Εγκατέλειψα τον Χριστιανισμό για μια Αρχαία Αφρικανική Πίστη

Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο VICE US.

Όταν πέθανε ο πατέρας μου σταμάτησα να πιστεύω στον Θεό. Ήμουν 15 ετών και ήταν το 2009. Πέθανε από καρδιακή προσβολή στη βεράντα του σπιτιού μας. Η οικογένειά μου προσπάθησε να με παρηγορήσει λέγοντας «ο Θεός τον κάλεσε κοντά του», αλλά αυτά τα λόγια δεν με παρηγορούσαν. Δεν καταλάβαινα το σχέδιο του Θεού καθώς πάλευα με το κενό που ένιωθα. Μου έλειπε πάρα πολύ, τον έπαιρνα στο κινητό μόνο για να ακούσω τον τηλεφωνητή του.

Πριν πεθάνει, ανήκα στη μεγάλη πλειοψηφία αφροαμερικανών σ' αυτή τη χώρα που ασπάζονται τη χριστιανική πίστη. Ο μπαμπάς μου μεγάλωσε στο Χάμπτον, στη Βιρτζίνια και ήταν χριστιανός. Το σπίτι μας ήταν φτιαγμένο με βάση την εκκλησία – φράσεις από τη Βίβλο ήταν κολλημένες στους τοίχους και ο μπαμπάς μου άκουγε gospel από καλλιτέχνες όπως ο Marvin Sapp τα πρωινά της Κυριακής. Δυστυχώς ο θάνατός του με άφησε με τόσα ερωτήματα που ένιωθα ότι ο χριστιανισμός δεν μπορούσε να δώσει απαντήσεις. Πώς μπορούσα να πιστέψω στον Πατέρα αφού έχασα τον δικό μου;

Για πάνω από πέντε χρόνια, δυσκολευόμουν να προσευχηθώ. Αναρωτιόμουν γιατί να μιλήσω με έναν Θεό που μου είχε προξενήσει τόσο πόνο. Αλλά μετά από χρόνια πένθους, βρήκα τον δρόμο μου προς τον Θεό μέσω μιας αρχαίας αφρικανικής θρησκείας. Η Γιορούμπα μου έδωσε τις απαντήσεις που δεν μπορούσα να βρω μόνη μου, με έφερε πιο κοντά σε δυνάμεις πιο σπουδαίες από μένα, και με βοήθησε να ξεπεράσω τον πόνο της απώλειας του πρώτου άντρα που αγάπησα.

Ένας από τους λόγους που ο χριστιανισμός έπαψε να μου δίνει την αίσθηση ότι ήταν κάντι που μπορούσα να νιώσω δικό μου, ιδίως όταν βρισκόμουν στα τάρταρα του πένθους, ήταν η ιστορία του στη φυλετική καταπίεση σε συνδυασμό με τις ρατσιστικές εμπειρίες που έχω βιώσει προσωπικά. Γινόταν ολοένα πιο δύσκολο για μένα, μια νεαρή μαύρη γυναίκα, να αναζητήσω σωτηρία σε μια θρησκεία που διαιωνίζει το ψέμα του λευκού γαλανομάτη Ιησού. Αργότερα, έμαθα για την πρώτη ιστορία του χριστιανισμού στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική και ήρθα σε επαφή με πολλές από τις οικουμενικές διδαχές του Χριστού. Ωστόσο, όταν πενθούσα, δεν ένιωθα ότι η θρησκεία μπορούσε να με βγάλει από το πένθος μου.

Αλλά ενστικτωδώς ήξερα ότι αν ήθελα να συνέλθω, έπρεπε να συνδεθώ με κάτι. Στην αρχή, άρχισα απλώς να εξερευνώ την ιστορία μου ως μαύρου ατόμου. Βρήκα ένα ίδρυμα γι' αυτό το σκοπό στο Everyone's Place, ένα βιβλιοπωλείο στη Βαλτιμόρη με μαύρους ιδιοκτήτες που υπάρχει 31 χρόνια. Το διώροφο μαγαζί μυρίζει λιβάνι και σμύρνα και έχει μια σταθερή πελατεία που αγοράζουν τα πάντα από εισαγόμενα κολιέ με κοχύλια μέχρι βιβλία της Queen Afua.

Ο πατέρας μου πάντα επέμενε για τη μόρφωση, έτσι ακολουθώντας μια ενεργητική προσέγγιση στη μελέτη της ιστορίας των μαύρων ένιωθα ότι έκανα αυτό που θα ήθελε να κάνω. Στο βιβλιοπωλείο άρχισα να έρχομαι σε επαφή με τις ιδέες στοχαστών όπως οι El-Hajj Malik El-Shabazz, Dr. Frances Cress Welsing, και Assata Shakur. Διάβαζα αυτούς τους συγγραφείς για να θυμηθώ τον εαυτό μου. Οι ιδέες και οι σκέψεις τους ήταν κομμάτι μιας μοναδικής θεραπευτικής διαδικασίας – μιας διαδικασίας που διέλυσε το μίσος για τον εαυτό μου, δημιούργησε μια αίσθηση μαύρης συλλογικότητας, και μου έδωσε πιο συμπαγείς ιδέες για το πώς να πορευτώ στον κόσμο ως μια δυνατή μαύρη γυναίκα χωρίς την προστασία και την επίβλεψη του πατέρα μου. Μου έλειπε πολύ και εξακολουθούσα να ξυπνάω νωρίς το πρωί της Κυριακής για να ακούσω τον ήχο των gospel που άκουγε. Αλλά καθώς αυτά τα τελετουργικά άρχισαν να ξεθωριάζουν, καινούρια άρχισαν να παίρνουν τη θέση τους.

Όταν βρήκα το πρόγραμμα του πανεπιστημίου της Βαλτιμόρης για κουβανικές σπουδές στο εξωτερικό, ήμουν έτοιμη πραγματικά να ακολουθήσει το κάλεσμα των προγόνων μου και να έρθω σε επαφή με κάτι πιο σημαντικό από εμένα. Γρήγορα έμαθα ότι η θρησκεία Γιορούμπα είναι ένα πνευματικό σύστημα που έχει επιβιώσει μυστικά από τη βία, τον βιασμό και την υποδούλωση του εμπορίου σκλάβων. Η φυλή των Γιορούμπα ήταν από τις μεγαλύτερες πληθυσμιακά εθνότητες που ήρθαν παρά τη θέλησή τους στον δυτικό κόσμο. Κατάγονται από τη Δυτική Αφρική, τα μέρη που σήμερα είναι το Μπενίν, η Δημοκρατία του Τόγκο και η νοτιοδυτική Νιγηρία. Αν και αυτοί οι άνθρωποι είδαν τον διάβολο με τη μορφή του εμπορίου σκλάβων, έφεραν μαζί τους τον Θεό –τη θρησκεία Ίφα που σήμερα είναι γνωστή ως θρησκεία Γιορούμπα.

Παρά τις προσπάθειες από λευκούς χριστιανούς να εξαλείψουν την πίστη Γιορούμπα, το πνευματικό σύστημα επιβίωσε από την αφρικανική διασπορά μέσω της συνένωσης με άλλες θρησκείες. Σήμερα η Γιορούμπα έχει πολλά ονόματα και παραλλαγές. Στη Βραζιλία λέγεται Candomble. Στο Τρινιντάντ και Τομπάγκο Obeah. Στην Αιτή, είναι γνωστό ως Vodun. Στον αμερικανικό Νότο, Voodoo. Και στην Κούβα και το Μεξικό και τις αφρο-ισπανόφωνες κοινότητες στη Βόρεια Αμερική, αναφέρεται ως Santeria ή Regla De Ocha. Αυτό που συνδέει συχνά αυτές τις διαφορετικές πρακτικές στην Αφρικανική διασπορά είναι οι απαρχές τους στην παραδοσιακή πίστη Γιορούμπα, την ευλάβεια τους για τους προγόνους και τα τελετουργικά μύησης. Ένας καινούριος εκπαιδεύεται από ηλικιωμένους πολλά χρόνια πριν γίνει "Babalawo," που σημαίνει πατέρας των μυστηρίων, ή "Iyalawo," που σημαίνει μητέρα των μυστηρίων. Συχνά, πολλοί καινούριοι ταξιδεύουν στην πατρίδα της θρησκείας, τη Νιγηρία, για ένα κομμάτι της μύησής τους. Όλες οι παραλλαγές συνεχίζουν να αναγνωρίζουν orishas, θεότητες που είναι τα μεγαλύτερα παιδιά του παντοδύναμου όντος της θρησκείας, Olodumare.

Το ότι η Γιορούμπα ακόμα τελείται σήμερα δείχνει την ικανότητά της να επιβιώνει παρά το τραύμα γενεών και τα φαινομενικά αξεπέραστα εμπόδια. Υπάρχουν πολλοί νέοι άνθρωποι σήμερα που εξερευνούν και διαδίδουν την πίστη: το γαλλο-κουβανικό electronic soul ντουέτο Ibeyi τραγουδούν στη γλώσσα των Γιορούμπα και χρησιμοποιεί αλληγορίες για τους orisha στα τραγούδια τους, η Princess Nokia συχνά τραγουδάει για τους βωμούς orisha που έχει, και το γκρουπ OSHUN από την Ουάσινγκτον έχει πάρει το όνομά του από μια orisha των γλυκών νερών και δείχνουν θεότητες Γιορούμπα στα βιντεοκλίπ τους. Αυτές οι ξεχωριστές περιπτώσεις υπογραμμίζουν μια ευρύτερη υιοθέτηση που παρατηρείται σήμερα στα νεαρά έγχρωμα άτομα. Για μένα, άπαξ και το έμαθα, είχε νόημα. Η θρησκεία αυτή ήταν σαν εμένα – αντιμέτωπη με προκλήσεις και απώλεια, αλλά αποφασισμένη, με τη δύναμη να συνεχίσει.

Ως μέρος του προγράμματος σπουδών στο εξωτερικό, που οργανώθηκε από το Diaspora Travel & Trade, ταξίδεψα στην Κούβα το 2006 για δυο βδομάδες για να μελετήσω τη Γιορούμπα. Η Κούβα αποικήθηκε από την Ισπανία τη δεκαετία του 1490 και οι πρώτοι Γιορούμπα έφτασαν εκεί το 1500. Αρχικά, κάθε orisha είχε τη δική της ομάδα ειδικών. Ωστόσο, εξαιτίας του εμπορίου σκλάβων, η γνώση όλων των orishas έπρεπε να μοιραστεί ανάμεσα στους πιστούς και να ενοποιηθεί για να διατηρηθεί η τέλεση των πρακτικών. Δεν επιβίωσαν πολλές orishas. Σύμφωνα με τον καθηγητή θρησκείας και κοινωνίας στο Πανεπιστήμιο του Ματάνσας, Andres Rodriguez Reyes, από τις εκατοντάδες orishas, λιγότερες από εκατό είναι γνωστές στην Κούβα σήμερα. Συνήθως μόνο 11 περίπου orishas αναγνωρίζονται ευρέως στην αφρικανική διασπορά.

Ενώ πολλά χάθηκαν με τη σκλαβιά, βρήκαμε τρόπους να διατηρήσουμε έξυπνα το παρελθόν μας. Αφρο-κουβανοί συνένωσαν τις orishas τους με καθολικούς αγίους. Η Oshun, θεότητα της ομορφιάς, της θηλυκότητας, της αγάπης και του αισθησιασμού συνενώθηκε με την Lady of Charity. Η Changó, θεότητας της φωτιάς, του κεραυνού, του πολέμου, των τυμπάνων και του χορού, με την Santa Barbara. Σήμερα, όμως, η Γιορούμπα δεν είναι πια επικίνδυνη πρακτική. Εντάσσεται στην καθημερινή ζωή –από τους δρόμους ως τα μπαρ- κάνοντας την Κούβα το τέλειο μέρος σ' αυτή την πλευρά του κόσμου για να βουτήξεις πιο βαθιά στη θρησκεία και να δεις την πολιτισμική εγκαρτέρηση από κοντά.

Βρέθηκα πρόσωπο με πρόσωπο με τη Γιορούμπα την πρώτη μου μέρα στην Αβάνα, όταν επισκέφτηκαν το σπίτι μιας κουβανικής οικογένειας στην περιοχή Σάντος Σουάρες. Εκεί, γνώρισα μια ηλικιωμένη κουβανή με μακριά κυματιστά γκρίζα μαλλιά και καραμελένιο δέρμα που εξασκούσε το "espiritismo cruzado". To espiritismo σημαίνει πνευματικότητα και το cruzado αναφέρεται στη Santeria, το όνομα της Γιορούμπα όταν αναμείχθηκε με τον καθολικισμό στην Κούβα. Αυτή την πρακτική επικοινωνίας με τα πνεύματα την έμαθε από τον πατέρα της και την εφάρμοζε όλη της τη ζωή.

Αν και η γυναίκα πέθανε μετά από λίγο καιρό, ο χρόνος που πέρασα κοντά της με επηρέασε απίστευτα: μου άνοιξε το σπίτι της και με πήγε στο δωμάτιο με τους βωμούς. Εκεί, υπήρχαν μεγάλες βιτρίνες γεμάτες βάζα, κούκλες, χάντρες και πολλά για κάθε orisha. Ένας από τους βωμούς ήταν στολισμένος με φωτογραφίες του πατέρα της. Με καθοδήγησε να δώσω μια ευλογία. Μου έπλυνε τα χέρια με καθαγιασμένο ροδόνερο και μου είπε να καλέσω τα ονόματα των προγόνων μου. Είπα το όνομα του πατέρα μου, Vernice. Μετά μου είπε, «ένας πρόγονος είναι ισχυρός μέσα σου».

Αυτή είναι μια σημαντική έννοια στη Γιορούμπα επειδή οι νεκροί αγαπημένοι μας δεν φεύγουν –είναι καθοδηγητές μας. Στη Γιορούμπα μαθαίνουμε ότι πρέπει να αναγνωρίζουμε, να τιμάμε και να συμβουλευόμαστε τους προγόνους μας. Αυτή η προσέγγιση στην κατανόηση της ζωής και του θανάτου με βοήθησε να ξεπεράσω τον πόνο μου. Ο θάνατος δεν ήταν πια οριστικός και η ζωή είχε βάθος και διάσταση. Οι δυο κόσμοι συνδέονταν και ο πατέρας μου ήταν πιο κοντά απ' όσο νόμιζα.

Κατά τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού στην Κούβα αποφάσισα να μη μελετώ τη Γιορούμπα μόνο ακαδημαϊκά. Αφού πέρασα δυο βδομάδες σε σπίτια santeros και santeras, έκανα μεγάλους περιπάτους στον κυματοθραύστης της Αβάνας με ανθρώπους που μόλις είχαν μυηθεί, έκανα μαθήματα Santeria στο Πανεπιστήμιο Ματάνσας και άκουσα ιστορίες που λέγονται patakis για τις orishas—αποφάσισα να γίνει ουσιαστικό κομμάτι της ζωής μου. Δεν είμαι ιέρεια της Γιορούμπα αλλά είδα τη δύναμή της. Με βοήθησε να νιώσω σε επαφή με τον πατέρα μου και σε σύμπνοια με δυνάμεις ισχυρότερες από μένα μετά από χρόνια πόνου, πένθους και απομόνωσης. Η Γιορούμπα είναι τόσο συναρπαστική όσο ένα τύμπανο Djembe, τόσο αρχαία όσο τα αιθιοπικά απολιθώματα, και τόσο ιερή όσοι οι πατέρες μας.

Όπως η ζωή μου και η ζωή σου, αυτή η θρησκεία είναι κληρονομιά της αγαπημένης μας Αφρικής. Η διασπορά της δείχνει την αντοχή της μαύρης φυλής στον πόνο. Η επιβίωσή της είναι σύμβολο της σωτηρίας μας. Για πολύ καιρό, ένιωθα ότι η είχα χάσει τον Θεό όταν έχασα τον πατέρα μου. Μερικές φορές ακόμα δυσκολεύομαι. Κάποιες μέρες κλαίω όταν μου λείπει. Αλλά όταν νιώθω ότι δεν έχω τίποτα να δώσω, κάνω προσφορές στους προγόνους και στις orishas και πιστεύω ότι κάτι ανώτερο ακούει την καρδιά μου.

Περισσότερα από το VICE

Η Βαρκελώνη Είναι τα Νέα Εξάρχεια

H Φτώχεια Μπορεί να Αλλάξει τον Εγκέφαλο με Πολύ Άσχημο Τρόπο

Ένα Κείμενο για το «Game of Thrones» Χωρίς Spoiler