Πόσο Έτοιμη Είναι η Αμερική στο να Εκλέξει Πρόεδρο με Λαϊκή Ψήφο

Παράξενες διαδικασίες στο σώμα των εκλεκτόρων το2 012 στη Μασαχουσέτη. (Photo via Flickr user Governor Deval Patrick)

Οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές είναι συχνά ανέκδοτο, παγκοσμίως και δικαίως. Μεταξύ της συγκέντρωσης τεράστιων χρηματικών ποσών που βγάζουν μάτι, της περίεργης ενδοτικής στάσης προς δισεκατομμυριούχους και των αναίσχυντων ελιγμών προκειμένου να αποσπαστεί η υποστήριξη βασικών ομάδων συμφερόντων σε περίεργα μέρη όπως η Αϊοβα και το Νιού Χαμσάιρ, υπάρχουν τόσα για να μισεί κανείς.

Για πολλά από αυτά οι ευθύνες μπορούν να επιρριφθούν στο σώμα των εκλεκτόρων. Αντί να καταμετρώνται απλώς οι ψήφοι σε εθνικό επίπεδο και να δίνουν το Οβάλ Γραφείο σε εκείνον με τις περισσότερες ψήφους, η Αμερική διεξάγει 50 πολιτειακές εκλογικές διαδικασίες και έπειτα αποδίδει βαθμούς που ονομάζονται ‘εκλέκτορες’ στο νικητή κάθε εκλογικής μάχης. Είναι ένα περίπλοκο σύστημα που κάνει το νικηφόρο 51% των ψήφων στην Καλιφόρνια να είναι πάνω από δέκα φορές πιο σημαντικό από το νικηφόρο 100% των ψήφων στη Νεμπράσκα και προβλέπει ειδικό καθεστώς για λίγες πολιτείες που μπορεί να φέρουν οποιοδήποτε αποτέλεσμα. Η συνήθης πρακτική σήμερα για τους υποψηφίους είναι να κατασκηνώνουν με τα επιτελεία τους σε αυτές τις πολιτείες-κλειδιά, που απολαμβάνουν  ειδικό καθεστώς επειδή οι πόλεις τους περιβάλλονται από πυκνοκατοικημένα, συντηρητικά προάστια που εξισορροπούν τις ψήφους των φιλελεύθερων κατοίκων των πόλεων. Αυτό σημαίνει ότι εκατομμύρια ψηφοφόροι έχουν αποτελεσματικά κολλήσει στο περιθώριο της πολιτικής ζωής και χάρη στο σύστημά μας κάθε τέσσερα χρόνια κινδυνεύουμε να ζήσουμε μια καταστροφή.

Η απίστευτη μη-νίκη του Τζορτζ Γούοκερ Μπους το 2000 -που βεβαίως προέκυψε χάρη στη βοήθεια που έδωσαν οι φίλοι του μπαμπά του στο Ανώτατο Δικαστήριο- ίσως είναι το πιο πρόσφατο παράδειγμα, ωστόσο δεν είναι ούτε καν η κορυφή του παγόβουνου που αποτελείται από ίντριγκες που το σώμα τον εκλεκτόρων έχει ενθαρρύνει με την πάροδο των ετών. Μετά τις εκλογές του 1876 όπου οι εκλέκτορες και η λαϊκή ψήφος κινήθηκαν προς άλλες κατευθύνσεις, ο «συμβιβασμός» που επιτεύχθηκε έθεσε τα θεμέλια για τους νόμους του Jim Crow και της φυλετικής τρομοκρατίας στον αμερικανικό νότο. Παραχώρηση-κλειδί από την πλευρά των Ρεπουμπλικάνων ήταν να αποσύρουν τα ομοσπονδιακά στρατεύματα κατοχής  που βρίσκονταν στα πρώην ομοσπονδιακά κράτη από τον Εμφύλιο Πόλεμο.

Μη θέλοντας να χάσει την ευκαιρία να ικανοποιήσει τους ιδεαλιστές νεαρούς ψηφοφόρους οι οποίοι νομίζουν ότι αυτό το πράγμα είναι γελοίο, νωρίτερα αυτό το μήνα, ο κυβερνήτης της Νέας Υόρκης Άντριου Κουόμο υπέγραψε νομοσχέδιο που κάνει την πολιτεία την 11η που εντάσσεται στο σύμφωνο Εθνικής Λαϊκής Ψήφου (NPV) στις ΗΠΑ. Οι υποστηρικτές του συμφώνου αναμένουν ότι θα ανοίξει σύντομα το δρόμο για τη διάλυση του σώματος των εκλεκτόρων.

Το σύμφωνο αναφέρει ότι εάν οι πολιτείες που συγκεντρώνουν την πλειοψηφία των εκλεκτορικών ψήφων (ο μαγικός αριθμός είναι σήμερα 270) περάσουν νόμους που δέχονται να δώσουν τα ποσοστά τους στο νικητή της εθνικής λαϊκής ψήφου, αμέσως μόλις επαρκής αριθμός των άλλων πολιτειών κάνουν το ίδιο πράγμα, η απροθυμία των ομοσπονδιακών νομοθετών να επανεξετάσει αυτό που πολλοί θεωρούν ότι είναι ένα παράλογο απαρχαιωμένο σύστημα θα ήταν άνευ σημασίας.

Το ότι ο Κουόμο κατάφερε να πείσει αρκετούς Ρεπουμπλικάνους να συνταχθούν με την ιδέα, ίσως σας οδηγήσει να σκεφτείτε ότι πρόκειται για διακομματικό στόχο. Ωστόσο όλες οι πολιτείες που έχουν ανέβει στο βαγόνι της NPV έχουν ένα πράγμα κοινό: κλίνουν προς το Δημοκρατικό Κόμμα ή είναι όπως λένε «Μπλε Πολιτείες». Γεγονός που αποτελεί ένα αρκετά μεγάλο πρόβλημα εάν θέλεις να φθάσεις στο επίπεδο να καταφέρεις να κάνεις αλλαγές στο σύστημα σε εθνικό επίπεδο.

«Οι Ρεπουμπλικάνοι μετά τις προεδρικές εκλογές του 2000 έχουν την αντίληψη ότι το σώμα των εκλεκτόρων τους ευνοεί» είπε ο Michael McDonald, ειδικός εκλογικής συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο George Mason. «Τώρα, η αλήθεια είναι ‘ποιος ξέρει;’». Το 2004, οι Ρεπουμπλικάνοι ανησυχούσαν πάρα πολύ ότι ο Τζον Κέρι θα κέρδιζε το σώμα των εκλεκτόρων και θα έχασε την λαϊκή ψήφο».

Αυτό, προφανώς, δεν συνέβη. Στοιχειωμένος από την κατάρρευση του κόμματος του όσο αφορά τη λαϊκή ψήφο το 2000, ο διαβόητος επικοινωνιολόγος των Ρεπουμπλικάνων Κάρλ Ρόουβ διασφάλισε ότι η προσέλευση των Ευαγγελικών θα αυξάνονταν στις ασφαλείς ρεπουμπλικανικές πολιτείες όπως είναι η Τζόρτζια, προκειμένου να ενισχύσουν το εθνικό τους όριο και έτσι ο Μπους εξασφάλισε την επανεκλογή του με τρία εκατομμύρια ψήφους

Η ρεφορμιστική σκέψη πάνω σε αυτό το θέμα, όπως την αποκρυσταλλώνει σε πρόσφατη ανάρτηση του σε μπλογκ ο Hendrik Hertzberg του New Yorker, κρίνει ότι το σώμα των εκλεκτόρων στρεβλώνει την πρόθεση των ψηφοφόρων κάνοντας τους περισσότερους από εμάς να παίζουμε δεύτερο ρόλο και οδηγεί εκείνες τις πολιτείες που έχουν την ατυχία να είναι διαιρεμένες στα δυο. Ονειρεύεται μια πιο δημοκρατική Αμερική όπου η επιρροή των χρημάτων διαμοιράζεται στις 50 πολιτείες και οι προεδρικές εκστρατείες θα κερδίζονται σε ολόκληρη τη χώρα και όχι από κάποιους θυμωμένους χαλυβουργούς στο Οχάιο. Οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι πραγματικά εθνικές εκλογές πιθανώς θα προκαλούσαν αύξηση της προσέλευσης ψηφοφόρων, μια και εκείνοι από εμάς που ζουν σε πολιτείες με προβλέψιμο αποτέλεσμα όπως είναι το Τέξας και η Καλιφόρνια, ξαφνικά θα είχαν κίνητρο για να προσέλθουν στις κάλπες.

Και μέσα σε όλο αυτό, σύμφωνα με έρευνες, οι περισσότεροι Ρεπουμπλικάνοι αισθάνονται το ίδιο για το σώμα των εκλεκτόρων όπως και ο υπόλοιπος πλανήτης. Αλλά τα βαριά χαρτιά των Ρεπουμπλικάνων- οι οποίοι έχουν την τάση να επικρίνουν τις μεταρρυθμιστικές προτάσεις ως ισοδύναμες με αριστερό πραξικόπημα-αναπόφευκτα φαίνεται ότι τους στρέφουν εναντίον της ιδέας οποτεδήποτε έρχεται στο γήπεδο τους. Όπως φαίνεται και στην περίπτωση της Οκλαχόμα όπου η γερουσία ψήφισε το NPV φέτος το χειμώνα, αλλά προς το παρόν έχει κολλήσει περιμένοντας την επικύρωση από τη βουλή.

Παρά την απτή αίσθηση της ορμής, είναι δύσκολο να δούμε το παιχνίδι να εξελίσσεται όπως ίσως θα ήθελαν οι πολέμιοι του σώματος των εκλεκτόρων.

«Αγγίζουμε το ανώτατο επίπεδο όπου μπορεί να φθάσει αυτή τη στιγμή το σύμφωνο NPV» μου είπε ο McDonald πριν ξεστομίσει μια προειδοποίηση: «Εάν δεν σου αρέσουν τα χρήματα στην πολιτική τώρα, δεν θα σου άρεσε αυτό που θα μπορούσε να συμβεί στην περίπτωση ενός σχεδίου εθνικής λαϊκής ψήφους».

Φοβάται ότι οι εθνικού επιπέδου καμπάνιες θα κυριαρχούνται ακόμα περισσότερο από τα χρήματα, καθώς οι ακριβές διαφημιστικές τηλεοπτικές αγορές σε παραλιακές πόλεις όπως το Σαν Φρανσίσκο και η Νέα Υόρκη θα απαιτούσαν τεράστιες επενδύσεις από εκστρατείες που θα τους άφηναν ελάχιστα να ξοδέψουν σε βασικό οργανωτικό επίπεδο. Αναπόφευκτα, οι υποψήφιοι θα έπρεπε να μαζέψουν ακόμα μεγαλύτερα ποσά μετρητών από αυτά που συγκεντρώνουν σήμερα και δεκάδες νέες υπερεπιτροπές (super PACs) θα παρουσιάζονταν και στις δυο πλευρές για να βοηθήσουν στις επίσημες προεκλογικές εκστρατείες.

Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα από το ότι ορισμένες συνταγματολόγοι αμφισβητούν το κατά πόσο το NPV είναι νόμιμο.

«Το προτεινόμενο σύμφωνο NPV είναι φανερά αντισυνταγματικό για ένα λόγο που δεν έχει τραβήξει την προσοχή που πρέπει» μου έγραψε σε email ο Daniel H. Lowenstein από τη Νομική Σχολή του UCLA.

«Το νομοθετικό σώμα έχει πλήρη εξουσία να επιλέξει τον τρόπο με τον οποίο η πολιτεία εκλέγει τους εκλέκτορες. Το νομοθετικό σώμα δεν έχει την εξουσία να επιλέξει τον τρόπο με τον οποίο κάποιος άλλος, όπως ο Πάπας ή η Βασίλισσα της Αγγλίας ή η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ή η πλειοψηφία των ψηφοφόρων στις Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να επιλέξουν τους εκλέκτορες».

Οπότε μην γιγαντώνετε και πολύ τις ελπίδες σας ότι θα μπει τέλος σε αυτό το σύστημα οποιαδήποτε στιγμή σύντομα. Εκτός αυτού, η ασέλγεια του σώματος των εκλεκτόρων αναμφισβήτητα μια απόσπαση προσοχής από πιο επείγοντα ζητήματα όπως είναι η διαφθορά, τα οποία μπορεί να μην ψήνονται μέσα Σύνταγμα αλλά πάντα, με κάποιο τρόπο φαίνεται να βρίσκουν το δρόμο τους.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.