Als je neushaar bevriest, dan weet je dat het echt koud is. Koud als in: -27 graden koud, zoals hier op de parkeerplek voor het hotel in Jekaterinenburg, Rusland, waar ik op de tourbus van SUiT sta te wachten. De Nederlands-Duitse rockband had het in haar hoofd gehaald om midden in de winter door het Oeralgebied en Siberië te touren. Omdat het even niet zo lekker gaat tussen Rusland en Europa en hun reis onder 'culturele uitwisseling' valt kregen ze daar ook nog eens subsidie voor (shout-out naar het W.E. Jansenfonds). Genoeg om een journalist mee te nemen.
De bassist is mijn huisgenoot, van het een komt het ander en voor je het weet zit je met een colafles vol bier in een grijze Sovjetflat ergens bij de grens met Kazachstan op een aftandse bank bedoeld voor prostituees en buitenechtelijke escapades gerookte makreel te eten. De Russen drinken namelijk geen bier zonder vis, zei onze Russische vriend Nikolay. Hij zei ook dat de flat niet gewoon een super goedkoop Airbnb-appartement was van iemand met een belachelijk slechte smaak, maar dat het bedoeld is voor ‘sexy business.'
Advertentie
Ivo spoelt met koffie zijn slaaptekort weg voordat hij in de bus stapt naar Koergan, op zo'n 100 kilometer afstand van de grens met Kazachstan. Vijf uur vol Aerosmith-, Bon Jovi- en Ozzy Osbourne-hits. De playlist werd beheerd door onze zwijgzame doch immer vriendelijke chauffeur.
Diezelfde Nikolay stapt nu uit het witte VW-busje dat zojuist is voorgereden en laadt de instrumenten in. De frontman van onze Russische tourgenoten Blues Bastards werkt als radiopresentator bij een lokaal rockradiostation en ontmoette SUiT vorig jaar op Ural Music Night, een festival in Jekaterinenburg, dat The Guardian het Manchester van Rusland noemt. Toen hij hoorde dat de band in januari terug naar Rusland komt, regelden Blues Bastards de tour. Vanavond spelen de bands hun laatste gig in Tsjeljabinsk.SUiT, dat zijn Alexander 'Brownie' Braunbarth, Stefan Wandel, Rutger Martens en Ivo Schot (de huisgenoot). Dit zijn twee Nederlanders en twee Duitsers. Ze hebben elkaar zeven jaar geleden ontmoet tijdens een uitwisseling tussen de Fontys Rockacademie en de Popakademie Mannheim, en maken sinds twee jaar als SUiT dansbare rock, die zij zelf omschrijven als 'sexy music'. In februari vorig jaar kwam hun eerste single uit en op 9 maart verschijnt hun debuutalbum The Girl, the God, the Rush.
Dat ze nu in een busje op een slecht wegdek door Russische berkenbossen rijden berust eigenlijk allemaal op toeval. Via de popakademie werden ze uitgenodigd voor Ural Music Night, waar ze in juni optraden voor zo'n 2000 man.
“Het was geweldig,” vertelt drummer Stefan. “Iedereen was super warm en verwelkomend en de mensen vonden onze muziek gewoon echt vet.” De organisatie boekte SUiT prompt als headliner voor hun andere festival, Old New Rock, het grootste winterfestival van Rusland (die zijn in Rusland kennelijk niet zo groot. We hebben het over zo'n 2500 bezoekers, maar toch).
Sindsdien richt SUiT zich op de Russische markt, niet in de laatste plaats omdat de concurrentie in dit gebied nou eenmaal kleiner is dan in Nederland, waar duizenden rockbandjes strijden om shows, een platencontract, erkenning, rijkdom of in ieder geval genoeg geld om uit de kosten te komen.
Hier zou dat met het succes zo maar eens kunnen lukken, denken ze, maar dat is niet de enige reden voor de tour. Drummer Stefan: “We houden oprecht van dit land en ontmoeten zo veel leuke mensen die ons helpen waar ze maar kunnen.” Ivo: “En we kunnen ook iets teruggeven. Wie hier muziek wil maken moet alles zelf regelen. Het is heel erg DIY. Wij hebben door onze opleiding kennis die hier goed van pas kan komen, die geven we graag door.”
De afgelopen dagen gaven ze daarom workshops voor jonge muzikanten uit de regio. De organisatie van Old New Rock had vooraf een vijftal muzikanten geselecteerd die onder de leiding van SUiT twee nummers schreven en opnamen in een professionele studio. Vijf dagen later stonden ze samen met SUiT op het podium.
“Duitse band schrijft hit met jonge Russische muzikanten,” kopte een lokale krant (toen ze de nummers nog niet hadden gehoord), en zo zaten Brownie, Rutger, Stefan en Ivo ineens in de studio van een lokaal tv-station een uur lang akoestische liedjes te spelen en te praten over de Europese muziekindustrie. Nikolay ging mee als vertaler.
Advertentie
Rutger, Brownie, Ivo en Stefan (v.l.n.r.) in Harat's Pub in Koergan. Niet in beeld: een dude die de hele show door stond te dansen voor het podium en eruit zag als een dronken Ier die je gratis erbij krijgt als je een Ierse pub opent. Het bleek een Rus.
“Muziek wordt in Rusland niet als serieuze economie gezien,” zegt hij enkele dagen later in de bus. “Zoiets als de Rockakademie kennen wij niet. We hebben genoeg mensen die willen, maar er is geen geld, de infrastructuur voor een gezonde muziekindustrie ontbreekt volledig.”
Dat is niet zo vreemd. In Sovjettijden bepaalde het regime wat er geluisterd werd, het enige serieuze platenlabel, Melodiya, stond volledig onder toezicht van de machthebbers. Rockbands konden hun muziek niet uitbrengen en opereerden ondergronds. In de jaren tachtig – de gouden jaren van de Russische rock – versoepelde de censuur, bands mochten optreden en in de grote steden openden rockclubs hun deuren.
Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 ontwikkelde zich een onafhankelijke muziekindustrie, die in het begin van dit decennium goed was voor een jaarlijkse omzet van zo'n twee miljard dollar, maar die heeft het zwaar. Muziek wordt massaal gratis gedownload via VKontakte, het Russische Facebook. Concertorganisatoren hebben last van de zwakke roebel en sinds Poetin weer een strengere koers vaart, schrappen tal van bands Rusland van hun agenda om politieke reden: het verbod op 'homopropaganda', The Pussy Riot-affaire, de annexatie van de Krim of de mensenrechtensituatie in het algemeen.
Een Ruslandtour is sowieso al niet makkelijk, alleen al omdat er tussen de steden al gauw een afstand van zo'n duizend kilometer ligt. Voor Blues Bastards is het de eerste tour. Ze hebben alles tot in de puntjes gepland, van broodjes met aardappel voor in de bus tot de treinkaartjes voor de Transsiberië Express. De bands spelen in pubs en winkelcentra, meestal voor een klein, maar toegewijd publiek, dat dolgraag met de jongens op de foto wil en in de rij staat voor gesigneerde cd's en T-shirts. Ivo: “Wie helemaal vanuit Europa komt, moet wel bekend zijn, denken ze waarschijnlijk.” De show vanavond in de OZZ Rock Club is de eerste in een echt poppodium.
Advertentie
De dronken dansende Rus in Harat's Pub (volgens mij de jongen met het overbelichte hoofd rechtsonder) maakte tijdens een rustig nummer plaats voor schuifelende stelletjes die ineens de dansvloer op kwamen.
In de bus ligt inmiddels de helft van de jongens te slapen. Ze waren na hun show in Omsk de nacht ervoor om drie uur rechtstreeks vanuit de pub de Transsiberië Express ingestapt voor een reis van veertien uur terug naar Jekaterinenburg. We waren op het ergste voorbereid en rekenden op veertien uur afzien. Zowel Russen als Europeanen hadden ons gewaarschuwd voor de ruwe reis en ik had op deze plek graag een verhaal opgehangen over rammelende treinstellen, levende kippen en dronken, luidruchtige Russen. Maar de Transsiberië Express bleek strakker, schoner, rustiger en gewoon veel chiller dan de gemiddelde NS-trein. De dronken en luidruchtige Russen die het treinpersoneel irriteerden waren wijzelf.
Terug naar de bus, die inmiddels is aangekomen in Tsjeljabinsk en ons afzet bij de OZZ. De zelfbenoemde underground club blijkt een grijs blok beton, met aan de binnenkant een heerlijke uitstraling die zo uit de jaren negentig komt. Een poster van Schwarzenegger die verandert in The Terminator zodra er uv-licht op valt, een danskooi die duidelijk al jaren als opslagruimte wordt gebruikt en halve liters bier voor omgerekend één euro. Een prima plek, alleen het publiek laat het vooralsnog afweten.
Tien minuten voor het begin van de show zijn er welgeteld twee bezoekers: twee meisjes die achterin de zaal aan een tafeltje zitten. Nog maar even wachten dus. Drie kwartier later en twee bezoekers verder beginnen de Blues Bastards aan hun set. Er druppelt nog een enkeling binnen en als SUiT het podium op gaat zijn er misschien vijftien mensen in de zaal, de Blues Bastards en mij inbegrepen. Frontman Brownie lijkt het niet te deren. Hij begroet in het Russisch uitbundig het publiek en ook de rest van de band gedraagt zich alsof ze voor een uitverkocht Paradiso staan. Binnen enkele nummers werken ze zich volledig in het zweet. Ze vinden dit duidelijk geweldig.
Ivo was blij met zijn Russische muts die hij van zijn vader had gekregen. Ik weet niet waardoor de witte mist op de foto komt. Misschien ijs op de lens? Het was drie uur 's nachts en erg koud.
Het werkt aanstekelijk. De doorgaans rustige, introverte gitarist van de Blues Bastards trekt ergens een zwart masker vandaan en springt wild met de armen zwaaiend over het podium. Twee jongens die met een biertje tegen de muur aanleunde lopen naar voren en beginnen te dansen en bij de laatste drie nummers krijgt de band de zaal –bestaande uit dus maar vijftien mensen – volledig mee.
“Ik denk dat Russen rock anders benaderen dan de doorsnee Europeaan,” zegt Brownie na de show. “Voor onze stijl van muziek is Rusland precies de plek waar we moeten zijn.” Volgens Ivo heeft het te maken met de manier waarop hun nummers zijn opgebouwd, qua dynamiek en tekst. “Er zit iets heel emotioneels in onze nummers, ze werken ook alleen als wij er met z’n vieren helemaal tevreden mee zijn en ons goed voelen. In Rusland lijkt het publiek die onderliggende emotie beter aan te voelen. Ze doen meer moeite om echt te luisteren.”
Als ze hadden gewild, hadden de jongens echt prima kunnen slapen in de trein. Het was comfortabel en iedere slaapplek had een USB-aansluiting om je mobiel op te laden. Alleen de wifi deed het niet.
In Europa zijn we in dat opzicht verwend, denken de jongens. Rutger: “Je loopt op een festival langs een podium, luistert een minuut en denkt: oh, een rockbandje, fuck it, ik heb nu geen zin in rock, en loopt door. Maar er valt meer te ontdekken in onze muziek. Zodra mensen open zijn en aandacht geven, spelen wij als band ook veel beter.” Ivo is het ermee eens: “We hebben een actief publiek nodig dat naar voren komt, wil dansen, op ons reageert. Het Russische publiek lijkt meer betrokken dan het gemiddelde publiek in Europa.”
We eten droge kip en rijst, en de jongens smeden euforische plannen voor de tour. De Blues Bastards moeten mee op tour door Europa. En in de zomer opnieuw door Rusland touren maar dan enkel via de Transib. Het hele traject. En onderweg een album opnemen.
Terug in het VW-busje gaan de jongens door waarmee ze een uur eerder op het podium waren gestopt. Ieder nummer dat het internationale lekker-meezing-repertoir te bieden heeft passeert de revue. Het bus-interieur doet dienst als percussie-instrument. De stille bassist van de Blues Bastards, die geen Engels sprak behalve “I need a vodka” maakt indruk met gepassioneerde solo's. Als we drie uur later de parkeerplaats van het hotel oprijden zit Nikolay nog steeds met de gitaar op schoot, rustige liedjes zingend in het Russisch. Het is te cliché om nu iets te zeggen over dat muziek mensen verbindt, maar zo is het wel.