Στοματικό Σεξ και Υγεία: Απαντήσεις σε Ερωτήσεις που Ντρέπεσαι να Κάνεις

Στην πραγματικότητα, δεν θα έπρεπε να υπάρχουν ερωτήσεις που ντρεπόμαστε να κάνουμε, γύρω από το σεξ. Αν σκεφτούμε όμως ότι η έλλειψη σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα ελληνικά σχολεία -σε συνδυασμό φυσικά και με άλλους παράγοντες- γεννά ταμπού, τότε θα καταλάβουμε ότι οδηγούμαστε σε μύθους και άγνοια γύρω από σημαντικούς τομείς της σεξουαλικής μας υγείας. Πολλές φορές, με βλαβερά αποτελέσματα. Δεν είναι τυχαία άλλωστε η επιτυχία του Sex Education, της teenager σειράς του Netflix, που μας βάζει στον κόσμο του σεξ χωρίς ηθικολογία.

Στοματικό σεξ και στοματική υγεία. Πώς σχετίζονται αυτά τα δύο; Τι μύθοι υπάρχουν γύρω από τη μετάδοση των Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων (ΣΜΝ) μέσω του στοματικού έρωτα; Και πώς μία επίσκεψη στον οδοντίατρο μπορεί να μας βοηθήσει να βρούμε ένα ΣΜΝ; Απευθυνθήκαμε σε δύο ειδικούς, τον Δημήτρη Ανδρεάδη, Στοματολόγο-Οδοντίατρο, Επίκουρο Καθηγητή Στοματολογίας Οδοντιατρικού Τμήματος ΑΠΘ και τον Γιώργο Παπαγεωργίου, Υπεύθυνο Επικοινωνίας του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή» και Σύμβουλο Σεξουαλικής Υγείας του Checkpoint για να απαντήσουν σε ερωτήματα που αρκετοί μπορεί να έχουν αλλά να ντρέπονται να θέσουν.

Ο Γιώργος Παπαγεωργίου, Υπεύθυνος Επικοινωνίας του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή» και Σύμβουλος Σεξουαλικής Υγείας του Checkpoint, εξηγεί τους μύθους και τις αλήθειες γύρω από το θέμα. Όπως λέει, «Τα ΣΜΝ μεταδίδονται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής και παραμένουν μέχρι σήμερα ένα πρόβλημα της δημόσιας υγείας που εκτός από σημαντική νοσηρότητα και θνησιμότητα, έχουν και υψηλό κοινωνικό-οικονομικό κόστος. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης (ΕCDC), η γονόρροια, η σύφιλη και τα χλαμύδια, είναι οι τρεις πιο συχνά εμφανιζόμενες σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις στην Ευρώπη. Σε 28 χώρες-μέλη της Ευρώπης, το 2017 επιβεβαιώθηκαν 33.189 περιστατικά σύφιλης με 7,1 εκθέσεις ανά 100.000 άτομα, 409.646 περιστατικά χλαμυδιών με 146 λοιμώξεις ανά 100.000 άτομα και 89.239 καταγράφηκαν να νοσούν από γονόρροια, με 22,2 περιστατικά ανά 100.000 άτομα. Ένας μύθος που υπάρχει, είναι ότι τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα μεταδίδονται μόνο μέσω του διεισδυτικού σεξ και όχι με άλλες μορφές επαφής, όπως το στοματικό σεξ. Αρχικά, με τον όρο "στοματικό σεξ" καλούμε τις σεξουαλικές πράξεις, στις οποίες χρησιμοποιείται το στόμα και η γλώσσα ως μέσο ερεθισμού του πέους, του κόλπου και του πρωκτού», εξηγεί και συνεχίζει:

«Πολλά ΣΜΝ μπορούν να μεταδοθούν μέσω του στοματικού σεξ, δεδομένου ότι η συγκεκριμένη πρακτική περιλαμβάνει την άμεση επαφή με την περιοχή των γεννητικών οργάνων και την ανταλλαγή σωματικών υγρών. Η συστηματική χρήση προφυλακτικού είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την πρόληψη της μετάδοσης του ιού HIV, αλλά και άλλων ΣΜΝ. Παρόλα αυτά, δεν μπορεί να μας προστατεύσει απόλυτα από όλα τα ΣΜΝ. Ακόμη και με χρήση προφυλακτικού στο στοματικό σεξ, όμως, οι πιθανότητες δεν μηδενίζονται τελείως. Για παράδειγμσ, ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) μπορεί να μεταδοθεί με μια απλή απτική επαφή, χωρίς καν να έχουμε προχωρήσει σε διείσδυση.

Όσο για το πώς μπορεί να μεταδοθεί κάποιο ΣΜΝ, ο κ. Παπαγεωργίου εξηγεί: «Το στοματικό σεξ δεν θεωρείται σεξουαλική συμπεριφορά υψηλού κινδύνου και για εκείνον/η που το δέχεται (receiver), οι πιθανότητες μειώνονται ακόμα περισσότερο, με την προϋπόθεση πως το πέος, ο κόλπος ή ο πρωκτός δεν θα έρθουν σε επαφή με αίμα από τη στοματική κοιλότητα του/της άλλου/η συντρόφου (giver). Θα πρέπει να αποφεύγουμε το απροφύλακτο στοματικό (δίχως χρήση προφυλακτικού) εάν δεν έχουμε καλή στοματική υγιεινή. Σε ό,τι αφορά την ιδιαίτερα σημαντική HIV λοίμωξη, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως με καλή στοματική υγιεινή και δίχως εκσπερμάτωση, ο HIV είναι πρακτικά αδύνατον να μεταδοθεί. Μετάδοση θα μπορούσε να συμβεί με στοματικό σεξ με εκσπερμάτιση ή όταν υπάρχει πληγή, εκδορά, άφθα ή φλεγμονή στο στόμα, στα ούλα ή στο φάρυγγα. Σε περιπτώσεις όπου το ιικό φορτίο είναι υψηλό-δηλαδή ο/η σύντροφος μας έχει εκτεθεί στον HIV αρκετά πρόσφατα- συνιστάται να μην έρθουμε σε επαφή με τα προσπερματικά/κολπικά υγρά του/της και σίγουρα ούτε με το σπέρμα του/της. Γλείφοντας τον πρωκτό του/της συντρόφου σου, έχεις το ρίσκο να εκτεθείς σε κάποιες λοιμώξεις όπως η ηπατίτιδα Α, όμως δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες περιπτώσεις μετάδοσης του HIV με αυτό τον τρόπο. Για μεγαλύτερη ασφάλεια, δύο ώρες πριν και μετά τη σεξουαλική σας επαφή, μη βουρτσίζετε τα δόντια σας, μη χρησιμοποιείτε οδοντικό νήμα, στοματικό διάλυμα και οδοντογλυφίδες για να μην ερεθίσετε τα ούλα σας», συμβουλεύει ο Γιώργος Παπαγεωργίου.

Σύγχρονες Μαντόνες Μέσα Από τον Φακό

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Από πλευράς του ο Δημήτρης Ανδρεάδης, Στοματολόγος-Οδοντίατρος, Επίκουρος Καθηγητής Στοματολογίας Οδοντιατρικού Τμήματος ΑΠΘ, ο οποίος έχει στο παρελθόν παρουσιάσει και την έρευνα «Σεξ, μυστικά και ψέματα στη Στοματολογία» στο ετήσιο συνέδριο της Στοματολογικής Εταιρείας Βορείου Ελλάδος, απαντά στο VICE μερικές ερωτήσεις που αρκετοί μπορεί να έχουν γύρω από το ζήτημα της στοματικής υγιεινής και πώς αυτή σχετίζεται με τον στοματικό έρωτα.

Ποια Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ) μεταδίδονται με το στοματικό έρωτα;

Όσο και αν φαίνεται περίεργο το στόμα μπορεί να αποτελέσει θέση εκδήλωσης, αν όχι όλων, τουλάχιστον των περισσοτέρων ΣΜΝ. Ενδεικτικά σας αναφέρω ότι μια σειρά από σοβαρές ή λιγότερο σοβαρές λοιμώξεις όπως αυτή του HPV, η σύφιλη, η γονόρροια, η λοίμωξη με HIV, οι ερπητικές λοιμώξεις κ.ά., μπορούν να μεταδοθούν με το στοματικό έρωτα. Αυτές οι λοιμώξεις μεταφέρονται πιο εύκολα όταν υπάρχει πτώση του αμυντικού συστήματος και προφανώς τότε η κλινική σημειολογία τους είναι εντονότερη. Σημειώστε δε ότι η εμφάνιση συμπτωμάτων και σημείων λόγω των λοιμώξεων αυτών δεν γίνεται άμεσα αντιληπτή αλλά μπορεί να χρειαστεί διάστημα ημερών ή εβδομάδων για να εκδηλωθεί η όποια λοίμωξη. Επίσης, υπάρχει αμφίδρομη σχέση μεταξύ λοιμώξεων στόματος και γεννητικών οργάνων, δηλαδή ένα υγιές στόμα μπορεί να προσβληθεί από ΣΜΝ των γεννητικών οργάνων αλλά και το αντίστροφο δηλαδή υπό προϋποθέσεις ΣΜΝ που έχει εκδηλωθεί στο στόμα μπορεί να μεταδοθεί σε υγιή γεννητικά όργανα του ερωτικού συντρόφου.

Χρειάζεται οι οδοντίατροι να έχουν κάποια ειδίκευση για να εντοπίσουν τα ΣΜΝ;

Είναι καλό να γνωρίζει ο κόσμος ότι ο γιατρός του στόματος πρέπει και είναι ο οδοντίατρος και ο ειδικός στοματολόγος. Με την κατάλληλη προπτυχιακή ή/και μεταπτυχιακή εκπαίδευση, αλλά και προφανώς αργότερα μέσα από την διαρκή επιμόρφωση (συνέδρια κτλ), ο οδοντίατρος είναι σε θέση θεωρητικά να αναγνωρίζει ύποπτες βλάβες και να προχωρεί σε παραπομπή στον ειδικό Στοματολόγο για ολοκλήρωση της διάγνωσης και της αντιμετώπισης.

Είναι οι οδοντίατροι εξοικειωμένοι με τη διαδικασία διάγνωσης ΣΜΝ ή θα πρέπει να ευαισθητοποιηθούν περισσότερο;

Πάντα, ο εχθρός του καλού είναι το καλύτερο. Και πάντα στις ιατρικές επιστήμες, η διαρκής ανανέωση των γνώσεων θεωρητικών και εμπειρικών είναι μονόδρομος. Πιστεύω ότι τα τελευταία χρόνια οι οδοντίατροι είναι πολύ καλύτερα ενημερωμένοι και τουλάχιστον πολύ πιο υποψιασμένοι από το παρελθόν, σχετικά με τα ΣΜΝ στο στοματικό βλεννογόνο. Εδώ ο ρόλος του στοματολόγου είναι καθοριστικός, καθώς η άμεση συνεργασία που υπάρχει μεταξύ του υποψιασμένου οδοντίατρου που θα παραπέμψει στον ειδικό στοματολόγο, εξασφαλίζει τις περισσότερες φορές έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση. Το σημαντικότερο πρόβλημα πέραν της «ιατρογενούς» καθυστέρησης λόγω μη σωστών διαγνώσεων από τα αρχικά στάδια είναι: Η καθυστέρηση των ασθενών να προσέλθουν στον οδοντίατρο/στοματολόγο λόγω υποεκτίμησης των συμπτωμάτων και πρόχειρης αντιμετώπισης των εκδηλώσεων των ΣΜΝ στο στόμα (πχ πηγαίνοντας και παίρνοντας κάποια τυχαία θεραπεία στα φαρμακεία), άγνοιας ή παραπληροφόρησης από τα ΜΜΕ και το Διαδίκτυο. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, το Διαδίκτυο συχνά αποτελεί πηγή παραπληροφόρησης για τους ασθενείς με εναλλακτικές θεραπείες δια πάσα νόσο («μαντζούνια» και διάφορες «παραδοσιακές» θεραπείες). Τελική συνέπεια, η καθυστέρηση στη διάγνωση και η δυσκολότερη διαχείριση.

Τα κονδυλώματα στο στόμα μπορούν να εντοπιστούν από μια απλή εξέταση στον οδοντίατρο;

Ο οδοντίατρος εκτιμώντας την κλινική εικόνα και το ιστορικό, μπορεί θεωρητικά να υποψιαστεί την παρουσία ενός κονδυλώματος στο στόμα ώστε να το παραπέμψει στον ειδικό στοματολόγο για να τεθεί η διάγνωση. Επειδή η εικόνα των κονδυλωμάτων μπορεί να μοιάζει με αυτή άλλου τύπου βλαβών του στόματος, ο ειδικός στοματολόγος θα την αξιολογήσει και θα κάνει τα απαραίτητα βήματα (αφαίρεση της βλάβης, ιστολογική ή και ενδεχομένως μοριακή τεκμηρίωση) για να τεθεί τεκμηριωμένη διάγνωση σε αυτό το ευαίσθητο θέμα των κονδυλωμάτων. Λόγω της φύσης των βλαβών αυτών (HPV-λοίμωξη, σεξουαλικώς μεταδιδόμενη) θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και τεκμηριωμένοι στις διαγνώσεις μας ώστε να μην δημιουργείται φόβος, στιγματισμός και κοινωνικά-οικογενειακά προβλήματα στους ασθενείς. Η εποχή που αφαιρούνταν οι βλάβες αυτές από το στόμα «ελαφρά τη καρδία» με διάφορους τρόπους χωρίς εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί.

Αν δεν πηγαίνουμε στον οδοντίατρο και δεν φροντίζουμε τη στοματική μας υγεία, είμαστε περισσότερο εκτεθειμένοι στα ΣΜΝ κατά το στοματικό έρωτα;

Προφανώς, ναι. Κακή στοματική υγεία σημαίνει ισχυρή παρουσία μικροοργανισμών στο στόμα, σημαίνει παρουσία εστιών με φλεγμονή και αιμορραγία, σημαίνει εξασθένιση της ισορροπίας μικροοργανισμοί-αμυντικό σύστημα. Επίσης, ασθενείς με παραμελημένη στοματική υγεία είναι συνήθως καπνιστές ή καταναλώνουν υψηλότερη ποσότητα αλκοόλ. Τέτοιοι παράγοντες προκαλούν εξασθένηση των αμυντικών μηχανισμών των ιστών του στόματος, μείωση του σάλιου λόγω αφυδάτωσης και τελικά ένα περιβάλλον πιο ευαίσθητο και εκτεθειμένο να «δεχτεί» ένα ΣΜΝ αποτελώντας θέση εκδήλωσής του. Μην ξεχνάμε για παράδειγμα πως σχετίζονται διαταραχές της καρδιάς από μικροοργανισμούς του στόματος και φλεγμονές των ούλων ή πως κάτω από κινητές προσθετικές οδοντοστοιχίες μπορεί να αναπτύσσονται εστίες μικροοργανισμών που εισπνεόμενες ή με κατάποση μπορεί να προκαλέσουν εσωτερικές λοιμώξεις (πχ ενδοκαρδίτιδες, λοιμώξεις αναπνευστικού κτλ. Συγκριτικά μπορείτε να καταλάβετε πως περιπλέκονται τα πράγματα στα ΣΜΝ.

Η πλάκα και η ουλίτιδα τι ρόλο παίζουν στη μετάδοση των ΣΜΝ;

Όπως ανέφερα, το αυξημένο μικροβιακό φορτίο στο στόμα δημιουργεί φλεγμονές, σημεία με μικροαιμορραγίες (μικροαμυχές) και «κουράζει» το αμυντικό σύστημα σε τοπικό επίπεδο. Αυτό λοιπόν το μικροπεριβάλλον των ούλων μπορεί να γίνει πολύ φιλόξενο για τους μικροοργανισμούς που σχετίζονται με τα ΣΜΝ και να αποτελέσει θέση εκδήλωσης βλαβών (πχ ερπητική ουλοστοματίτιδα) ή ένα ρεζερβουάρ πρόκλησης βλαβών από ΣΜΝ στο στόμα (πχ HPV λοίμωξη). Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να θυμίσω δύο παραδείγματα όπου η ταυτόχρονη παρουσία διαφορετικών μικροοργανισμών δημιουργεί έντονα προβλήματα. Ένα παράδειγμα είναι η μεγάλη ευκολία που ένας ασθενής με λοίμωξη HIV μπορεί να αποκτήσει HPV-λοίμωξη με εμφάνιση αντίστοιχων βλαβών. Ένα δεύτερο παράδειγμα είναι πχ η ταυτόχρονη παρουσία των ιών HPV και του ιού Epstein-Barr που προκαλεί χειρότερης πρόγνωσης καρκίνο του στόματος από ότι όταν ο καρκίνος σχετίζεται μόνο με τον ιό HPV.

Οι σταθερές επισκέψεις στον οδοντίατρο μπορεί να μας προστατέψουν από τη μετάδοση των ΣΜΝ μέσω του στοματικού έρωτα;

Φυσικά. Τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο εξασφαλίζουν άριστη οδοντική και στοματική υγεία, και ισορροπία της άμυνας του στόματος και του οργανισμού με τη φυσιολογική χλωρίδα. Επιπλέον, ο τακτικός έλεγχος εξασφαλίζει τους ασθενείς σε περίπτωση εκδήλωσης κάποιου νοσήματος αυτό θα γίνει έγκαιρα αντιληπτό και άρα αντιμετωπίσιμο. Μην ξεχνάμε την εύκολη λόγω θέσης εξέταση του στόματος που μας δίνει τη δυνατότητα έγκαιρης διάγνωσης. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην περίπτωση πχ του καρκίνου στόματος που στα αρχικά στάδια δεν έχει πόνο αλλά μπορεί να γίνει αντιληπτός με απλή κλινική εξέταση του στόματος και να προλάβουμε την επέκτασή του. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει πχ με την εκδήλωση μυκητίασης του στόματος, που σε ασθενείς με προβληματικό αμυντικό σύστημα μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα αν επεκταθεί και δεν γίνει έγκαιρα αντιληπτή. Επίσης είναι σημαντικό ότι ο οδοντίατρος μετά τη διάγνωση μπορεί να αντιληφθεί την ομαλή πορεία της αποθεραπείας ή να εντοπίσει τυχόν υποτροπές που χρειάζονται νέα αντιμετώπιση.

Σε περίπτωση που ο οδοντίατρος εντοπίσει κάποιο ΣΜΝ, τότε ποια είναι η διαδικασία;

Αρχικά ενημερώνεται ο ασθενής για την ανάγκη περαιτέρω διερεύνησης αυτών που εμφανίστηκαν στο στόμα. Συνήθως αυτό που γίνεται είναι παραπομπή στο Στοματολόγο για αξιολόγηση της περίπτωσης (πιθανή ιστολογική εξέταση, παραπομπή για εξετάσεις κτλ) και θεραπεία. Στη θεραπεία μπορεί να υπάρξει συνεργασία με διάφορες ιατρικές ειδικότητες για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Πώς μπορεί κανείς να μειώσει τον κίνδυνο μετάδοσης μέσω του στοματικού έρωτα;

Οι κλασσικές οδηγίες περί προφυλάξεων (χρήση προφυλακτικού παντού κτλ) και αποφυγής σεξουαλικών επαφών όταν υπάρχουν ύποπτες βλάβες σε στόμα και γεννητικά όργανα ισχύουν και για αυτές τις περιπτώσεις των ΣΜΝ στο στόμα.

Ο γιατρός υπάρχει για να βρίσκεται κοντά στον ασθενή όταν νοσεί, αλλά και για να ενημερώνει ώστε να υπάρχει πρόληψη και άρα αποφυγή προβλημάτων που σχετίζονται με ΣΜΝ λόγω της συσχέτισής τους με τη δημόσια υγεία. Αν και ο ηθικισμός («οδηγίες» ηθικής) πρέπει να μένει μακριά από την Ιατρική ωστόσο πρέπει σαφώς να ενημερώσουμε τους συμπολίτες μας ότι σύμφωνα με τις τεκμηριωμένες μελέτες, που υπάρχουν σήμερα κυρίως ως προς τη λοίμωξη με HPV μέσω του στοματικού έρωτα οι διαπιστώσεις είναι οι ακόλουθες:

• Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των ερωτικών συντρόφων τόσο πιο αυξημένη είναι η πιθανότητα λοίμωξης.
• Όσο πιο συχνή είναι η σεξουαλική πρακτική του στοματικού έρωτα τόσο πιο αυξημένη είναι η πιθανότητα λοίμωξης.
• Το προφυλακτικό δεν προστατεύει απόλυτα, καθώς μια ΣΜΝ μπορεί να αφορά το δέρμα των γεννητικών οργάνων που δεν καλύπτεται από το προφυλακτικό.
• Όταν υπάρχουν μικροτραυματισμοί, αμυχές κτλ στο στόμα ή/και στα γεννητικά όργανα τότε η πιθανότητα μετάδοσης είναι μεγαλύτερη.
• Η εκδήλωση της κάθε λοίμωξης δεν γίνεται απαραίτητα άμεσα αλλά μπορούν να μεσολαβούν μέρες ή εβδομάδες.

Περισσότερα από το VICE

Τα Αυτοκίνητα του Μέλλοντος θα Δοκιμάζονται στη Θάσο;

Σε Ένα Κτίριο του ΑΠΘ Βρίσκεται το Μεγαλύτερο Οδοντιατρείο στην Ελλάδα

Όσα Δοκιμάζει μια Γυναίκα για να Απαλλαγεί Από την Κυτταρίτιδα