Αυτό Είναι με Απλά Λόγια το «Σκάνδαλο DePuy» στα Ελληνικά Νοσοκομεία

Είναι 21 Οκτωβρίου 2002. Ο εμπορικός αντιπρόσωπος στην Ελλάδα της βρετανικής εταιρείας ιατρικών αναλώσιμων DePuy γράφει προς ένα ανώτερο στέλεχος στην έδρα της εταιρείας στo Λιντς. Είναι η περίοδος που σύμφωνα με την έρευνα ελληνικών και ξένων διωκτικών Αρχών, βρισκόταν στην κορύφωσή του ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα διαφθοράς και μαύρου χρήματος σε δημόσια νοσοκομεία στην Ελλάδα. Η DePuy International, θυγατρική του αμερικάνικου κολοσσού Johnson & Johnson (J&J), φέρεται επί χρόνια να υπερκοστολογούσε ορθοπεδικά υλικά και να κατέβαλε μίζες σε γιατρούς του ΕΣΥ και μεσάζοντες. Το ύψος των παράνομων πληρωμών υπολογίστηκε στα 9 εκατ. ευρώ. Το Ελληνικό Δημόσιο ζημιώθηκε κατά 11,6 εκατ. ευρώ.

Η υπόθεση έκλεισε δικαστικά σε πρώτο βαθμό μόλις την περασμένη εβδομάδα στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων της Αθήνας. Έπειτα από δίκη δύο και πλεόν ετών, καταδικάστηκαν 13 άτομα: Έλληνες και ξένοι στελέχη της DePuy, γιατροί δημόσιων νοσοκομείων και εμπορικοί αντιπρόσωποι. Στα δικαστικά έγγραφα που βρίσκονται στη διάθεση του VICE, αποτυπώνεται το παρασκήνιο και το δίκτυο του μαύρου χρήματος.

Η υπόθεση ξεκινά στο Νιου Τζέρσεϊ των Ηνωμένων Πολιτειών το 2006. Η J&J αποφασίζει να κάνει μια εσωτερική έρευνα κι έτσι αρχίζει να ξετυλίγεται το δίκτυο των μαύρων ταμείων. Ο εσωτερικός έλεγχος της J&J φθάνει στη θυγατρική DePuy International. Η τελευταία έχει δραστηριότητα στην Ελλάδα από το 1997, αρχικά μέσω μιας ελληνικής εταιρείας-αντιπροσώπου στη Νέα Ερυθραία, η οποία απορροφήθηκε τέσσερα χρόνια αργότερα. Η τελευταία, σύμφωνα με τη δικογραφία, συνδέεται με φυσικά πρόσωπα και οφσόρ εταιρείες μέσω των οποίων οι μίζες κατέληγαν σε Έλληνες γιατρούς.

Στελέχη της J&J δέχθηκαν να συνεργαστούν με το Αμερικάνικο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Στην ογκώδη δικογραφία του ελληνικού σκέλους της υπόθεσης [μόνο το παραπεμπτικό βούλευμα αριθμεί 2.100 σελίδες] διαβάζουμε ότι σε έγγραφο των Αμερικανών προς τις ελληνικές Αρχές, τον Ιανουάριο του 2011, αναφέρεται ότι «τα προϊόντα που εισάγονταν από τη DePuy στην Ελλάδα ήταν υπερτιμημένα κατά 35%, ώστε να καλυφθεί η αξία των "χρηματικών κινήτρων" προς Έλληνες χειρούργους». Στο ίδιο έγγραφο αναφέρεται ότι από το 1998 έως το 2006 η κεντρική DePuy και το παράρτημά της στην Ελλάδα ενέκριναν την καταβολή, άμεσα ή έμμεσα, περίπου 16,4 εκατ. δολαρίων σε Έλληνες αντιπροσώπους, «γνωρίζοντας ότι ένα σημαντικό μέρος χρησιμοποιήθηκε για την καταβολή "χρηματικών κινήτρων" σε Έλληνες παρόχους υγειονομικής περίθαλψης στο Δημόσιο, ώστε να προκληθεί η αγορά των προιόντων της DePuy».

Οι ελληνικές Αρχές ενημερώνονται επίσημα για την υπόθεση το 2009 και ζητούν δικαστική συνδρομή από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία. Δεν θα υπήρχε σημαντική πρόοδος στην υπόθεση, αν ο Robert-John Dougall, τότε αντιπρόεδρος Στρατηγικών Σχέσεων της DePuy International, δεν αποκάλυπτε συνεργαζόμενος με τις Αρχές το δίκτυο του μαύρου χρήματος. Ο ίδιος παραδέχθηκε ότι «από το 2002 μέχρι και το 2005 δόθηκαν περισσότερα από 5 εκατ. ευρώ μίζες σε Έλληνες γιατρούς». Ενδεικτικά, όπως περιγράφεται στα ελληνικά δικαστικά έγγραφα, μόνο το έτος 2003 ο ορθοπεδικός Χ.Α. φέρεται να έπεισε το Νοσοκομείο «Παπανικολάου» της Θεσσαλονίκης να αγοράσει υλικά από την Depuy αξίας 1.552.417 ευρώ - «το 35% της δαπάνης (543.345,95 ευρώ) ήταν η υπερκοστολόγηση-ζημία για το Δημόσιο, ενώ το 20% αυτής (310.483,40 ευρώ) ήταν το όφελος του ιδίου» αναφέρεται. Ο Dugall καταδικάστηκε το 2010 από δικαστήριο του Λονδίνου σε ποινή φυλάκισης δώδεκα μηνών για ενεργητική δωροδοκία. Στη δίκη που ολοκληρώθηκε προ ημερών στην Αθήνα αθωώθηκε, λόγω δικονομικών ζητημάτων.

Η απόφαση του βρετανικού δικαστηρίου (13/5/2010) αναφέρει ότι οι τιμές των ορθοπεδικών στην Ελλάδα ήταν σημαντικά διογκωμένες συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη και ένας λόγος ήταν ότι «στην αγορά κυριαρχούσε η δωροδοκία». Ο Dougal είχε καταθέσει στους Αμερικάνους όταν ξεκίνησε η έρευνα ότι ως κίνητρο για την αύξηση των πωλήσεων της εταιρείας στην Ελλάδα, δίνονταν στους ορθοπεδικούς των δημόσιων νοσοκομείων αμοιβή 20% της αξίας των υλικών που χρησιμοποιούσαν. Οι μίζες καταγράφονταν με τους κωδικούς «Κίνητρα Μετρητών» (Cash Incentives) ή «Επαγγελματική Εκπαίδευση» (Professional Education, εν συντομία ProFed). Εκτός αυτών, προσφέρονταν σε γιατρούς και μέλη των οικογενειών τους έμμεσα δώρα, όπως ακριβά ταξίδια και συνέδρια σε όλο τον κόσμο.

VICE Video: Η Υγεία σε Κρίση

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook.

Υπάλληλοι του ΣΔΟΕ κατέσχεσαν από τα γραφεία της DePuy Hellas, που τελούσε υπό εκαθάρριση από το 2007, πλήθος εγγράφων, το ίδιο και από τα σπίτια κεντρικών κατηγορούμενων. Μεταξύ αυτών υπήρχαν φάκελοι με ετήσιες λίστες για τους «Καλύτερους Γιατρούς», δηλαδή αυτούς που έκαναν τον μεγαλύτερο τζίρο σε προϊόντα της εταιρείας. Εκτός από τα τιμολόγια που χρεώνονται σε συγκεκριμένους γιατρούς, βρέθηκαν έγγραφα στα οποία δεν αναφέρονται ονόματα. Αυτά παραδόξως δεν ελήφθησαν υπόψη στην ανάκριση, όμως δείχνουν ότι η ζημιά ήταν μεγαλύτερη. Στη δικογραφία περιλαμβάνονται επιστολές και email μεταξύ κατηγορούμενων, ενδεικτικά:

Οι ελληνικές Αρχές υπολόγισαν ότι από το 2000 έως τον Ιούνιο του 2006 δόθηκαν μίζες τουλάχιστον 8.993.946,19 ευρώ σε γιατρούς 114 δημόσιων νοσοκομείων και θεραπευτηρίων του ΙΚΑ. Η ζημιά του Δημοσίου, λόγω της υπερκοστολόγης του 35%, υπολογίστηκε στα 11.593.452,80 ευρώ. Σταγόνα στον ωκεανό είναι τα χρήματα που δόθηκαν από την εταιρεία την ίδια περίοδο [περίπου 300.000 ευρώ] για τα έξοδα ταξιδιών αναψυχής και παρακολούθησης συνεδρών στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής, στη Φινλανδία, την Τσεχία, το Σαν Φρανσίσκο, το Σικάγο ή την Κούβα.

Ένας από τους ισχυρισμούς των χειρούργων είναι ότι στο κατηγορητήριο δεν περιγράφεται η ακριβής διαδρομή του μαύρου χρήματος σε όλες τις περιπτώσεις. Στη δικογραφία, πάντως, εντοπίζονται τουλάχιστον εννέα οφσόρ εταιρείες στη βρετανική Νήσο Μάρσαλ και τον Παναμά, μέσω των οποίων μεταφέρονταν τα χρήματα. Επίσης, αντιπρόσωποι της εταιρείας φέρεται να κατέθεταν μετρητά σε θυρίδες τραπεζών στην Αθήνα. Όσοι γιατροί παραδέχτηκαν δοσοληψίες ισχυρίστηκαν ότι αφορούσαν τα ιδιωτικά τους ιατρεία, ενώ για το υψηλό τίμημα των ορθοπεδικών υποστήριξαν ότι ήταν τα ακριβότερα της αγοράς, γιατί ήταν τα περισσότερο ενδεδειγμένα για τις επεμβάσεις.

Ένας από τους βασικούς λόγους που στήθηκε όλο αυτό το πανηγύρι είναι η ίδια η ελληνική νομοθεσία. Με τον Νόμο 2955/2001, που τροποποιήθηκε με διαδοχικές αποφάσεις και πάντως ίσχυσε ως τον Ιούνιο του 2008, δόθηκε η δυνατότητα στα δημόσια νοσοκομεία της Ελλάδας να προμηθεύονται συγκεκριμένα υλικά χωρίς διαγωνισμό. Με Υπουργική Απόφαση του 2002 είχε οριστεί ανώτατη τιμή για τα ορθοπεδικά υλικά, όμως τα μέλη του δικτύου, όπως αναφέρεται στη δικογραφία, δεν πτοήθηκαν, αντίθετα προσάρμοσαν την προσαύξηση. «Εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός της μη διεξαγωγής μειοδοτικών διαγωνισμών από τις αρμόδιες υπηρεσίες των δημόσιων νοσοκομείων, αλλά και της μη υποκείμενης από αυτές σε οποιονδήποτε πραγματικό έλεγχο επιλογής των ορθοπεδικών υλικών», σημειώνεται.

Το VICE επικοινώνησε με τον δικηγόρο Αθηνών κ. Ζαχαρία Κεσσέ, το γραφείο του οποίου εκπροσώπησε ως πολιτική αγωγή οκτώ από τα νοσοκομεία που ζημιώθηκαν. «Η εν λόγω υπόθεση, η οποία ξεκίνησε από τις αρχές της Μ. Βρετανίας και των ΗΠΑ και έφτασε σε εμάς μέσω δικαστικής συνδρομής, αποτελούσε την πρώτη περίπτωση μαζικής και συστηματικής διαφθοράς μέσω πράξεων δωροδοκίας και απάτης στον τομέα της υγείας. Αντιμετωπίστηκαν σύνθετα νομικά ζητήματα, τα οποία για πρώτη φορά κρίθηκαν από τα ελληνικά δικαστήρια, ενώ και η ίδια η ουσία της υπόθεσης ήταν ιδιαίτερα περίπλοκη, καθώς αφορούσε το χρονικό διάστημα από το 2000 έως το 2006», δήλωσε ο κ. Κεσσές. Ο ίδιος πρόσθεσε: «Η καταδικαστική απόφαση είναι αποτέλεσμα μεγάλης και επίμονης προσπάθειας εκ μέρους του δικαστηρίου, το οποίο εκτίμησε τα ξένο και ελληνικό αποδεικτικό υλικό και κατέληξε σε παρόμοια συμπεράσματα με τις αλλοδαπές Αρχές. Ανοίγει πλέον ο δρόμος για τη διεκδίκηση αποζημίωσης από την περιουσιακή ζημία των νοσοκομείων».

Την περασμένη εβδομάδα το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων ανακοίνωσε την τελική ετυμηγορία. Καταδικάστηκαν κατά περίπτωση για «απάτη από κοινού και κατ' εξακολούθηση», «νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα» (ξέπλυμα χρήματος) και άμεση συνέργεια ή ηθική αυτουργία στα παραπάνω αδικήματα, συνολικά 13 άτομα: Τρία πρώην στελέχη της DePuy International, τρία πρώην στελέχη της DePuy Hellas και επτά γιατροί. Το δικαστήριο επέβαλε στους 13 ποινές από τρία χρόνια φυλάκιση έως εννιά χρόνια κάθειρξη, είτε εξαγοράσιμες είτε με ανασταλτικό αποτέλεσμα στην έφεση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όλοι θα παραμείνουν ελεύθεροι έως την εξέταση της υπόθεσης σε δεύτερο βαθμό. Λόγω της αλλαγής του Ποινικού Κώδικα, η «ενεργητική και παθητική δωροδοκία» που βάρυναν όλους, στη συγκεκριμένη υπόθεση είναι πλημμελήματα και παραγράφηκαν.

Περισσότερα από το VICE

Donut: Ένα Μικρό Πράγμα για την Ανθρωπότητα, Ένα Μεγάλο για τον Nerom

Πήγα στο CBD Πάρτι του Dan Bilzerian και Ήταν Ακριβώς Αυτό που θα Περίμενε Κανείς

«Το Above the Hood Είναι Θρησκεία»