O Οδοντίατρος που Αναβιώνει τα Αζήτητα Πτώματα στο Μεξικό

CIUDAD JUAREZ (Πόλη στο Μεξικό) – Ένας άνδρας είναι νεκρός εδώ και δυο χρόνια. Το όνομα του άγνωστο. Τον χτύπησε αυτοκίνητο και τον εγκατέλειψε. Πέθανε από αιμορραγία στην άκρη κάποιου χωματόδρομου σε αυτή την πόλη των 1,5 εκατομμυρίων κατοίκων, στα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό. Από το δυστύχημα απέκτησε μια τρύπα στο μέτωπο. Από εκεί όπου στέκομαι μπορώ να δω τον εγκέφαλο του ενώ τον έχουν ξαπλωμένο πάνω στο φορείο της αυτοψίας.

Εάν δεν γνώριζα τι συμβαίνει, θα πίστευα ότι αυτός ο άνθρωπος έχει ακόμα ζωή μέσα του.

Ο Dr. Alejandro Hernández Cárdenas άρχισε να δουλεύει πριν από 120 ώρες. Τότε που βύθισε το παραμορφωμένο και ηλιοκαμένο σώμα αυτού του άνδρα μέσα σε αυτό που αποκαλεί χαριτωμένα «τζακούζι». Ο Hernández Cárdenas είναι ένας ταπεινός ντόπιος οδοντίατρος που μοιράζει το χρόνο του δουλεύοντας, διδάσκοντας σε μεταπτυχιακά μαθήματα ιατροδικαστικής οδοντολογίας στο πανεπιστήμιο Universidad Autónoma de Ciudad Juárez και αναγνωρίζοντας αγνώστων λοιπών στοιχείων πτώματα στο εγκληματολογικό εργαστήριο του Juarez.

Η ημιδιαφανής μπανιέρα, μεγέθους δεξαμενής περιέχει περίπου 60 γαλόνια μια άγνωστης χημικής φόρμουλας-η μυστική σάλτσα του Hernández Cárdenas- που ενυδατώνει τα πτώματα ώστε να αναγνωριστούν. Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας που ο άγνωστος άνδρας βρίσκεται εκεί μέσα, ο γιατρός και η ομάδα του έχουν καταγράψει όλα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Ουλές, κρεατολιές, τατουάζ και πληγές που ήρθαν ξανά στο προσκήνιο με τη μέθοδο του Hernández Cárdenas' και τώρα ετοιμάζονται να πάρουν τα δακτυλικά αποτυπώματα από τα αναζωογονημένα χέρια του θύματος.

Με βάση τα δακτυλικά αποτυπώματα και σε συνδυασμό με τα στοιχεία που προκύπτουν από τα όποια μοναδικά χαρακτηριστικά του, τα οποία ανακτήθηκαν χάρη στη μέθοδο του οδοντίατρου, ελπίζουμε να μάθουμε ποιος ήταν αυτός ο άνδρας.

Πρόκειται για ένα ιατροδικαστικό άλμα που θα επιχειρήσει να αναμορφώσει την εγκληματολογική επιστήμη όπως τη γνωρίζουμε. Η μέθοδος, εν συντομία, επιχειρεί να γυρίσει για λίγο πίσω το χρόνο, και να αλλάξει το σώμα μιας συρρικνωμένης μούμιας σε κάτι πολύ πιο κοντά σε ένα φρεσκοπεθαμένο σάκο σάρκας με κόκκαλα.

Αυτά τα μπιτόνια με το τρεις φορές αποσταγμένο νερό ήταν τα μόνο συστατικά από το διάλυμα που μας επέτρεψε να φωτογραφήσουμε ο Hernández Cárdenas. Φωτογραφία:Brian Anderson/MOTHERBOARD

Όταν πεθαίνεις, το σώμα περνάει επτά στάδια αποσύνθεσης. Η αποκλειστική τεχνική του Hernández Cárdenas φέρεται να αντιστρέφει δυο από αυτά τα στάδια, αποκαθιστώντας αποτελεσματικά το πτώμα ώστε να «μοιάζει» με ζωντανό. Κατά το πέμπτο στάδιο, την αποσύνθεση, οι πρωτεΐνες στο σώμα διασπώνται ώσπου ιστοί και μύες να σαπίζουν. Και έπειτα στο έκτο στάδιο όταν στεγνώνει εντελώς το σώμα από κάθε υγρό. Στο άγονο, ανεμοδαρμένο τοπίο ερήμου εντός και γύρω από το Juarez, ακόμα κι ένα ζεστό πτώμα μετατρέπεται γρήγορα σε μούμια. Κι εδώ είναι που παρεμβαίνει η τεχνική του οδοντιάτρου, το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας της οποίας ακόμα εκκρεμεί. Όπως μας λέει, ένα πολυήμερο βύθισμα στο μείγμα του μπορεί να αποκαλύψει την πραγματική ταυτότητα του πτώματος, ακόμα και την αιτία θανάτου.

Αφιέρωσε τις τελευταίες δυο δεκαετίες στη μελέτη της μεθόδου του, αρχίζοντας με τα δάκτυλα, μετά τα αυτιά, παλάμες, χέρια, κεφάλια και σε μια περίπτωση ολόκληρο το δέρμα ενός πτώματος, μέχρι που μια μέρα η τοπική εισαγγελία τον ρώτησε γιατί να μη δοκιμάσει την τεχνική του σε ένα ολόκληρο πτώμα;

Αυτό συνέβη το 2008. Σήμερα, ο Hernández Cárdenas είναι πλέον μια μικρή διασημότητα στον κόσμο της εγκληματολογίας. Έχει πραγματοποιήσει εκατοντάδες ενυδατώσεις σε τμήματα του σώματος και μέχρι σήμερα έχει κάνει περίπου δώδεκα βυθίσεις ολόκληρων πτωμάτων στο τζακούζι. Ελπίζει ότι μια μέρα θα αναβαθμιστεί η τεχνική του, προς όφελος της επίλυσης των εγκλημάτων και της ταυτοποίησης των αγνώστων στοιχείων πτωμάτων πέρα από τα όρια του Μεξικού. Προς το παρόν χρεώνει 60$ για τα χημικά που χρειάζονται για να βυθιστεί ένα ολόκληρο πτώμα.

«Τι βάζετε στο διάλυμα σας;» ρώτησα.

«Νερό» χαμογελάει ειρωνικά.

Για να διασφαλιστεί η ομοιόμορφη επανυδάτωση μέσα στο τζακούζι του γιατρού, κάποιος πρέπει να γυρνάει τα πτώματα κάθε 8-12 ώρες. Εδώ ο Hernández Cárdenas γυρνάει το πτώμα μας στις 72 ώρες. Φωτογραφία: Brian Anderson/MOTHERBOARD

Κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς περιέχει ή πως ακριβώς λειτουργεί.  Ο Hernández Cárdenas προσέχει πολύ για να μην αποκαλυφθούν λεπτομέρειες για το Φρανκενστάϊν τέχνασμα του. Εάν η πατέντα του εγκριθεί, θα γίνει ο πατέρας μιας νέας εποχής στην εγκληματολογία και επίσης θα βγάλει πολλά λεφτά. Το μόνο που ξέρουμε είναι το διάλυμα του είναι πραγματικά απλώς νερό.

Σε αυτό το παιχνίδι δεν είναι ο μόνος παίκτης. Το 2005, Αμερικανοί ερευνητές ιατροδικαστικής στο πανεπιστήμιο University of Southern Mississippi κατοχύρωσαν την πατέντα για μια παρόμοια τεχνική ενυδάτωσης, που ωστόσο αφορά μόνο την ανάκτηση δακτυλικών αποτυπωμάτων από επανυδατωμένα ακροδάκτυλα.

Αυτό είναι ένα τμήμα μικρής κλίμακας εργασίας επανυδάτωσης που πραγματοποιείται στην Ιατροδικαστική Υπηρεσία της Κομητείας Pima (PCOME) στο Τουσόν της Αριζόνα, περίπου τέσσερις δυτικά του Juarez. Εδώ βρίσκεται αναμφισβήτητα το φυτώριο των υποθέσεων που αφορούν άτομα αγνώστων στοιχείων τα οποία βρέθηκαν νεκρά στην έρημο, από την αμερικανική πλευρά των συνόρων. Σύμφωνα με τους The New York Times, από το 2001, έχουν πεθάνει πάνω από 2.000 άνθρωποι στην προσπάθεια τους να μπουν στην Αριζόνα διασχίζοντας την τεράστια έρημο Σονοραν.

Στην PCOME εφαρμόζεται μια επαναστατική τεχνική επανυδάτωσης για την ταυτοποίηση των δακτυλικών αποτυπωμάτων. Οι ειδικοί εδώ, χρησιμοποιούν υδροξείδιο του νατρίου, μία πολύ καυστική ανόργανη ένωση, ευρέως γνωστή ως αλυσίβα. Απαιτείται λεπτότητα κινήσεων και ακρίβεια χρόνου, σύμφωνα με τον Δρ. Bruce Anderson, ιατροδικαστικό ανθρωπολόγο από την ιατροδικαστική υπηρεσία, που εξελίσσει την πρωτοποριακή τεχνικά τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία. Το υδροξείδιο του νατρίου θα φουσκώσει ένα δάκτυλο ή ένα χέρι έως ένα σημείο, πριν το διαλύσει εντελώς. Αφήστε ένα δάκτυλο ή να χέρι να μουλιάσει για πολύ ώρα στο υδροξείδιο του νατρίου και τα αποδεικτικά στοιχεία απλώς θα εξαφανιστούν.

Αυτός είναι ο κίνδυνος με αυτή τη μέθοδο. Πρέπει να είσαι σε θέση να αναγνωρίζεις πότε το αρκετά είναι αρκετά, πότε είναι η ώρα να βγάλεις το δάκτυλο ή το χέρι από το υγρό, στη συνέχεια να το στεγνώσεις, να του βάλεις μελάνι και να πάρεις το αποτύπωμα.

Το υδροξείδιο του νατρίου θα μπορούσε κάλλιστα να χρησιμοποιείται στη διαδικασία του Hernández Cárdenas'. Όμως μπορούμε να κάνουμε μόνο εικασίες. Όταν ρώτησα τον Anderson εάν το εργαστήριο στο Τουσόν επιχειρούσε να κάνει επανυδάτωση ολόκληρου σώματος, θα το έκανε με υδροξείδιο του νατρίου ή με κάτι άλλο, εκείνος εξέφρασε τις επιφυλάξεις του.

«Τεχνικά είναι πολύ δύσκολο» μου είπε ο Anderson. «Δεν μας βλέπω να φθάνουμε τόσο μακριά».

Κατά τη γνώμη του Anderson, δεν έχει νόημα να βάλεις ολόκληρο σώμα σε μια δεξαμενή με αλυσίβα, εκτός κι αν ψάχνεις για κρεατοελιές, ουλές και τατουάζ. Επιπλέον, συνέχισε «δεν έχουμε μέρος για να βάλουμε δεξαμενές σε μέγεθος μπανιέρας για 20, 30,40 ανθρώπους, που θα μπορούσαν να ωφεληθούν» από αυτό. Πρόσθεσε ότι δεν γνωρίζει κανένα ιατροδικαστικό γραφείο στις ΗΠΑ να κάνει επανυδατώσεις σε όλο το σώμα.

Η Dr. Elizabeth Gardner, ιατροδικαστική ερευνήτρια στο University of Alabama – Birmingham επιβεβαίωσε αυτό τον ισχυρισμό.  Μας είπε ότι δεν γνωρίζει κανέναν στις ΗΠΑ να κάνει επανυδάτωση σε ολόκληρο το σώμα, παρόμοια με αυτή του Hernández Cárdenas. Η Gardner, ωστόσο, είναι μια από τους λίγους παίκτες στη διεθνή ιατροδικαστική κοινότητα που έχει δει από πρώτο χέρι την επανυδάτωση ενός μουμιοποιημένου σώματος στο τζακούζι του Hernández Cárdenas', στο εγκληματολογικό εργαστήριο στο Juarez.

«Ήταν εκπληκτικό. Έμοιαζε σε ένα σχετικά φρέσκο σώμα» θυμάται η  Gardner. «Πιστεύω ότι κάνει πολύ καλή δουλειά».

Η κουλτούρα του θανάτου έχει εξαπλωθεί σε μεγάλο μέρος του Μεξικού. Σε διακριτικά μνημεία σε όλο το Juarez, εκτελεστές μεσαίου επιπέδου και πολίτες κάνουν προσφορές στην Άγια Θάνατο, την γυναικεία φιγούρα που αποτελεί το πρόσωπο του θανάτου. Φωτογραφία:Brian Anderson/MOTHERBOARD

Ίσως να μην μάθουμε ποτέ πως ο Hernández Cárdenas κάνει αυτό που κάνει. Αλλά ξέρουμε ότι έχει μια δουλειά στα μέτρα του.

Το Juarez μπορεί να μην είναι πλέον η Νο1 πιο επικίνδυνη πόλη στον κόσμο, τίτλο που κατείχε το 2009. Ωστόσο ο θάνατος δεν της είναι ξένος. Βρίσκεται στην κομβική διασταύρωση από όπου διέρχονται οι λαθρέμποροι ναρκωτικών (περίπου το 90% της κοκαΐνης που καταλήγει σήμερα στις ΗΠΑ μεταφέρεται μέσω του Μεξικού), είναι η  πόλη όπου εκμεταλλεύονται τις γυναίκες εργάτριες καθώς το σημείο από όπου περνάνε οι μετανάστες.

Τα αμερικανικά στοιχεία σκιαγραφούν μια τραγική εικόνα. Το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ στην έκθεση του για τα ανθρώπινα δικαιώματα το 2013, αναφέρει ότι ο αριθμός των ανθρώπων που εξαφανίστηκαν στο Μεξικό από το 2006-2012, αγγίζει τους 26.121. Και σε αυτούς προσθέτει ακόμα 7.000 άτομα που σκοτώθηκαν στο πλαίσιο του πιο αιματηρού εν εξελίξει ναρκω- πολέμου, καθώς και 140.000 καταγεγραμμένες δολοφονίες μεταξύ 2007 και 2013.

Αν μη τι άλλο, αυτό το κύμα βίας έχει οδηγήσει σε αριθμητική αύξηση μιας κατηγορίας εμπειρογνωμόνων σε διάφορους τομείς, από τη βαλλιστική και την ανάλυση σώματος μέχρι την ιατροδικαστική οδοντιατρική, πολλοί εκ των οποίων αντιμετωπίζουν τον Hernández Cárdenas ως ένα είδος μέντορα. Το ερώτημα, έπειτα, είναι γιατί κάνει ότι κάνει;

Περίπου 96 ώρες μετά και αφού έχουν αλλάξει πλευρό στο πτώμα μέσα στο τζακούζι, ο γιατρός μας πήρε να πάμε στον μεγάλο μαζικό τάφο του Panteon Municipal San Rafael, στα προάστια του Juarez.  Περίπου 5.000 πτώματα είναι θαμμένα εδώ. Πολλοί από αυτούς, μέχρι κάποια στιγμή, ήταν αγνώστων στοιχείων. Κάποιοι είναι ακόμα. Εάν το σώμα αποσυντεθεί αρκετά, αυτομάτως χαρακτηρίζεται 'αγνώστων στοιχείων'. Ακόμα όμως κι αν τελικά ταυτοποιηθεί, για λόγους υγιεινής το λείψανο πρέπει να παραμείνει εκεί για μια 5ετία.

Και όταν τα πτώματα αναγνωριστούν, οι θρηνούσες οικογένειες μπορούν να φτιάξουν τα μνήματα των αγαπημένων τους. Αυτό είναι που ωθεί τον Hernández Cárdenas να πληρώνει από την τσέπη του για να αποδείξει την πραγματική αξία της μεθόδου του. Σε μερικές υποθέσεις, μου είπε, μπορεί να σημαίνει ότι η οικογένεια θα καταφέρει να κάνει την κηδεία του νεκρού ακόμα και με ανοιχτό φέρετρο. Πίσω στο νεκροτομείο, το πτώμα μας μοιάζει σχεδόν ζωντανό. Τον έχουν βγάλει από το τζακούζι και βρίσκεται στο ανατομικό τραπέζι για πλήρη εξέταση. Η δυσωδία είναι απίστευτη. Τα μάτια μου βουρκώνουν.

Το πτώμα μας 'φουσκωμένο' από τα υγρά κατά τη διάρκεια της εξέτασης του μετά το τζακούζι. Φωτογραφία: Brian Anderson/MOTHERBOARD

Ο γιατρός μου επιτρέπει να ακουμπήσει το πρόσωπο του θύματος. Η μύτη του, τα μάγουλα και τα χείλια έχουν αποκτήσει όγκο, φαινομενικά έχουν αναζωογονηθεί. Τα δάκτυλα, οι αρθρώσεις και τα άκρα είναι εύπλαστα. Μπορώ να δω μικρές ουλές και εκδορές από το δυστύχημα. Οι βραχίονες του έχουν ουλές από αυτοτραυματισμούς (γεγονός που υποδηλώνει ότι πέρασε χρόνο στη φυλακή για ναρκωτικά) και παντού έχει ερασιτεχνικά τατουάζ, το είδος που σου κάνουν στη φυλακή όταν χάσεις ένα στοίχημα. Ένα από αυτά έχει απίστευτη ομοιότητα με ένα πέος που εκσπερματώνει. Ένα άλλο, σε ένα από τα πόδια του νεκρού, γράφει: «λυπημένες αναμνήσεις».

Όλα αυτά- τα φυσικά χαρακτηριστικά, οι πληγές, τα τατουάζ, τα δακτυλικά αποτυπώματα- αποτελούν τις πρώτες ενδείξεις τις οποίες θα χτενίσουν οι ερευνητές σε μια προσπάθεια να δώσουν όνομα σε αυτό το πρόσωπο. Εάν βρουν τα στοιχεία του, οι αρχές θα ειδοποιήσουν την οικογένεια του θύματος. Εάν δεν υπάρξει αποτέλεσμα, ο τελευταίος τόπος κατοικίας του θα είναι ο μαζικός τάφος. Ότι κι αν συμβεί, ο Hernández Cárdenas θα συνεχίσει τη μακάβρια αλλά λυτρωτική δουλειά του με τα αγνώστων στοιχείων πτώματα.

Τρεις μήνες αφότου επισκεφθήκαμε τον Hernández Cárdenas και παρακολουθήσαμε την επανυδάτωση ολόκληρου του πτώματος, λάβαμε ένα μήνυμα ότι βρέθηκε η ταυτότητα του. Ειδοποιήθηκε η οικογένεια του. Αυτή είναι η τρίτη περίπτωση αγνοουμένου προσώπου που λύνεται μέσω της τεχνικής του γιατρού.

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter,  Facebook και Instagram.