Een krater vol Amerikaans kernafval dreigt in de oceaan te lekken

Tijdens de Koude Oorlog voerde de VS 67 kernproeven uit op de Marshalleilanden, en daarna liet het Pentagon ook nog biologische wapens los op de eilandengroep. Na afloop schraapte de VS het bestraalde en verwoeste grond weg, en stortte het land dit vervolgens uit in een krater die was ontstaan door een nucleaire ontploffing, waar het gemengd werd met beton.

Dit werd ook wel de 'Tombe' genoemd. De koepel die het inmiddels is, begint volgens The Los Angeles Times momenteel open te breken als gevolg van klimaatverandering. De Tombe scheurt langzamerhand open vanwege de stijgende zeespiegel en temperaturen, en dat zou ertoe kunnen leiden dat er nucleair afval in de Stille Oceaan terechtkomt.

De eilandengroep bestaat uit 29 atollen en 1.156 eilanden, waarop meer dan 50.000 mensen wonen. Van 1946 tot 1958 werden er veel Amerikaanse kernproeven uitgevoerd. Een daarvan was Castle Bravo, een waterstofbom die met een kracht van 15 megaton het krachtigste kernwapen was dat de VS ooit tot ontploffing had gebracht.

Het afval van de explosie regende neer op de inwoners van de Marshalleilanden.

“Nog niet eens twee of drie jaar later begonnen vrouwen op het eiland kinderen te krijgen die je eigenlijk nauwelijks meer mensen kunt noemen,” vertelde een vrouw tientallen jaren later aan diplomaten. Er waren zoveel geboorteafwijkingen dat er meerdere manieren zijn waarop ze worden beschreven: van duiveltjes en kwallenkinderen tot druivenbaby's.

De VS heeft er nauwelijks verantwoordelijkheid voor genomen. Het land heeft mensen laten verhuizen en vindt dat de kosten voor de Tombe op het Enewetak-atol de aansprakelijkheid dekt. Nu de zeespiegel en de temperaturen stijgen, dreigt er echter meer schade. Vanwege de scheuren komt er water in terecht, dat plutonium mee terug de zee inneemt.

Volgens de VS valt de Tombe nu onder de verantwoordelijkheid van de Marshalleilanden.

“Ik heb zoiets van: hoe kán het onze verantwoordelijkheid zijn?” zei president Hilda Heine tegenLos Angeles Times. “We willen het niet, we hebben het niet gebouwd, en het is ook niet onze rotzooi die erin zit. Het is hún rotzooi.”

“Je kunt je moeilijk voorstellen dat de VS deze maatregelen ook genoeg hadden gevonden als de rollen omgedraaid waren,” zegt Alex Wellerstein, een nucleair historicus aan het Stevens Institute of Technology in een Twitter-dm. “Dat het rijkste land ter wereld het niet eens kan opbrengen om het goed te maken met zo'n klein, arm land, dat zoveel heeft geleden om de Amerikaanse veiligheid te verbeteren, is idioot. Tijdens de Koude Oorlog benadrukten de Amerikanen hoe belangrijk de proeven waren voor de Amerikaanse veiligheid, maar dat heeft zich gek genoeg nooit vertaald naar dankbaarheid richting de arme eilandbewoners.”

De Tombe bevat niet alleen kernafval uit de Marshalleilanden, maar ook 130 ton aan bestraalde grond uit Nevada. Uit een onderzoek van de Columbia-universiteit in juli, bleek dat sommige stukken van de eilandengroep meer radioactieve straling bevatten dan Tsjernobyl.

Het Nuclear Claims Tribunal, een onafhankelijk orgaan dat bemiddelt tussen de VS en de Marshalleilanden, gaf de eilandengroep in 2001 een schadevergoeding van twee miljard dollar. De VS heeft daarentegen maar vier miljoen geschonken. Toen de Tombe werd gebouwd zei een generaal van de Amerikaanse luchtmacht dat het de verantwoordelijkheid van de VS zou zijn als de koepel ooit beschadigd zou raken. Terry Hamilton, onderzoeker aan de Lawrence Livermore National Laboratory en deskundige op het gebied van de Marshalleilanden van het Amerikaanse ministerie van Energie, zei tegen Los Angeles Times dat er geen vuiltje aan de lucht was. “Onder de huidige omstandigheden is er geen radiologische basis om je zorgen te maken over het leven op Enewetak.”

“De deskundigen die beweren dat zulke plekken veilig genoeg zijn om te wonen, lijken daar zelf vaak nog nooit te zijn geweest,” zegt Wellerstein. “Het lijkt me ook makkelijker om tevreden zijn over je eigen gegevens en mogelijke onzekerheden te negeren, als je de gevolgen niet zelf hoeft te ondervinden als je toch mis blijkt te zitten.”

De zeespiegel rondom de Marshalleilanden is sinds 1993 ieder jaar met ongeveer 7,6 millimeter gestegen, wat sneller is dan het wereldwijde gemiddelde van 2,8 tot 3,5 millimeter. Deskundigen denken dat het zeeniveau aan het eind van de eeuw gestegen kan zijn met anderhalve meter, wat zou betekenen dat de eilanden en de Tombe overstroomd zullen raken. Onder die druk zal de betonnen koepel bezwijken, en zal er Amerikaans kernafval in de Stille Oceaan lekken.