Από την εφηβεία μας και μετά, μας λένε διαρκώς ότι είναι καλό να αποταμιεύεις χρήματα και όχι και τόσο καλό να ξοδεύεις λεφτά σε βλακείες που δεν χρειάζεσαι. Αλλά δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Ανάμεσα στο να ξέρεις πόσα λεφτά περιμένεις κάθε μήνα και τη λίστα με τα αδιαπραγμάτευτα έξοδα –νοίκι, ασφάλιση, λογαριασμούς– υπάρχει ένας ενδιάμεσος θολός χώρος όπου χάνουμε τον έλεγχο των χρημάτων μας. Παρά τις καλύτερες οικονομικές προθέσεις μας (να βάλουμε στην άκρη έναν μισθό, να μην έχουμε χρέη) υπάρχουν πάντα άλλα, συχνά πιο ενδιαφέροντα πράγματα να ξοδέψουμε τα λεφτά μας, όπως κεριά για το φθινόπωρο και φόρμες.
Ανεξάρτητα από το πόσα λεφτά έχεις, η σχέση του καθενός με το χρήμα είναι περίπλοκη και συναισθηματική – συμβουλές που περιορίζονται σε ένα «μην το κάνεις», για την επιπόλαιη σπατάλη, δεν βοηθάνε ιδιαίτερα. Έτσι, είσαι σε μια διαρκή λούπα που ξοδεύεις λεφτά και εύχεσαι να μην τα είχες ξοδέψει. Ακολουθούν μερικοί λόγοι που μπορεί να δυσκολεύεσαι να κάνεις οικονομία.
Βασίζεσαι στη δύναμη της θέλησης
Πολλοί υποθέτουμε ότι αν είμαστε αρκετά τυχεροί ώστε να πληρώνουμε όλα τα βασικά και να μας μένει κάνα φράγκο, θα έπρεπε να είναι εύκολο να σκεφτούμε τον μελλοντικό μας εαυτό και να αρχίσουμε να κάνουμε αποταμιεύσεις. Αλλά δεν συμβαίνει πάντα έτσι, διότι η δύναμη της θέλησης (για αποταμίευση) δεν αρκεί.
Βλέπεις τα ψώνια σαν λύση προβλημάτων
Το να σκέφτεσαι πού θα χαλάσεις λεφτά είναι απολαυστικό και ικανοποιητικό, όπως και να τα ξοδεύεις. Ένας εύκολο τρόπος να διώξουμε την ενοχή για τα ψώνια είναι να αντιμετωπίζουμε τις όχι ακριβώς απαραίτητες αγορές ως λύση σε κάποιο πρόβλημα, όπως ένα καινούργιο σετ με γυάλινα δοχεία για να μην χρησιμοποιείς πλαστικά μιας χρήσης, ρούχα γυμναστικής που σημαίνει ότι θα συνεχίσεις να τρέχεις έξω όταν κρυώσει ο καιρός και σχεδόν όλα τα καλλυντικά.
«Τα ψώνια μπορεί να σου δίνουν μια αίσθηση παραγωγικότητας. Και όταν υπάρχει ένα πρόβλημα που λύσαμε αγοράζοντας κάτι, μας δίνει ένα επιπλέον συναισθηματικό κίνητρο», λέει η Clayman. «Τα λεφτά είναι πάντα περιορισμένα –στον έναν ή τον άλλον βαθμό– αλλά τα συναισθήματα, οι επιθυμίες μας και οι παρορμήσεις μας είναι απεριόριστες». Ακόμα κι αν ξέρεις ότι συχνά ψωνίζεις για να φτιάξεις τη διάθεσή σου, είναι καλό να ξέρεις ότι το να ψωνίζεις για να λύσεις ένα πρόβλημα είναι σαν να ξοδεύεις επειδή δεν νιώθεις καλά.
Δεν ξέρεις πόσα λεφτά έχεις
Λένε ότι η άγνοια είναι ευτυχία – ιδίως σε ό,τι αφορά το χρήμα. Όσο άσχημο κι αν είναι να συνειδητοποιείς ότι δεν μπορείς να πληρώσεις κάτι που θέλεις, το να υπερεκτιμάς τα χρήματα που θέλεις να αποταμιεύσεις είναι ένας επίσης εύκολος τρόπος να απογοητευτείς και να νιώσεις ενοχές.
«Πάρα πολλοί περιμένουν πώς και πώς να αλλάξει ο μήνας για να πληρωθούν, όχι επειδή είναι ανεύθυνοι, αλλά επειδή οι μισθοί τους δεν επαρκούν», λέει η Joy Liu, πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια οικονομικών στο The Financial Gym. «Αυτό επιδεινώνεται από την τελμάτωση των μισθών, την έλλειψη προστιών κατοικιών και μισθολογικές διαφορές ανάλογα με το φύλο και τη φυλή». Έτσι, πριν αρχίσεις να τα βάζεις με τον εαυτό σου που δεν μπορείς να βάλεις στην άκρη ένα συγκεκριμένο ποσό κάθε βδομάδα ή κάθε μήνα, δες τα οικονομικά σου και προσπάθησε να σκεφτείς ρεαλιστικά πόσα πρέπει να ξοδεύεις για να «βγαίνεις» – περιλαμβάνονται τα απαραίτητα αλλά και χόμπι, κοινωνικές υποχρεώσεις και άλλα πράγματα που σου δίνουν χαρά.
«Αφιέρωσε χρόνο να κάτσεις και να σκεφτείς τα λεφτά που παίρνεις και τα λεφτά που ξοδεύεις», λέει η Liu. Μπορεί να διαπιστώσεις ότι δεν έχεις πολλά λεφτά στο μπάτζετ σου για να κάνεις αποταμίευση. Αν μπορείς να μειώσεις τα μεγάλα έξοδα (π.χ. ενοίκιο) ή να βγάλεις επιπλέον χρήματα, μπορεί να βοηθήσει. Αλλά μπορεί να μην είναι δυνατόν να κάνεις κάτι τέτοιο. Ακόμα κι αν διαπιστώσεις ότι έχεις αρκετά λεφτά για να βάζεις στην άκρη αυτή τη στιγμή, είναι σημαντικό να ξέρεις πόσα λεφτά ξοδεύεις κάθε μήνα.
Αν αποφασίσεις ότι σε παίρνει για κάποια επιπόλαια έξοδα αφού πληρώσεις τα βασικά, η Ramit Sethi, συγγραφέας του “I Will Teach You to Be Rich”, λέει ότι δεν χρειάζεται να ανησυχείς για να γίνεις πολύ λεπτομερής ως προς το πως ξοδεύεις τα λεφτά σου. Μπορούν αυτά να προέρχονται όλα από το ίδιο κομμάτι του μπάτζετ σου. Αντί να υπολογίζεις μόνο τα βασικά και μετά να βάζεις στην άκρη ό,τι μείνει μετά τις διακριτικές δαπάνες σου, μπορείς να υπολογίσεις πρώτα τα βασικά και τις αποταμιεύσεις, και ίσως να ανησυχείς λίγο λιγότερο για το αν τα λεφτά που έχεις για ξόδεμα χωρίς ενοχές πάνε σε αλκοόλ ή σε κεριά.
Υποθέτεις ότι είσαι στην ίδια οικονομική κατάσταση με τους φίλους σου
Οι περισσότεροι έχουμε φίλους που ξέρουμε ότι βγάζουν πολλά περισσότερα λεφτά από μας. Όμως είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ακόμα και οι φίλοι μας με παρόμοιες δουλειές που ζουν στις ίδιες γειτονιές, μπορεί να έχουν τελείως διαφορετικές οικονομικές καταστάσεις. Είναι εύκολο να υποθέτουμε ότι θα έπρεπε να αγοράζεις ή να αποταμιεύσεις τα ίδια με εκείνους, αν δεν ξέρεις.
Έχεις πείσει τον εαυτό σου ότι δεν τα καταφέρνεις με τα χρήματα
Ίσως έκανες κάποιο μεγάλο λάθος στο παρελθόν ή από μικρό σου έλεγαν ότι παίρνεις πολύ κακές οικονομικές αποφάσεις. Όπως και να ‘χει, να ξέρεις ότι ακόμα κι οι χειρότερες συνήθειες ξεμαθαίνονται και αντικαθίστανται από καινούργιες.
Ακολουθήστε τη Gyan Yankovich στο Twitter.
Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.
Περισσότερα από το VICE
«Σπάστε τους τα Κεφάλια, Μη Χαμπαριάζετε» - Ο Νεοναζί Υπαρχηγός Παππάς που Καταζητείται