από αυτούς –είτε φωναχτά είτε σιωπηλά– θεωρούν ότι το πρόβλημα πηγάζει από τη δραστηριότητα των Ελληνικών Πετρελαίων (ΕΛΠΕ), ο περίβολος των οποίων σχεδόν ακουμπά στα σπίτια τους. Τα ΕΛΠΕ, που αρνούνται κατηγορηματικά ότι έχουν την παραμικρή ανάμιξη, αναθέτουν στην ιδιωτική εταιρεία επικοινωνίας One Team τη σύνταξη πρότασης για την «προσέγγιση της τοπικής κοινωνίας και την ενημέρωση της κοινής γνώμης». Ένα προσχέδιο της πρότασης –μια έκθεση 102 σελίδων– πριν παραδοθεί στα ΕΛΠΕ, διαρρέει και βρίσκεται στα χέρια του Κλεάνθη Χαϊδευτού, ενός από τους πολίτες που συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις. Η έκθεση κυκλοφορεί στο Διαδίκτυο και φέρεται να προκύπτει μία οργουελική καταγραφή πολιτικών φρονημάτων, δραστηριοτήτων, φωτογραφιών, ακόμη και αναρτήσεων σε Facebook και Twitter, όσων αντιδρούν για τη δυσοσμία στη Δυτική Θεσσαλονίκη. Το πρόβλημα γίνεται πιο σύνθετο, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι η διοίκηση των ΕΛΠΕ είναι διορισμένη από το κράτος.

Στην εμπιστευτική έκθεση διαβάζουμε αναφορές για δημοτικούς συμβούλους, μέλη Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων, μέλη της Ομάδας Πολιτών «Η ΑΝΑΠΝΟΗ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ» και απλούς πολίτες, όπως: «Είναι δεξιός, έχει καλή σχέση με την Περιφέρεια, δείχνει να ελέγχει την κατάσταση στο δημοτικό συμβούλιο», «είναι από τους πλέον ακραίους και λαϊκιστές, καταγγέλλει ανοιχτά τα ΕΛΠΕ», «πρόσκειται στο ΠΑΣΟΚ, είναι μετριοπαθής», «ήσσονος σημασίας παράγοντας στη λογική ΚΚΕ (για όλα φταίει το κεφάλαιο, άρα και τα ΕΛΠΕ, τα οποία όμως δίνουν δουλειές, γι' αυτό κρατάμε ισορροπίες), διαιτολόγος, διατηρεί ιατρείο στον Εύοσμο», «προκαλεί θόρυβο με τις παρεμβάσεις του σε εκδηλώσεις με θέμα τη δυσοσμία», «έχει αρθρογραφήσει μια φορά στην "Αυγή"».

Υπάρχουν, επίσης, άχρηστες πληροφορίες («φαίνεται να διατηρεί μαγαζί με είδη διακόσμησης»), ανακρίβειες στον σωρό, ενώ για τουλάχιστον δύο πρόσωπα υπάρχει το γλαφυρό σχόλιο ότι «χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης». Στην ίδια έκθεση σημειώνονται αναλυτικά οι χορηγίες των ΕΛΠΕ στους τοπικούς Δήμους, όπως η διάθεση πετρελαίου θέρμανσης στα σχολεία (187.409 λίτρα από το 2012), τα προγράμματα κατασκηνώσεων για 599 παιδιά έως σήμερα, οι 1.080 βραβεύσεις μαθητών που πέρασαν στο Πανεπιστήμιο, κι οι 126 εργαζόμενοι –σε σύνολο περίπου 600 στα ΕΛΠΕ Θεσσαλονίκης– που κατοικούν στην περιοχή. Επιπλέον, στην έκθεση υπάρχουν αναφορές για καταγγελίες πολιτών σχετικά με τη δυσοσμία στο τηλεφωνικό κέντρο των ΕΛΠΕ, δηλαδή στοιχεία που μπορεί να γνωρίζει μόνο η εταιρεία.

Το πιο κρίσιμο: προτείνεται στην εταιρεία να κινητοποιηθούν ειδικοί, όπως ένας μετεωρολόγος, που θα εξηγήσει ότι το «πρόβλημα δημιουργείται με τη φορά των ανέμων», ένας περιβαλλοντολόγος του ΑΠΘ «που θα επιβεβαιώσει ότι μεγαλύτερη ζημιά προκαλούν η λυματολάσπη και η απόρριψη επικίνδυνων χημικών σε υπονόμους», ένας εκπρόσωπος της ιατρικής ιοινότητας, «που θα επιβεβαιώσει ότι δυσοσμία δεν σημαίνει απαραίτητα κάτι επιβαρυντικό για τη δημόσια υγεία», ακόμη κι ένας εκπρόσωπος Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων σχολείου «στο οποίο τα ΕΛΠΕ δωρίζουν πετρέλαιο θέρμανσης».

Το κείμενο διέρρευσε και προκλήθηκαν αμέσως σφοδρές αντιδράσεις. Ανακοινώσεις εξέδωσε ο ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης, το ΚΚΕ και η ΛΑΕ. Το «Δίκτυο 50 Συλλόγων και Φορέων Δυτικής Θεσσαλονίκης» έκανε λόγο για «παρακρατικό μηχανισμό παρακολούθησης πολιτών», την αποκάλυψη του οποίου χαρακτηρίζει ως «Το WikiLeaks της Δυτικής Θεσσαλονίκης», και ζητεί παρέμβαση της Δικαιοσύνης.

Η εταιρεία επικοινωνίας One Team, που φέρεται να υπογράφει την επίμαχη έκθεση, δεν εξέδωσε κάποια επίσημη ανακοίνωση, εκτός από τη γραπτή απάντηση σε δημοσίευμα της σελίδας newreport.gr στην οποία μεταξύ άλλων σημειώνει: «Η Εταιρεία έχει παραγγείλει ειδική έρευνα από αρμόδια υπηρεσία της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος και επιφυλάσσεται κάθε νόμιμου δικαιώματος της ενάντια στους φυσικούς και ηθικούς αυτουργούς της ηλεκτρονικής υποκλοπής, καθώς και σε αυτούς που χρησιμοποιούν ή/και παραποιούν τα προϊόντα της εν λόγω υποκλοπής».

Ωστόσο, τα γεγονότα έτρεξαν πιο γρήγορα. Λίγες ώρες αργότερα, επίσημη θέση πήραν τα ΕΛΠΕ. Σε ανακοίνωσή τους αποδοκιμάζουν την έκθεση και ενημερώνουν ότι διακόπτουν τη συνεργασία τους με την ιδιωτική εταιρεία επικοινωνίας: «Το φερόμενο ως κείμενο των ΕΛΠΕ δεν αποτελεί κείμενο του Ομίλου, αλλά εσωτερικό κείμενο εργασίας γνωστής εταιρείας παροχής υπηρεσιών επικοινωνίας, στην οποία ανατέθηκε η εκπόνηση πρότασης για ένα "ολοκληρωμένο πρόγραμμα προσέγγισης της τοπικής κοινωνίας και ενημέρωσης της κοινής γνώμης", το οποίο επρόκειτο να παραδοθεί στον Όμιλο στις 31 Οκτωβρίου. Το πρόγραμμα αυτό δεν έχει ολοκληρωθεί, δεν έχει εγκριθεί από τα ΕΛΠΕ και δεν έχει παραδοθεί, κατόπιν δε των δημοσιευμάτων ο Όμιλος ΕΛΠΕ προχώρησε άμεσα στην καταγγελία της σύμβασης και στη διακοπή της συνεργασίας με την εταιρεία, εκφράζοντας κατηγορητικά την αντίθεσή του για οποιαδήποτε αναφορά στοιχείων της προσωπικής ζωής και δραστηριότητας των πολιτών και των εκπροσώπων τους. Ο Όμιλος ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ εκφράζει τη συγγνώμη του στους πολίτες της Θεσσαλονίκης για τις αντιδεοντολογικές αναφορές του κειμένου αυτού, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν συνάδει με το πλαίσιο δεοντολογίας και τις αρχές λειτουργίας των ΕΛΠΕ και την –ήδη καταγγελθείσα– σύμβαση ανάθεσης του έργου».

Στο θέμα αναφέρθηκε και ο Υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Γιώργος Σταθάκης, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου της ΔΕΗ, στο πλαίσιο της 82ης ΔΕΘ: «Πρόκειται για μια αποτρόπαια πράξη, πολιτικά αδιανόητη, την καταδικάζουμε απερίφραστα, είναι νομικά έκθετη, διότι η προστασία των προσωπικών δεδομένων των πολιτών έχει πολύ ισχυρή νομοθεσία. Και από άποψη μελετητική είναι στοιχειωδώς απαράδεκτη, διότι, εντάξει, μελέτες κοινής γνώμης γίνονται άπειρες, αυτή όμως είναι εκτός δεοντολογίας από κάθε άποψη», είπε.

«Χαιρετίζουμε τα ΕΛΠΕ, τα οποία κατήγγειλαν τη σύμβαση μόλις γνωστοποιήθηκε το γεγονός. Νομίζω ότι δεν έχει κάποια άλλη υπόσταση, το θέμα πηγαίνει στο καλάθι των αχρήστων», πρόσθεσε ο κ. Σταθάκης, ενώ για το ενδεχόμενο να υπάρξουν μέτρα από την πλευρά του Υπουργείου, δήλωσε ότι: «Επειδή δεν έχει ισχύ, δεν έχει φτάσει ποτέ επίσημα, είναι προσχέδιο, δεν ξέρω ποια είναι η νομική του βάση, καλυπτόμαστε από τα ΕΛΠΕ και από την δηλωμένη προσπάθεια των ΕΛΠΕ να έχουν ισχυρό διάλογο με την κοινωνία - απ' ότι γνωρίζω είχαν συζητήσεις και με τον δήμο και με τους φορείς».

Στο μεταξύ, πίσω στο Κορδελιό και τον Εύοσμο η δυσοσμία πνίγει τους κατοίκους, χωρίς κανένας να μπορεί να δώσει έστω μια απάντηση για την πηγή του προβλήματος. Δέκα μήνες μετά την πρώτη παρέμβαση του προϊσταμένου της Εισαγγελίας Πρωτοδικών, Λάμπρου Τσόγκα, ο οποίος είχε ζητήσει απτά στοιχεία από την αρμόδια εισαγγελέα Περιβάλλοντος ως το τέλος του Ιανουαρίου 2017, δεν υπάρχει η παραμικρή πρόοδος στις έρευνες.

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τις μετρήσεις που είχε αναθέσει ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας, Απόστολος Τζιτζικώστας, στην ομάδα της καθηγήτριας του Τμήματος Χημείας του ΑΠΘ, Κωνσταντίνα Σαμαρά. Να σημειωθεί ότι, επειδή δεν υπήρχε κατάλληλος εξοπλισμός για τις μετρήσεις, η Περιφέρεια δέχτηκε τη δωρεά ενός ειδικού μηχανήματος καταγραφής ρύπων, αξίας 125.000 ευρώ, από τα ΕΛΠΕ. Η αποδοχή της δωρεάς ανακοινώθηκε μάλιστα επίσημα σε συνέντευξη Τύπου. Στην ερώτηση του VICE, εάν αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο εν δυνάμει ελεγχόμενος χρηματοδοτεί τον έλεγχό του, ο κ. Τζιτζικώστας απάντησε: «Σας διαβεβαιώνω πως όποιος βρεθεί ότι έχει την ευθύνη για το πρόβλημα θα βρει άσχημα τον μπελά του. Δεν είναι τα ΕΛΠΕ που θα κάνουν τις αναλύσεις και τις έρευνες, αλλά οι επιστήμονες του ΑΠΘ και ανάλογα με τα αποτελέσματα θα πέσουν οι καμπάνες. Δε χρηματοδοτεί ο ελεγχόμενος τον έλεγχό του και να είστε σίγουροι πως εάν προκύψουν ευθύνες για τα ΕΛΠΕ θα είμαστε πιο αυστηροί στις ποινές μας».

Πέρα από το ηθικό και πολιτικό ζήτημα, υπάρχουν και πρακτικά προβλήματα με όλο αυτό. Πηγές που παρακολουθούν την υπόθεση, σημειώνουν ότι οι μετρήσεις του μηχανήματος που παραχωρήθηκε με δωρεά στις επίσημες Αρχές, μπορούν εύκολα να αμφισβητηθούν σε κάποιο ποινικό δικαστήριο ή κατά τη διαδικασία επιβολής διοικητικών κυρώσεων στον τελικό «ένοχο» για τη δυσοσμία.

Οι μετρήσεις δεν έχουν ξεκινήσει μέχρι σήμερα. Η ανεπίσημη ενημέρωση είναι ότι αναμένεται η παραλαβή φίλτρων και εξαρτημάτων από το εξωτερικό.

Περισσότερα από το VICE

Φωτογραφίες Παρακμής από το Παλιό Αεροδρόμιο του Ελληνικού που Ακόμη Αναζητά την Τύχη του

Πώς Λένε τον Σεξισμό στα Γαλλικά;

Άνθρωποι που Υποβλήθηκαν σε Μεταμόσχευση στην Ελλάδα μάς Λένε πώς Είναι να Ζεις Χάρη στην Καρδιά Ενός Άλλου