Με Απήγαγαν στα Σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού

ΜΑΤΑΜΟΡΟΣ, Μεξικό — Οι άνδρες είναι γονατισμένοι στο πάτωμα πλάι-πλάι, με τα κεφάλια σκυμμένα, τα χέρια πισθάγκωνα δεμένα, ενώ ένας άλλος άνδρας, με το πρόσωπο καλυμμένο, κραδαίνει ένα όπλο μπροστά τους. «Τηλεφώνησέ της», λέει στον έναν. «Με ανοιχτή ακρόαση».

«Άκου, αγάπη μου», είπε ο άνδρας σε έξαλλη κατάσταση όταν το σήκωσε η γυναίκα του, προτού αρπάξει το τηλέφωνο ο άνδρας με το όπλο.

«Κρατάω τον άνδρα σου και τον φίλο του. Θέλω να μου καταθέσεις 4.000 δολάρια. Θα σου στείλω τον λογαριασμό. Αν δεν το κάνεις, θα τον σκοτώσω».

To VICE World News βρήκε βίντεο από αυτή την απαγωγή, που δείχνει δύο αιτούντες πολιτικό άσυλο από την Κούβα να παρακαλάνε για τη ζωή τους, καθώς απαγωγείς στο Μεξικό απειλούν επανειλημμένως να τους σκοτώσουν αν οι συγγενείς τους δεν πληρώσουν λύτρα. Το βίντεο αποτελεί μια σπάνια ματιά στην αγριότητα του προβλήματος με τις απαγωγές μεταναστών στο Μεξικό. Τα θύματα κάθε χρόνο ανέρχονται σε χιλιάδες.

Μετανάστες που προσπαθούσαν να φτάσουν στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Trump βρέθηκαν παγιδευμένοι ανάμεσα στους νόμους περί ασύλου που τους κρατούσαν στην άλλη πλευρά των συνόρων επί μήνες ή χρόνια, και στη βία, την ατιμωρησία και τη διαφθορά στο Μεξικό. Όλο αυτό τους καθιστούσε εύκολα θύματα για το οργανωμένο έγκλημα. Ο πρόεδρος Joe Biden έχει ανατρέψει κάποιες από τις πιο δρακόντειες πολιτικές του προκατόχου του, αλλά οι εγκληματίες συνεχίζουν να κυνηγούν στους απελπισμένους ανθρώπους που περνάνε από το Μεξικό, για να έχουν παράνομο εισοδήματα.

Οι Κουβανοί που αναζητούσαν άσυλο έφυγαν ζωντανοί από την ομηρία. Αλλά το θύμα που τηλεφώνησε στη γυναίκα του, εγκατέλειψε το όνειρο να τη συναντήσει στις ΗΠΑ και επέστρεψε στην Κούβα. Δεν άντεχε άλλο τη βία και το μαρτύριο. Ο άλλος, ένας 50άρης δικηγόρος, περίμενε στο Μεξικό για πάνω από έναν χρόνο, όταν μοιράστηκε την ιστορία και το βίντεο της απαγωγής με το VICE World News, που αρχικά εστάλη στη γυναίκα του φίλου του ως απόδειξη ότι ήταν ακόμα ζωντανός. Η ταυτότητά του δεν αποκαλύπτεται λόγω του κινδύνου για αντίποινα. 

«Θέλω να δείξω στον κόσμο τι συμβαίνει στο Μεξικό, τον βαθμό ανασφάλειας που υπάρχει σε αυτές τις συνοριακές ζώνες που είναι γεμάτες βία και απαγωγές», λέει ο άνδρας. «Όχι ότι θα αλλάξει, αλλά είναι μια αρχή ώστε να αρχίσει ο κόσμος να καταλαβαίνει τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες, όταν αναζητούν άσυλο στις ΗΠΑ».

Τον Φεβρουάριο τού επιτράπηκε να μπει στης ΗΠΑ όταν ο Biden ανέτρεψε την πολιτική Πρωτοκόλλων Προστασίας Μεταναστών του Trump, που απαιτούσε από τους αιτούντες άσυλο να παραμείνουν στο Μεξικό μέχρι να κριθούν οι υποθέσεις τους. Τουλάχιστον 1.200 άτομα που είχαν ζητήσει άσυλο σύμφωνα με Πρωτοκόλλα Προστασίας Μεταναστών, μπήκαν στις ΗΠΑ τον τελευταίο μήνα. Ο Κουβανός δικηγόρος έκανε βιντεοκλήση στον δημοσιογράφο, καθώς έκανε τα τελευταία του βήματα σε μεξικανικό έδαφος.

«Αντίο. Τα κατάφερα επιτέλους», είπε χαρούμενος κουνώντας το χέρι από τα μεξικανικά σύνορα με ένα μίγμα χαράς και ανακούφισης.

VICE Video: K2 - Αγώνας για την Κορυφή

Μία εβδομάδα αργότερα έφτασε στη Φλόριντα, μόλις 180 χιλιόμετρα, μιάμιση ώρα πτήση από τη χώρα που είχε διαφύγει. Είχε διασχίσει 11 χώρες μέσα σε δυόμιση χρόνια, αψηφώντας την πείνα, απαγωγές και αμέτρητες συναντήσεις με τον θάνατο για να φτάσει εκεί.

Οι προσπάθειές του να διαφύγει από την Κούβα μετράνε πάνω από δεκαετία, ξεκίνησαν όταν δούλευε ως δικηγόρος. Αλλά η Κούβα ήταν ολοκληρωτική κοινωνία, είπε, χωρίς ευκαιρίες να προχωρήσεις. Το 2006 προσπάθησε να φτάσει ακτοπλοϊκώς στη Φλόριντα. Τότε, η πολιτική wet foot-dry foot των ΗΠΑ διασφάλιζε ότι όποιος Κουβανός πάταγε έδαφος των ΗΠΑ μπορούσε να γίνει μόνιμος κάτοικος. Όμως, ανακόπηκε η πορεία του και τον έστειλαν πίσω στο νησί.

«Από τότε η ζωή μου έγινε μια κόλαση, επειδή ήμουν ενάντια στην κυβέρνηση», είπε. «Δεν μπορούσα να δουλέψω. Ήμουν υπό διωγμό από την αστυνομία».

Άλλες δύο φορές προσπάθησε να φτάσει ακτοπλοϊκώς και τον έπιασαν και τις δύο. Τον Σεπτέμβρη του 2018 κατέστρωσε άλλο σχέδιο. Η πολιτική wet food -dry foot δεν ίσχυε πια – ο  πρώην πρόεδρος Barack Obama την ακύρωσε το 2017. Οι Κουβανοί που για καιρό είχαν ειδική μεταχείριση, θα αντιμετωπίζονταν όπως οποιοσδήποτε άλλος.

Έτσι, ο δικηγόρος προσπάθησε να φτάσει στις ΗΠΑ μέσω ξηράς. Πέταξε νότια στη Γουϊάνα, επειδή μπορούσε να μπει χωρίς βίζα. Από εκεί σκόπευε να ανέβει βόρεια, ακολουθώντας μια γνωστή παράνομη διαδρομή που χρησιμοποιούσαν μετανάστες από την Ασία, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και όλο και πιο συχνά πια, από την Κούβα.

Έγινε αμέσως σαφές ότι τα «κογιότ», δηλαδή οι διακινητές, έβλεπαν τους μετανάστες ως χρήμα.

«Από τη στιγμή που πάτησα το πόδι μου στη Γουϊάνα με αντιμετώπιζαν σαν εμπόρευμα. Χάνεις το όνομά σου. Γίνεσαι ένας αριθμός, επειδή πέφτεις στα χέρια εμπόρων λευκής σαρκός», είπε.

Ο Κουβανός ταξίδεψε δυτικά διασχίζοντας το τροπικό δάσος της Βραζιλίας, πέρασε στο Περού και κατευθύνθηκε βόρεια, μέσω Εκουαδόρ και Κολομβίας. Έπειτα, ήρθε η τρομακτική ζούγκλα Darien Gap, που διακόπτει για 100 χιλιόμετρα τον Παναμερικανικό Αυτοκινητόδρομο, ο οποίος εκτείνεται δίχως άλλη διακοπή από την Αργεντινή ως την Αλάσκα. Είναι μια τροπική ζούγκλα γεμάτη με άγρια ζώα, παραστρατιωτικές ομάδες και οργανωμένο έγκλημα. Είναι κόλαση για τους μετανάστες που τη διασχίζουν.

«Πέρασα μια φρίκη, δεν περιγράφεται με λόγια. Πρέπει να το ζήσεις για να καταλάβεις», είπε.

Μια εμπειρία έχει χαραχτεί στη μνήμη του: μια γυναίκα από την Αϊτή, πεσμένη στο έδαφος στη ζούγκλα, πέθαινε από δίψα και ικέτευε τον Κουβανό για λίγο νερό. Αλλά δεν μπορούσε να της δώσει. Έπρεπε να το κρατήσει, αν ήθελε να επιβιώσει. «Κάθε φορά που κλείνω τα μάτια μου, ξαναζώ εκείνη τη στιγμή. Είναι τρομερά επώδυνο να βλέπεις κάποιον να πεθαίνει. Η ενοχή είναι συγκλονιστική».

Όταν έφτασε επιτέλους στον Παναμά, οι υπεύθυνοι μετανάστευσης τον έβαλαν σε έναν καταυλισμό με εκατοντάδες άλλους. Συνέχισε να προχωράει βόρεια, μέσω Κόστα Ρίκας, Νικαράγουας, Ονδούρας, Γουατεμάλας και Μεξικού.

Όπου πήγαινε, αντιμετώπιζαν τους μετανάστες σαν εμπορεύματα. Αλλά η χειρότερη χώρα ήταν η Γουατεμάλα, όπου η αστυνομία και ένοπλες δυνάμεις κυνηγούσαν σε μετανάστες παντού. «Ακολουθούν τα λεωφορεία, ψάχνοντας μετανάστες να εκβιάσουν. Μερικές φορές, συμφωνούσαν στα 50 ή 60 δολάρια, αλλά κανονικά παίρνουν 110».

Όταν μπήκε στο Μεξικό, δεν είχε άλλα χρήματα. Ακολούθησε τρεις μετανάστες από την Ονδούρα και μπήκε στο La Bestia (το «Κτήνος») το διαβόητο εμπορικό τρένο που μεταφέρει τα πάντα, από ζάχαρη μέχρι τσιμέντο, με το οποίο εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες έχουν ανέβει βόρεια.

Το τρένο «Κτήνος» ονομάζεται έτσι λόγω των κινδύνων που ενέχει: Είναι επικράτεια εγκληματιών και χιλιάδες έχουν χάσει τα άκρα τους πηδώντας σ’ αυτό ή από αυτό εν κινήσει. Ο Κουβανός είπε ότι αναγκάστηκε να ρισκάρει δέκα φορές ανεβαίνοντας και κατεβαίνοντας σε καταφύγια στη διαδρομή προς το βόρειο Μεξικό.

Τον Ιούλιο του 2019, δέκα μήνες αφότου έφυγε από την Κούβα, έφτασε στη συνοριακή πόλη Ρεϊνόσα, στην άλλη πλευρά του Χιντάλγκο του Τέξας.

Υπάρχουν δύο τρόποι να μπουν μετανάστες στις ΗΠΑ και να αιτηθούν άσυλο: να περάσουν από σημείο εισόδου και να παρουσιάσουν την υπόθεση τους στις Αρχές των ΗΠΑ ή να μπουν παράνομα στις ΗΠΑ και μετά να ζητήσουν προστασία. Ο πρώτος τρόπος θεωρείται ο σωστός για τις Αρχές και αυτό ήθελε να κάνει ο Κουβανός.

Αλλά αντί να του επιτραπεί να περάσει, του έδωσαν έναν αριθμό και του είπαν να περιμένει τη σειρά του – με εκατοντάδες άτομα μπροστά του. Ζούσε σε ένα καταφύγιο μεταναστών, περιμένοντας να καλέσουν τον αριθμό του. Τρεις μήνες αργότερα, στις 2 Οκτωβρίου, ήρθε επιτέλους η σειρά του.

Η μέρα ξεκίνησε όπως το περίμενε. Πέρασε τη γέφυρα που οδηγούσε στο Τέξας, παρουσιάστηκε στην Υπηρεσία Μετανάστευσης και συμπλήρωσε τα χαρτιά. Του έδωσαν ημέρα ακρόασης μπροστά σε έναν δικαστή αρμόδιο για θέματα Μετανάστευσης – 11 Ιανουαρίου 2020.

Αλλά την επόμενη μέρα τα ξημερώματα, η Υπηρεσία τον έβαλε σε ένα λεωφορείο μαζί με άλλους αιτούντες άσυλο και τους πήγε πίσω στα μεξικανικά σύνορα. Τους έστειλαν στο Ματαμόρος, τη συνοριακή πόλη, βάση του Καρτέλ του Κόλπου. Οι αρχές του Μεξικού του έδωσαν έγγραφα που του επέτρεπαν να μείνει προσωρινά στη χώρα νόμιμα.

«Να φτάνεις στη γη της ελευθερίας και να σε διώχνουν – ο κόσμος μου έγινε κομμάτια είπε».

Ήταν ένα από τα 70.000 άτομα που επέστρεψαν σε κάποιες από τις πιο επικίνδυνες πόλεις του Μεξικού για να περιμένουν να ληφθούν αποφάσεις για τις υποθέσεις τους, στο πλαίσιο του προγράμματος Πρωτοκόλλων Προστασίας Μεταναστών γνωστό και ως «Παραμονή στο Μεξικό». Ενώ οι μετανάστες που προσπαθούσαν να φτάσουν στις ΗΠΑ πάντα ήταν πήγη χρήματος για το οργανωμένο έγκλημα, οι απαγωγές αυξήθηκαν κατακόρυφα με αυτή την πολιτική.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα ανέφεραν ότι τον Σεπτέμβρη του 2019, το 43% των ασθενών τους που στάλθηκαν στη συνοριακή πόλη του Μεξικού Νουέβο Λαρέδο, απήχθησαν. Ως τον Οκτώβριο του 2019, το παραπάνω ποσοστό έφτασε το 75% . Τα εγκλήματα σπάνια αναφέρονται και ακόμα πιο σπάνια ερευνώνται. Όσοι επιβιώνουν, σχεδόν ποτέ δεν κάνουν καταγγελίες στην αστυνομία του Μεξικού και υπάρχει καλός λόγος γι’ αυτό: φοβούνται ότι οι μπάτσοι είναι μπλεγμένοι σε όλο αυτό.

Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διαπίστωσε ότι από τους 71 κατοίκους της Βενεζουέλας που εξέτασε το διάστημα μεταξύ Σεπτέμβρη και Δεκέμβρη 2020, σχεδόν οι μισοί είπαν ότι είχαν πέσει θύματα εκβιασμού από την μεξικανική αστυνομία, παράγοντες Μετανάστευσης ή εγκληματικές οργανώσεις, σύμφωνα με μια νέα έκθεση της ομάδας. Το ένα τέταρτο των ατόμων από τα οποία πήραν συνέντευξη είπαν: «Οι Αρχές Μετανάστευσης του Μεξικού η οι αστυνομικοί τούς είχαν κατεβάσει από λεωφορεία ή από τις ουρές στο αεροδρόμιο και απειλούσαν με απέλαση αν δεν τους δωροδοκούσαν».

Το VICE News μίλησε με 12 άτομα που απήχθησαν στο Μεξικό μεταξύ 2019 και 2021. Οι συγγενείς τους πλήρωσαν από 600 ως 5.000 δολάρια για να αφήσουν ελεύθερο κάθε άτομο. Ακόμα και αν λάβουμε υπόψη τις συντηρητικές εκτιμήσεις, η πολιτικής της εποχής Trump παρήγαγε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια για το οργανωμένο έγκλημα και τους διεφθαρμένους αξιωματούχους.

Όταν ο Trump απήλθε, μόλις 641 από τους 70.000 αιτούντες άσυλο που είχαν εγγραφεί στο πρόγραμμα, έλαβαν άσυλο ή άλλης μορφής προστασία, σύμφωνα με το Transactional Records Access Clearinghouse (TRAC), ερευνητικό ινστιτούτο στο Syracuse University.

Ο Κουβανός και ο φίλος του ήξεραν πόσο επικίνδυνο είναι να κυκλοφορούν, αλλά έπρεπε να βρουν λεφτά, έτσι έπιασαν δουλειά σε ένα εργοστάσιο μηχανημάτων συγκόλλησης, από τις 8 το πρωί ως τις 6 το απόγευμα. Τα έβγαζαν πέρα. Έπειτα, ήρθε ο έλεγχος της Αστυνομίας τον Οκτώβρη του 2019.

Δούλευαν λιγότερο από μήνα, όταν άνδρες από της Μεξικανικής Αστυνομίας τούς σταμάτησαν ένα βράδυ, καθώς έφευγαν από τη δουλειά και ζήτησαν τις ταυτότητές τους. Ο φίλος του Κουβανού δεν είχε τη δική του και οι αστυνομικοί τους είπαν ότι έπρεπε να πάνε στο Τμήμα. Δεν ήταν, όμως, ένας συνηθισμένος έλεγχος. Μόλις τους έβαλαν στο αμάξι, τους φόρεσαν κουκούλες.

«Δεν είμαι σίγουρος αν ανήκαν σε κάποιο καρτέλ ή αν ήταν αστυνομικοί. Νόμιζα ότι θα πεθάνω», είπε ο Κουβανός.

Προσευχόταν και δεν πρόβαλε αντίσταση. Οι απαγωγείς τούς πήγαν σε ένα ρημαγμένο σπίτι και τους αναγκάσαν να γονατίσουν. Έβγαλαν τις κουκούλες τους. Ένας άνδρας τους σημάδευε και ζητούσε 4.000 δολάρια για να τους αφήσει ελεύθερους. «Ένας από τους δύο να τηλεφωνήσει στις οικογένειάς σας, αλλιώς θα σας σκοτώσω», είπε κάποιος από τους απαγωγείς στους άνδρες με τόνο στα όρια μεταξύ απειλής και βαρεμάρας.

Ο φίλος του Κουβανού τηλεφώνησε στη γυναίκα του, που ζει στις ΗΠΑ. Αυτό είναι συνηθισμένο: οι απαγωγείς εστιάζουν τις προσπάθειες εκβιασμού σε συγγενείς και φίλους των θυμάτων στις ΗΠΑ, επειδή έχουν θεωρητικά λεφτά. Η γυναίκα τους παρακάλεσε, αλλά εκείνοι επέμεναν να πληρώσει για να μην τους σκοτώσουν.

Καθώς η γυναίκα προσπαθούσε να βρει τα λεφτά, οι άνδρες υφίσταντο τρομοκρατία. Οι απαγωγείς τους χτυπούσαν, δεν τους άφηναν να κοιμηθούν και απειλούσαν διαρκώς ότι θα σκότωναμ εκείνους και τις οικογένειές τους αν δεν πλήρωναν. Μέσα σε αυτή τη δοκιμασία ήταν σε ένα μισοσκότεινο άθλιο δωμάτιο, λέει ο Κουβανός. Τους φύλαγαν τέσσερις απαγωγείς με καλυμμένα πρόσωπα.

Τους απελευθέρωσαν πέντε μέρες αργότερα, όταν η γυναίκα πλήρωσε τα λύτρα. Με τα λεφτά στο χέρι, οι απαγωγείς πήγαν τους Κουβανούς σε ένα σούπερ μάρκετ στις πέντε το πρωί και τους άφησαν εκεί.

«Σε όλη αυτή τη μεγάλη διαδρομή μπορούσα να είχα πεθάνει πολλές φορές. Αλλά αυτή ήταν η πιο βίαιη, όταν ένιωθα ότι η ζωή μου θα τελείωνε», λέει ο Κουβανός. «Πώς μπορούσαν οι ΗΠΑ να μας στείλουν –μετανάστες χωρίς να ξέρουμε την περιοχή– να περιμένουμε την εκδίκαση της απόφασής μας σε τόσο επικίνδυνες πόλεις»;

Ο φίλος του αποφάσισε να γυρίσει στην Κούβα. Δεν άντεχε να μείνει άλλο στο Μεξικό. Αλλά ο δικηγόρος άντεξε και κατέληξε σε έναν καταυλισμό μεταναστών στο Ματαμόρος, ζώντας σε μια σκηνή τριάμιση μέτρα από τον ποταμό Ριο Γκράντε. Η ακρόασή του καθυστερούσε διαρκώς, λόγω της πανδημίας.

Θα χρειαζόταν άλλους 15 μήνες μετά την απαγωγή του για να γίνει δεκτός στις ΗΠΑ. Όσο δύσκολη ήταν η διαδρομή, τόσο εύκολη ήταν εκείνη η στιγμή. Του έκαναν τεστ COVID, πέρασε τη γέφυρα που οδηγεί στις ΗΠΑ, έδωσε τα χαρτιά του και τον έστειλαν στο καλό. Πήρε λεωφορείο για Χιούστον και από εκεί για τη Φλόριντα.

Θέλει να δουλέψει στο εστιατόριο της οικογένειάς του ή να ασχοληθεί με τη δημοσιογραφία, για να μπορέσει να αφηγηθεί τις ιστορίες των ανθρώπων.

«Το πάλεψα και πέτυχα», λέει.

Ελλάδα: Ένας Χρόνος Lockdown

Η Δασκάλα που Συνελήφθη στα Επεισόδια της Νέας Σμύρνης Μιλά στο VICE

Unplugged: Άκουσε το Podcast του VICE Greece

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.