Πριν Από 20 Χρόνια, η Χαβάη Έχασε το Μεγαλύτερο Μουσικό της Είδωλο

Αν έλεγες στους παιδικούς φίλους και τους συγγενείς του Israel ότι θα πέθαινε όντας το καμάρι της γενέτειράς τους Χαβάης, θα γελούσαν. Ο Iz μεγάλωσε ως kolohe – ένας ταραχοποιός punk έφηβος που παράτησε το Λύκειο και ξενυχτούσε σε ύποπτα μέρη, όπου εθίστηκε στα ναρκωτικά και στο αλκοόλ. Αλλά πέρα από τα προσωπικά του προβλήματα, το πηγαίο του ταλέντο στη μουσική, μαζί με τη χαρισματική προσωπικότητά του, προσέλκυε τον κόσμο.

Για πάνω από 17 χρόνια, ο Israel ήταν γνωστός ως μέλος του επιδραστικού χαβανέζικου γκρουπ Makaha Sons of Ni’ihau, μαζί με τον μεγαλύτερο αδερφό του, τον Skippy, που πέθανε στα 28 του, το 1982, από έμφραγμα που οφειλόταν στην παχυσαρκία. Αυτό που οι Αμερικάνοι ήξεραν ως χαβανέζικη μουσική εκείνη την εποχή ήταν αυτό που οι Χαβανέζοι αποκαλούσαν hapa haole – μπασταρδεμένος ήχος της ηπειρωτικής χώρας με ήχους των νησιών, που συνήθως ήταν σεξουαλικοποιημένες και ρατσιστικές εκδοχές της κουλτούρας τους, όπως φαίνεται στην κιτς ρομαντική κομεντί του Elvis, Blue Hawaii. Αλλά οι Sons έδωσαν στους Χαβανέζους αυθεντική μουσική, για την οποία οι ντόπιοι μπορούσαν να είναι περήφανοι.

Η καριέρα του Israel, όπως και η ιστορία της χαβανέζικης μουσικής, θα άλλαζε για πάντα ένα βράδυ του 1988, με ένα μεθυσμένο τηλεφώνημα. Ο θρύλος λέει πως όταν χτύπησε το τηλέφωνο στο στούντιο του Milan Bertosa στη Χονολουλού στις 02:30, είχε μόλις τελειώσει μια μεγάλη ηχογράφηση ενός «φρικτού μουσικού project», όπου «προσπαθούσα να κάνω ένα συγκρότημα με μέλη νικήτριες σε έναν διαγωνισμό βρεγμένου t-shirt, που δεν μπορούσαν να τραγουδήσουν». Ένας πελάτης τηλεφωνούσε από ένα δημόσιο τηλέφωνο στο Sparky’s, ένα μπαρ λίγα τετράγωνα πιο πέρα, που τύχαινε να είναι επίσης το καλύτερο μέρος της περιοχής για μεθαμφεταμίνη και κόκα και είχε κάποιον που ήθελε να πάει στο στούντιο, για να ηχογραφήσει: τον Israel Kamakawiwoʻole.

«Κλείνουμε τώρα, αύριο», του είπε ο Bertosa.

«Όχι, όχι, έλα, μίλα με τον Israel», είπε ο πελάτης.

Ο Iz ήταν γλυκομίλητος, αλλά πειστικός στο τηλέφωνο. «Μπορώ να έρθω παρακαλώ;», ικέτευσε. «Έχω μια ιδέα».

Ο Bertosa ήταν κουρασμένος και ήθελε να πάει σπίτι του, αλλά έχοντας μετακομίσει πριν από ένα χρόνο από το Σικάγο δυσκολευόταν στη νέα του δουλειά και συμφώνησε να δώσει μια ώρα στον τύπο του οποίου το όνομα δεν μπορούσε να προφέρει.

Μετά από λίγο, χτύπησε η πόρτα «και μπήκε ο πιο μεγαλόσωμος άνθρωπος που έχω δει στη ζωή μου», είπε ο Berotsa κάποτε. Το πάτωμα τρανταζόταν, καθώς πατούσε ο Iz. Ο Bertosa ζήτησε από την ασφάλεια να φέρει μια ατσαλένια καρέκλα για τον πελάτη του. Όταν ο Iz κάθισε και είχε το μικρόφωνό του, ο Bertosa ξεκίνησε να ηχογραφεί. Ο Iz που ζύγισε γύρω στα 250 κιλά, δεν μπορούσε να πάρει ανάσα και μόνο από το βάρος, όταν στεκόταν περιμένοντας την καρέκλα και η βαριά ανάσα του ακουγόταν στο μικρόφωνο. Αλλά καθώς έπαιζε το γιουκαλίλι που έμοιαζε με παιδικό παιχνίδι στα τεράστια χέρια του, ένας απαλός ήχος βγήκε από μέσα του, μόλις τραγούδησε μερικά υπέροχα διαδοχικά «οοο».

Τραγούδησε δυο κομμάτια: το «Somewhere Over the Rainbow» της Judy Garland, από την ταινία του 1939 Ο Μάγος του Οζ, μαζί με το «What a Wonderful World» του Louis Armstrong. Η ηχογράφηση έγινε με τη μία και ήταν μια τεχνικά ατελής εκδοχή και των δύο κομματιών – ο Iz άλλαξε μερικούς στίχους και έπαιξε μερικές λάθος νότες, αλλά η εκδοχή του είχε οπωσδήποτε χαρακτήρα, βάζοντας το χαβανέζικο πνεύμα στα κλασικά τραγούδια.

Όταν τελείωσαν κάποια στιγμή μετά τις τέσσερις το πρωί, ο Bertosa έδωσε στον Iz μια κασέτα με την ηχογράφηση και έβαλε άλλο ένα αντίγραφο στο γραφείο του, όπου έμεινε για πέντε χρόνια. Τα τραγούδια θα έμεναν στο συρτάρι του μέχρι το 1993, όταν ο Iz έκανε σόλο καριέρα, αφού χώρισαν οι δρόμοι με τους Makaha Sons of Ni’ihau. Όσο ηχογραφούσε το δεύτερο σόλο άλμπουμ του ο Iz, το Facing Future, ο Bertosa ξέθαψε την ηχογράφηση και πρότεινε στον παραγωγό του Iz, τον Jon de Mello, να τη βάλει στον δίσκο - περιλήφθηκε τελικά ως προτελευταίο κομμάτι. Όταν το Facing Future κυκλοφόρησε το 1993, ο Israel ήταν στα κάτω του, έβγαζε τόσο λίγα χρήματα, που ζούσε από τα επιδόματα της πρόνοιας, συντηρώντας παράλληλα γυναίκα και παιδί. Αλλά η ανέλπιστη επιτυχία του άλμπουμ τους εξασφάλισε οικονομικά για το μέλλον.

Ο Iz είπε κάποτε ότι οι Χαβανέζοι ζουν σε δύο κόσμους και το ίδιο συνέβη και με το Facing Future. Με μια λέξη, στην πατρίδα του Iz, έγινε αμέσως κλασικό. «Έγινε αμέσως επιτυχία στη Χαβάη, ανανέωσε την καριέρα του Israel και τον μετέτρεψε σχεδόν αμέσως σε ίνδαλμα», έγραψε ο συγγραφέας Dan Kois στο λεπτομερές βιβλίο για το άλμπου μ 33 1/3.Αλλά την τοπική επιτυχία δεν την έκανε η διασκευή των κομματιών της Judy Garland και του Louis Armstrong. Μάλιστα, ο Iz δεν το έπαιζε ποτέ σχεδόν στα live. Για τους Χαβανέζους, το άλμπουμ έγινε δημοφιλές για πιο πολιτικά κομμάτια, όπως το «Hawai’i ’78», ένα μοιρολόι για το πώς θα ένιωθαν οι παλιοί βασιλιάδες και βασίλισσες, αν γύριζαν και έβλεπαν τις αλλαγές στη γη τους.

Could you just imagine they came back And saw traffic lights and railroad tracks How would they feel about this modern city life?

(Μπορείς να φανταστείς να επέστρεφαν

Και να έβλεπαν τους σηματοδότες και τις ράγες του τρένου

Πώς θα αισθανόταν για τη μοντέρνα ζωή της πόλης;)

Τέτοιοι στίχοι βοήθησαν στην αποκατάσταση της αίσθησης ταυτότητας των Χαβανέζων, αφότου δεκαετίες αμερικανοποίησης είχαν αφαιρέσει τον χαρακτήρα του τόπου και μετέτρεψαν τον Israel σε έναν λαϊκό ήρωα που υπερασπιζόταν τα δικαιώματα των γηγενών Χαβανέζων. Αλλά ενώ συχνά κατηγοριοποιούνταν ως ακτιβιστής και το πρόσωπο του κινήματος αυτονομίας, δεν είναι ξεκάθαρο πόσο άνετα ένιωθε ο Iz με αυτήν την ευθύνη.

«Είναι αλήθεια ότι ο Iz δεν ήταν στα χαρακώματα», γράφει ο Kois. «Αλλά… δεν έχανε ευκαιρία να εκφράσει την περηφάνια του για το ότι ήταν Χαβανέζος. Έτσι στο τέλος δεν είχε σημασία αν διαδήλωνε κουνώντας τη σημαία του. Ήταν ο πιο δημοφιλής αστέρας της λαϊκής μουσικής στη Χαβάη. Η μουσική του για τους θαυμαστές του ήταν σίγουρα υπέρ της αυτονομίας. Για όσους τον αγαπούσαν, ήταν Χαβανέζος».

Ο Έλληνας Metal Γίγαντας που Τραβάει Φορτηγά

Παρακολουθήστε όλα τα βίντεo του VICE, μέσω της νέας σελίδας VICE Video Greece στο Facebook

Αλλά ενώ ο Iz έγινε τοπικός θρύλος, επειδή ενσάρκωσε το χαβανέζικο πνεύμα, η ζωή του Facing Future στις ηπειρωτικές ΗΠΑ θα ήταν μια τελείως διαφορετική υπόθεση. Το άλμπουμ δεν βρήκε κοινό μέχρι λίγα χρόνια μετά τον θάνατο του Israel, όταν το «Over the Rainbow/What a Wonderful World» έγινε ανέλπιστη επιτυχία. Αν και το τραγούδι δεν παίχτηκε πολύ στο ραδιόφωνο, πέρα από το αφιέρωμα του NPR στον «ευγενή γίγαντα του χαβανέζικου τραγουδιού» το 1996, έγινε σιγά-σιγά επιτυχία μέσα από μια σειρά συμφωνιών της χαβανέζικης δισκογραφικής του, της Mountain Apple Company.

Οι περισσότεροι Αμερικάνοι άκουσαν πρώτη φορά το τραγούδι γύρω στα 1999, σε μια διαφημιστική σειρά για το eToys.com (που αργότερα έγινε Toys «R» Us). Παρόλο που στα διαφημιστικά υπήρχαν μόνο μερικά δευτερόλεπτα από τα «ooo» του Iz, υπήρξε τέτοιο ενδιαφέρον, που σε μια προσπάθεια να μειωθούν τα αιτήματα που δέχονταν, το eToys πρόσθεσε ένα κουμπί στο site του, που οδηγούσε τους πελάτες σε πληροφορίες για το τραγούδι.

Εκτός από τη διαφημιστική του χρήση, άφησε και ένα πολιτιστικό σημάδι, καθως χρησιμοποιήθηκε σε δεκάδες ταινίες, τρέιλερ και τηλεοπτικές σειρές, όπως τα υνάντησε τον Τζο Μπλακ, Κάθε Φορά - Πρώτη Φορά, Στην Εντατική, Μόνοι στο Σπίτι, Snakes on a Plane, Όταν με Παράτησε η Σάρα και πολλά άλλα. Το διασκεύασαν στο American Idol και το χρησιμοποιούσαν σε καθυστερήσεις λόγω βροχής στους αγώνες των Μετς. Για τους κατοίκους των ηπειρωτικών πολιτειών, το τραγούδι έγινε συνώνυμο της κουλτούρας του νησιού, από τα τραγούδια που παίζονταν σε γάμους και εστιατόρια στην παραλία. Επίσης, επειδή δεν παιζόταν στο ραδιόφωνο και ο Israel Kamakawiwoʻole δεν ήταν γνωστός, ο κόσμος ένιωθε μια προσωπική σχέση με το κομμάτι, σαν να ήταν δικό του τραγούδι. Το ότι το κομμάτι έφτασε να συμβολίζει την εικόνα που είχαν οι τουρίστες για έναν ειδυλλιακό χαβανέζικο παράδεισο είναι λίγο αστείο, αν σκεφτείς ότι ήταν πιθανόν το αποτέλεσμα μιας νύχτας γεμάτης ναρκωτικά και ακολασία.

Τη γρήγορη διάδοση του τραγουδιού βοήθησε επιπλέον η έκρηξη του ίντερνετ στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Καινούργια site ηλεκτρονικού εμπορίου, όπως το Amazon, βοήθησαν να φτάσει το CD του Facing Future, καθώς και άλλα άλμπουμ του Iz, σε πελάτες σε όλα τα μέρη της Αμερικής, ασχέτως αν υπήρχε στα μαγαζιά. Η άνοδος των εφαρμογών διαμοιρασμού ς αρχείων, όπως του Napster, διέδωσε ακόμη περισσότερο το κομμάτι. Αν και οι κάτοικοι της ηπειρωτικής χώρας δεν φαίνονταν να ενδιαφέρονται πολύ για τα υπόλοιπα 14 κομμάτια του άλμπουμ, η εμμονή τους με ένα τραγούδι έκανε το Facing Future τον μόνο χαβανέζικο δίσκο που πούλησε πάνω από ένα εκατομμύριο αντίτυπα, κάτι που θα ήταν αδύνατον μόλις πριν από λίγα χρόνια.

Αν και ο Israel έχαιρε εκτίμησης στη Χαβάη όσο ζούσε, δεν έζησε για να δει την επιτυχία του στις άλλες 49 πολιτείες. Παρά τις πολυάριθμες προσπάθειές του, δεν μπόρεσε ποτέ να ελέγξει το βάρος του. Τα τελευταία χρόνια έκανε κολύμβηση, που τον βοηθούσε να μετακινεί πιο εύκολα τα 350 κιλά του, αλλά δεν μπορούσε να περιορίσει το φαγητό. Βασιζόταν σε μια φιάλη οξυγόνου και περνούσε μέρες στο νοσοκομείο, όπου οι φίλοι του έφερναν κρυφά Twinkies ή Oreo. Στο περπάτημα έκανε συχνά διαλείμματα και ήταν αδύνατον να ανεβαίνει σκάλες, έτσι μερικές φορές χρησιμοποιούσε ανυψωτικό για να ανεβαίνει στη σκηνή. Ως performer έγινε λιγότερο αξιόπιστος, συχνά αργούσε σε συναυλίες και συνεντεύξεις ή τις ακύρωνε τελείως. Κάποτε, περιγράφοντας την παχυσαρκία του, είπε ότι ήταν σαν να ήταν φυλακισμένος στο ίδιο του το κορμί.

Όταν ο Iz πήγε στον άλλο κόσμο στις 12:18 π.μ. στο Queen’s Medical Center, για τον λαό της Χαβάης ήταν σαν να είχε χάσει ένα μέλος της οικογένειάς του. Οι DJ το πρωί στο KCCN-FM διάβασαν την είδηση του θανάτου του κλαίγοντας. Χαβανέζοι τηλεφωνούσαν με λυγμούς όλη μέρα στο σταθμό, για να μοιραστούν την αγάπη τους για τον χαμένο αδελφό.

Ο κυβερνήτης της Χαβάης, Benjamin Cayetano, αποφάσισε να επιτρέψει να εκτεθεί δημόσια η σορός του Iz στο προαύλιο του Καπιτωλίου της πολιτείας, μια τιμή που έχει γίνει μόνο άλλες δύο φορές - μία φορά για έναν κυβερνήτη και μία για έναν γερουσιαστή. Παρόλο που η κίνηση του Cayetano βρέθηκε αντιμέτωπη με επικρίσεις, επειδή επέτρεψε ένας μη αξιωματούχος να χρησιμοποιήσει τον χώρο, παρέμεινε αμετακίνητος στην απόφασή του λέγοντας: «Ο Israel ήταν θησαυρός της πολιτείας. Ήταν γίγαντας στον τομέα του. Είχε επιτύχει μια ξεχωριστή θέση. Το Καπιτώλιο είναι ένας χώρος που ανήκει στον λαό και συμβολίζει τη δημόσια εμπιστοσύνη».

Τη μέρα της κηδείας του Iz, οι σημαίες κυμάτιζαν μεσίστιες και δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι ήρθαν να αποτίσουν φόρο τιμής. Περίμεναν ώρες, για να περάσουν από το φέρετρο του Iz, που είχαν φτιάξει 50 φίλοι και συγγενείς, από ακακία, με ξύλο απ’ όλα τα νησιά. Η γυναίκα του Iz, Marlene και η κόρη του, Ceslieanne, κάθονταν δίπλα στο φέρετρο, κάτω από μια χαβανέζικη σημαία 15 μέτρων και ένα τεράστιο πορτρέτο του Iz, από μια φωτογράφιση για την οποία του είχε χτενίσει τα μαλλιά η Marlene. Ο κόσμος προσευχόταν και έκλαιγε μπροστά στη σορό του Iz. Ακολούθησε μια εορταστική συναυλία που κράτησε όλη νύχτα.

Λίγες μέρες αργότερα, αφότου ο ο Iz αποτεφρώθηκε, οι στάχτες του μεταφέρθηκαν με ένα κανό που έπλεε στην παραλία Μακούα στα δυτικά του Οάχου, όπου είχε ζήσει για πολλά χρόνια. Εκατοντάδες άνθρωποι παρατάχθηκαν στην ακτή ή βγήκαν με σχεδίες και σανίδες του σερφ και υπήρξε μποτιλιάρισμα στον κοντινό αυτοκινητόδρομο για χιλιόμετρα. Όταν η βάρκα έφτασε στον τελευταίο τόπο κατοικίας του Iz, λίγα μέτρα από την ακτή, η τεράστια τεφροδόχος του υψώθηκε προς τον λαμπερό ήλιο. Καθώς οι στάχτες σκορπίστηκαν στα γαλάζια κύματα, ο κόσμος επευφημούσε και χτυπούσε τα νερά, κάποιοι κουνούσαν σημαίες με το όνομα του Iz. Οδηγοί αυτοκινήτων και ημιφορτηγών κόρναραν κάπου στο βάθος και ο ήχος αντηχούσε στα βουνά - ένα τραγούδι που τιμούσε τη ζωή ενός θρύλου.

Καθώς οι στάχτες σκορπίζονταν στο νερό και γίνονταν ένα με το αλάτι και την άμμο του Ειρηνικού Ωκεανού, η Marlene βούτηξε. Άλλοι φίλοι και συγγενείς την ακολούθησαν, για ένα τελευταίο κολύμπι με τον Israel. Καθιέρωσαν μια παράδοση, να γυρίζουν στο ίδιο σημείο κάθε χρόνο στις 26 Ιουνίου, με τα παραδοσιακά χαβανέζικα στεφάνια και λουλούδια και να κολυμπάνε με τον Iz - ένα «αλόχα» στον αγαπημένο γίγαντα που έγινε ένα με τη Χαβάη.

Ο Dan Ozzi είναι στο Twitter.

To άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Noisey

Περισσότερα από το VICE

Η Εκπληκτική Ιστορία της Σεμπόργκα: Το Ιταλικό Χωριό των 300 Ατόμων που Πιστεύει ότι Είναι Χώρα

Ο Μάκης Παπαδημητρίου Θέλει να Πει ένα Σεξιστικό Ανέκδοτο

Οι Μπουνιές Αυτών των Ταξιτζήδων στο «Ελ. Βενιζέλος» Είναι μια Υπέροχη Τουριστική Ατραξιόν