Ο Dario Argento Είναι και Αυτός ένα από τα Τέρατά του

Photo by Lele Saveri

Ακόμα κι ανάμεσα στους πιο πιστούς θαυμαστές του υπάρχουν δυο κοινές παρανοήσεις για τον Ντάριο Αρτζέντο- τον σκηνοθέτη ταινιών όπως οι Tenebrae και Suspiria- και τη δουλειά του. Η πρώτη είναι ότι ορισμένοι άνθρωποι έχουν την τάση να πιστεύουν πως είναι μεταμοντέρνος και ειρωνικός, ενώ άλλοι τον θεωρούν σκηνοθέτη έργων τρόμου. Το πρόβλημα είναι ότι και οι δυο αντιλήψεις προσθέτουν σε ένα πορτρέτο που λίγο πολύ είναι τόσο σάπιο όσο και τα γεμάτα προνύμφες εντόμων πτώματα στις ταινίες του.

Στην πραγματικότητα, εννοεί ότι γράφει και σκηνοθετεί. Και ότι γράφει και σκηνοθετεί υπερβαίνει το είδος των ταινιών τρόμου.

Συνάντησα τον Ντάριο Αρτζέντο στη Βιέννη, προσφάτως, σε μια προβολή της τελευταίας του ταινίας Dracula 3D [2012]. Μιλήσαμε για τα φοβερά τέρατα, τις γιγαντιαίες τηλεοράσεις και το θάνατο της κριτικής του κινηματογράφου. Είναι ο πιο γλυκός άνθρωπος που μπορείτε να συναντήσετε, μετά τον παππού σας.

VICE: Κάποτε περιγράψατε τα αιματοβαμμένα εφέ στις ταινίες σας ως «φαγοπότια» όπου όλα είναι στην υπερβολή, σε βαθμό που ο ρεαλισμός δεν έχει σημασία πια.

Dario Argento: Ναι, σαν μια γεμάτη κόσμο τραπεζαρία ή μια εκκλησιαστική λειτουργία.

Ωστόσο ταυτοχρόνως νιώθω ότι οι σοκαριστικές αλληλουχίες τείνουν να στραφούν κατά πάνω σου, μια συγκεκριμένη στιγμή, και ξαφνικά όλα γίνονται πολύ ρεαλιστικά. Σχεδόν σαν τρόμος κρυμμένος σε μια αιματοβαμμένη καραμέλα. Οπότε αυτό σου έρχεται ακόμα πιο απροσδόκητα. Θα λέγατε ότι αυτή είναι μια συνταγή που ακολουθείτε στις ταινίες σας;

Ακριβώς. Για μένα, όλα έχουν να κάνουν με την μεταμόρφωση ενός θεαματικού και μπαρόκ πράγματος σε κάτι πολύ συγκεκριμένο και ψυχρό, σαν το κάρφωμα ενός μαχαιριού. Πρώτα θέλω να δημιουργήσω άφθονη ομορφιά και έπειτα να την σκοτώσω με μια μαχαιριά.

Εάν έπρεπε να κάνω σύγκριση με κάποιον άλλον σκηνοθέτη, πιθανώς θα ήταν ο David Lynch – και όχι τόσο κάποιοι άλλοι κλασσικοί σκηνοθέτες ταινιών τρόμου. Εσείς βλέπετε ομοιότητες μεταξύ σας;

Πράγματι, έχω κάποιες ομοιότητες με τον Ντέιβιντ Λιντς όσο αφορά στην ποιητική. Όχι τις ίδιες τις ταινίες, αφού είναι ολοφάνερα πολύ διαφορετικές. Αλλά η προσέγγιση μας στο σινεμά είναι λίγο πολύ η ίδια, ναι. Και οι δυο προερχόμαστε από τον σουρεαλισμό.

Όπως ο David Lynch, χρησιμοποιείτε επίσης αστυνομικά σενάρια, στοιχεία σασπένς και κλασικά ευρήματα ‘για το ποιος το’κανε’ αλλά σε γενικές γραμμές, οι ταινίες σας απεικονίζουν τη ζωή ως κάτι παράλογο, ακόμα και μυστικιστικό.

Ναι, γιατί έχω κατά κύριο λόγο επηρεαστεί από τους σπουδαίους σκηνοθέτες της πρώιμης ιστορίας του κινηματογράφου, όπως οι Γερμανοί εσπρεσιονιστές και οι Ισπανοί σουρεαλιστές. Ο Luis Buñuel και η ομάδα του με έχουν επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό.

Τι είναι αυτό που σας συναρπάζει περισσότερο στο σουρεαλισμό;

Σχηματοποίησε το ποιητικό μου όραμα, βοήθησε να δημιουργήσω τις ταινίες μου, αλλά πάνω από όλα ενέπνευσε το γράψιμο μου. Δεν μιλάω μόνο για τις ταινίες του Buñuel, αλλά για την τεχνική της écriture automatique [τεχνική αυτόματης γραφής]- απλώς αφήνεσαι και αφήνεις τον εγκέφαλο σου να περιπλανηθεί. Μερικές φορές είναι τρομακτικό και δεν το καταλαβαίνεις εσύ μέχρι να το μεταφέρεις στη μεγάλη οθόνη.

Κάποτε είπατε ότι είστε πάντα φοβισμένος όταν γράφετε αλλά ποτέ όταν σκηνοθετείτε τις ταινίες σας.

Ακριβώς. Γιατί ο κίνδυνος εδράζεται στη διερεύνηση και τη γραφή, όχι στην εκτέλεση των αποτελεσμάτων τους.

Γενικά ποιος είναι ο λόγος που γράφετε; Γιατί συνεχίζετε;

Ξεκίνησα να γράφω ως νεαρό αγόρι. Πρώτα έγραψα παραμύθια. Ήταν μια ανάγκη για μένα. Κάτι από βαθιά μέσα μου. Μάλλον είναι επειδή μου αρέσει να λέω ιστορίες. Μια μέρα, πήρα ένα σενάριο που είχε αφήσει ο πατέρας μου έξω και το μελέτησα. Ήθελα να μάθω τα βασικά για το πώς λέμε μια ιστορία στο σινεμά. Έπειτα άρχισα να γράφω σενάρια μόνος μου σε ένα πολύ πρώιμο στάδιο της καριέρας μου επίσης. Αυτό είναι το μονοπάτι μου. Είναι πολύ άμεσο. Πολύ απλό, στην πραγματικότητα.

Και ποτέ δεν σκεφτήκατε να γράψετε κάτι άλλο πέρα από ταινίες -νουβέλες για παράδειγμα;

Όχι, όχι. Μου αρέσουν οι ταινίες. Οι ρομαντικές και gothic ιστορίες τρόμου δεν με ενδιέφεραν πολύ.

Εάν θα έπρεπε να καταστρέψετε όλη την ιστορία του κινηματογράφου και να αφήσετε ένα είδος, ποιο θα ήταν αυτό;

Ειλικρινά δεν μπορώ να πω επειδή αγαπώ όλα τα είδη των ταινιών. Παρακολουθώ όλα όσα συμβαίνουν στον κόσμο του σινεμά, μου αρέσουν όλες οι κινηματογραφικές δουλειές. Μάλλον θα συμφωνήσω με τον Jean-Luc Godard που είπε ότι κάθε έργο, ανεξάρτητα πόσο κακό μπορεί να είναι, έχει αυτή τη μία ιδιαίτερη στιγμή, όπου η κάμερα απομακρύνεται από τα τουριστικά μέρη και οι ηθοποιοί τρελαίνονται και, πολύ απλά, δημιουργείται μαγεία. Είναι καλό να παρακολουθείς τα πάντα γιατί υπάρχει σπουδαιότητα και νόημα σε όλα. Αυτή είναι λίγο πολύ η άποψη μου για τον κινηματογράφο.

Μιλώντας για μαγεία, το αριστούργημα σας Four Flies on Grey Velvet αρκετά πρόσφατα κυκλοφόρησε σε μια φανταστική Blu-ray έκδοση, που είναι σχεδόν μαγική και η ίδια.

Ναι, παρακολούθησα το Blu-ray, είναι πράγματι έργο τέχνης. Είμαι ιδιαιτέρως χαρούμενος που ξανακυκλοφόρησε, δεδομένης της ιστορίας της διανομής της ταινίας που εξαφανίστηκε εντελώς από την αγορά.

Ποια είναι η γνώμη σας για τα Blu-rays και τα home cinema; Συμπληρώνουν τις ταινίες σας;

Πιστεύω ότι είναι τέλειο! Είναι σημαντικό που οι ταινίες κυκλοφορούν και ότι ο κόσμος τις βλέπει. Δεν έχει σημασία εάν αυτό γίνεται στο σπίτι ή στη μεγάλη οθόνη. Στην πραγματικότητα, τα TV sets έχουν αρκετά μεγάλες οθόνες τα ίδια.

Photo by Hanna Pribitzer / Filmfestival

Οπότε δεν είστε ένας από εκείνους τους δογματικούς που αισθάνονται ότι δεν μπορείς να έχεις πραγματικά μια ολοκληρωμένη εμπειρία εάν δεν παρακολουθήσεις την ταινία στο σινεμά;

Όχι, δεν συμφωνώ με αυτό καθόλου. Όχι.

Σε μια παλιότερη συνέντευξη με το VICE, αναφέρατε ότι η κριτική κινηματογράφου είναι μια θνήσκουσα τέχνη και ότι έχει αντικατασταθεί από απλές κριτικές που σου δίνουν το σενάριο, το καστ κι αυτό είναι όλο. Γιατί πιστεύετε ότι αυτό συμβαίνει;

Η κριτική πράγματι έχει γίνει συνώνυμο με την αρθρογραφία για τις ταινίες. Δεν έχω ιδέα γιατί. Ίσως επειδή οι εφημερίδες και τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης έχουν εντελώς διαφορετικό στυλ και μεταδίδουν μικρότερα, ταχύτερα κομμάτια από ότι στο παρελθόν. Οι περισσότεροι άνθρωποι οι οποίοι γράφουν για το σινεμά είναι απλοί ρεπόρτερ οι οποίοι έτυχες να πηγαίνουν στο σινεμά. Δεν έχει να κάνει τόσο με τη εννοιολογική σύλληψη της ταινίας ή με ένα σκηνοθέτη του οποίου σου δίνουν το θεωρητικό υπόβαθρο της δουλειάς του. Αλλά και πάλι, δεν έχω πρόβλημα.

Δεν είστε στεναχωρημένος για αυτό;

Λοιπόν, ίσως το σύγχρονο κοινό πράγματι καταλαβαίνει τις ταινίες καλύτερα από μόνο του επειδή έχει παρακολουθήσει πολύ περισσότερες από ότι οι προηγούμενες γενιές. Ίσως έχουν βαρεθεί με τις αυθεντίες που τους λένε τι πρέπει να σκεφτούν για συγκεκριμένα έργα τέχνης.

Πόσοι σημαντικοί είναι οι γνώμες των θαυμαστών σας για εσάς; Είστε περισσότερο ο τύπος που θα ικανοποιήσει το κοινό ή που θα βάλει το καλλιτεχνικό όραμα πάνω από όλα;

Στην πραγματικότητα, ποτέ δεν σκέφτομαι το κοινό μου όταν γράφω ή σκηνοθετώ. Ποτέ δεν το έκανα. Αυτό που με απασχολεί είναι πρωτίστως η ιστορία και μερικές φορές απλώς συμβαίνει να αρέσουν στους φαν τα ίδια πράγματα που κάνω.

Εγώ ως θαυμαστής, αγάπησα ιδιαιτέρως τη δουλειά σας για την τηλεοπτική σειρά Masters of Horror. Το πρώτο επεισόδιο σας, το "Jenifer", είναι για μια σέξι νύμφη με παραμορφωμένο πρόσωπο που οδηγεί τους άνδρες σε εξάρτηση. Πρέπει να το είδα τέσσερις ή πέντε φορές, κάθε φορά με διαφορετικούς φίλους και όλοι είχαν σοκαριστεί με τη σκηνή όπου η Jenifer καταβροχθίζει ένα μικρό παιδί.

Πολύ καλά! Λένε ότι όλα έχουν γίνει στο παρελθόν, αλλά αυτό μου δείχνει ότι υπάρχουν ακόμα πράγματα που μπορεί πραγματικά να σε πιάσουν-ακόμα κι αν είσαι νέος-εάν γίνουν σωστά. Τέτοιες σοκαριστικές σκηνές είναι πολύ απλές στην πραγματικότητα. Εμφανίζονται πολύ φυσικά όταν γράφω σενάρια για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση επειδή εγώ ο ίδιος είμαι μέσα σε όλα τα τέρατα μου.

Πως ήταν η εμπειρία σας να δουλεύετε στο Masters of Horror, μια και ήταν για την τηλεόραση και έπρεπε να χρησιμοποιήσετε το συνεργείο τους;

Κατά την άφιξη μου στις ΗΠΑ, ο παραγωγός μου είπε «Προχώρα, κάνε ότι θέλεις. Θέλουμε να κατανοήσουμε την πραγματική σου φύση». Οπότε ήμουν πολύ ενθουσιώδης και στην πραγματικότητα απολύτως ελεύθερος. Δεν υπήρχε καθόλου πίεση. Ξέρετε, η πρωτότυπη ιστορία προέρχεται από ένα κόμικ του ’70. Όταν ο Steven Weber, ο βασικός μας πρωταγωνιστής, με προσέγγισε για τη σχέση του χαρακτήρα του με την Jenifer του είπα: «Απλώς φαντάσου κάποια σαν κι αυτή στην πραγματική ζωή. Τι θα έκανες; Φυσικά θα την ερωτευόσουν. Θα πίστευες ότι όλα όσα κάνει είναι ΟΚ. Απλώς πρέπει να αγαπήσεις ένα τέτοιο τέρας».

Αφού άκουσα το σάουντρακ του Suspiria χθες το βράδυ, συνειδητοποίησα ότι η μουσική του συγκροτήματος Goblin είναι από μόνη της αρκετά τρομακτική, χωρίς καθόλου εικόνες. Επίσης είναι πολύ κυριαρχική και όχι το είδος της μουσικής επένδυσης που απλώς βοηθάει την ατμόσφαιρα της ταινίας. Γιατί επιλέξατε ένα τόσο κυριαρχικό συγκρότημα για την ταινία;

Επειδή η ταινία είναι πολύ ιδιαίτερη και παράξενη και σίγουρα χρειαζόταν κάτι κυριαρχικό για να ενισχύσει αυτή την παραδοξότητα, αντί ενός σάουντρακ που απλώς συνοδεύει τις εικόνες. Μιλούσα πολύ στους Goblin  πριν την επεξεργασία [post-production] και δουλέψαμε έντονα προς την κατεύθυνση της ταινίας. Μου αρέσει το σάουντρακ. Είναι σίγουρα το καλύτερο από όλες τις ταινίες μου.

Έχετε συνεργαστεί με τους Goblin σε πολλές άλλες περιπτώσεις.

Ναι, η μουσική τους είναι φανταστική, αλλά η καλύτερη δουλειά τους ήταν για το Suspiria.

Κυκλοφορούσαν φήμες ότι θα γινόταν το ριμέικ του Suspiria, περίπου τα τελευταία πέντε χρόνια.

Νομίζω ότι υπήρχαν πολλά σενάρια, αλλά κανένα δεν έμοιαζε να είναι λειτουργικό. Κάπου στην πορεία, φαίνεται ότι παραιτήθηκαν από την ιδέα.

Δεν ήρθε κανείς σε επαφή μαζί σας για αυτό;

Όχι, κανείς. Ούτε οι παραγωγοί, ούτε ο σκηνοθέτης, κανείς. Στην πραγματικότητα το έμαθα μέσω του διαδικτύου! Αλλά και πάλι, πιθανώς είναι καλύτερα έτσι. Δεν θέλω να κανένα μέρος του.

Τον περασμένο μήνα ήταν η 24η επέτειος από το θάνατο του Mario Bava -ο άλλος μεγάλος σκηνοθέτης ταινιών τρόμου, εκτός από εσάς. Πόσο μεγάλη επιρροή ήταν για εσάς η δουλειά του;

Ήμασταν σαν μια μεγάλη οικογένεια. Ο γιος του Lamberto Bava, ήταν ο βοηθός μου και ο ίδιος ο Mario έκανε το SFX για το Inferno. Ήμασταν πάντα πολύ κοντά επειδή μας άρεσαν τα ίδια πράγματα, οι ίδιοι συγγραφείς, οι ίδιες ταινίες. Αλλά προφανώς κινήθηκε προς εντελώς διαφορετική κατεύθυνση. Πάντα πίστευα ότι οι ταινίες του ήταν πάρα πολύ ειρωνικές και εμπνευσμένες από τη φαντασία.

Το είδος των ταινιών τρόμου γενικά έχει γίνει μάλλον ένα μεταμοντέρνο και ειρωνικό πράγμα. Έχετε πει ότι η ελπίδα για τις ταινίες τρόμου βρίσκεται στην Ασία.

Ναι, στη Νότια Κορέα, την Ιαπωνία και την Ταϊλάνδη. Όλες έχουν απίστευτα ισχυρές αλλά μικρές παραγωγές, μερικές βρίσκονται μόνο στο διαδίκτυο αλλά είναι πολύ δυνατές. Επίσης η Νότια Αμερική και ιδιαίτερα η Αργεντινή έχουν μια σταθερή κινηματογραφική σκηνή όσο αφορά τις ταινίες τρόμου.

Γιατί η Ασία και η Νότια Αμερική τα πάνε καλύτερα από το Χόλιγουντ;

Ο τρόμος εκεί είναι όλος ψυχολογικός. Σε πιάνει, μπαίνει κάτω από το δέρμα σου, μέσα στο κεφάλι σου. Κάτι με τις ιστορίες σε αγγίζει σε ένα μέρος που δεν ήξερες ότι είχες και το οποίο σε τρομάζει.

Με την Ευρώπη τι γίνεται; Υπάρχουν κάποιες αξιοσημείωτες ταινίες στην πρόσφατη μνήμη που θα συστήνατε;

Λοιπόν, μου άρεσε το Amer από την Hélène Cattet και τον Bruno Forzani. Πολύ ενδιαφέρον. Επίσης, η Ισπανία είχε μια πολλά υποσχόμενη σκηνή, αλλά σήμερα, οι χορηγίες στερεύουν και οι ταινίες τρόμου πεθαίνουν.

Η τελευταία σας ταινία Dracula 3D, ακολουθεί μια αρκετά πλούσια μυθολογία-σε αντίθεση με τις Phenomena ή Suspiria, όπου δημιουργήσατε ένα εντελώς νέο και πρωτότυπο σύμπαν από μόνος σας. Γιατί διαλέξατε να κάνετε μια ιστορία με τόση πολύ παράδοση;

Μερικές φορές, έχει πλάκα να παρακολουθείς τα κλασσικά πράγματα από απόσταση, μέσα από τα πολύ δικά μου πρίσματα. Το έκανα και πριν με το Phantom of the Opera και το Macbeth, όπου επίσης ανέτρεξα στο παρελθόν στις υπάρχουσες μυθολογίες. Είναι επίσης συναρπαστικό, να παρακολουθείς τους χαρακτήρες σου και τις ιστορίες να αποκλίνουν από τα πρωτότυπα.

Και κλείνοντας: Ποια είναι η καλύτερη ερώτηση που κανένας δεν σας την έχει κάνει ποτέ;

Πιθανώς το γιατί κάνω ταινίες.

Και ποια είναι η απάντηση σε αυτό;

Λοιπόν, ο λόγος που κανείς δεν με ρώτησε είναι επειδή η απάντηση θα ήταν πολύ δύσκολη για εμένα, ακόμα και μετά από όλα αυτά τα χρόνια.

Οπότε συνεχίζετε μέχρι να την ανακαλύψετε;

Ακριβώς, ναι!

Ακολουθήστε το VICE στο Twitter, Facebook και Instagram.