We vroegen een psychotherapeut hoe je een incel aan seks helpt

De dertigjarige Jason groeide op in een grote stad in India, maar woont nu in het Zweedse Göteborg. Sinds hij daar woont voelt hij zich behoorlijk eenzaam. Op sociaal vlak is hij een buitenbeentje en hij woont op zichzelf. Al een tijd lang probeert hij van het eenzame gevoel af te komen door een vriendin te vinden, maar dat is nog zonder succes. Hij ziet zichzelf niet per se als een ‘incel’, iemand die tegen zijn of haar wil in nooit of langere tijd geen seks heeft gehad. Toch voldoet hij wel grotendeels aan de beschrijving van een incel, omdat hij al lange tijd onvrijwillig een seksloos leven leidt. Om dit te doorbreken, heeft Jason besloten de Braincels op Reddit om hulp te vragen. Eind vorig jaar werd deze incel-gemeenschap door Reddit van het platform verbannen vanwege hun gewelddadige en vrouwonvriendelijke uitspraken, maar de leden hebben hun plek inmiddels teruggevonden in andere uithoeken van de site. Hier geven ze mannen wiens identiteit draait om hun gebrek aan seks het gevoel dat ze ergens bij horen.

Het is niet zo gek dat Jason zichzelf liever niet als onderdeel van deze subcultuur ziet. Onlangs vermoordde een zelfverklaard lid namelijk nog tien mensen tijdens een aanslag met een busje in Toronto. Maar dat weerhoudt Jason er niet van om hulp te zoeken via de Braincels subreddit in de tijd die hij niet gebruikt om online advertenties te maken om met vrouwen te bellen. “Ik twijfel of het echt helpt,” vertelt Jason, die zijn echte naam liever geheim houdt, via Reddit. “Maar het is in ieder geval wel een groep die erkent dat sommige mensen waarschijnlijk nooit een relatie zullen krijgen vanwege bepaalde eigenschappen, zoals hun uiterlijk of lichaamstaal. Die dingen zijn lastig of onmogelijk te veranderen en kunnen je laten twijfelen aan je eigen identiteit.”

Maar toen Jason op Braincels om advies vroeg over therapie voor incels, waren de antwoorden, om het even in één woord samen te vatten, ontmoedigend. Jason laat zich hier echter niet door uit het veld slaan. Hij is vastbesloten om sociale normen te leren begrijpen en meer inzicht te krijgen in de manier waarop mensen omgaan met zijn lichaamstaal.

Als hij er uiteindelijk toch voor kiest om in therapie te gaan, kan hij terecht bij iemand als Sam Louie – een Amerikaanse psychotherapeut die mensen met relatieproblemen helpt. Wie aan sekstherapie denkt, denkt in veel gevallen meteen aan seksverslaafde mannen die niet vaak genoeg aan hun trekken kunnen komen. Iemand zoals Michael Fassbender in Shame, bijvoorbeeld. Maar Louie helpt ook mensen die juist aan het tegenovergestelde probleem lijden, en dus helemaal geen seks hebben. Volgens Louie zeggen deze mensen in eerste instantie meestal niet dat het hun doel is om iemand het bed in te krijgen. Maar na een aantal sessies wordt vaak duidelijk waar ze echt naar op zoek zijn.

“Veel jongens hebben geen mannelijk rolmodel in hun leven die ze vertelt dat het prima is om nog maagd te zijn,” legt Louie uit. “Iemand moet tegen ze zeggen dat dit helemaal niet erg is. Maar in plaats daarvan krijgen ze van hun leeftijdsgenoten en de maatschappij juist te horen dat er iets mis met je is als je na de middelbare school nog maagd bent.”

Ik belde met de huwelijks- en familietherapeut om te vragen hoe je een dertigjarige maagd op vrouwen leert afstappen, zonder het idee op te wekken dat een seksuele relatie het enige is waar het leven om draait.

VICE: Ik vind het interessant dat je werk zo tweezijdig is. Aan de ene kant moet je de frustraties van je eenzame patiënt begrijpen, maar aan de andere kant help je ze ook inzien dat hun gebrek aan romantisch succes deels hun eigen fout is. Kun je me uitleggen hoe dat precies werkt?
Sam Louie: Dit doet me denken aan een van mijn huidige cliënten. Toen hij voor het eerst langskwam, zei hij dat hij moeite had met het onderhouden van relaties. Maar na de aanslag door een incel in Toronto, begon hij hier meer over te vertellen. Hij zei dat hij een aantal jaar geleden, toen hij nog studeerde, dezelfde soort woede voelde als de dader. Daardoor zat hij vol vastgeroeste ideeën over hoe vrouwen zouden zijn. Hij had zoveel tijd doorbracht in incel-groepen op Reddit, dat zijn idee van wat mannelijkheid betekent volledig was veranderd. Hypermasculiniteit, noemde hij dit zelf. Hij besefte wel hoe ongezond deze ideeën zijn, maar het was lastig om die mentaliteit te doorbreken. Vaak gaf hij het feit dat hij niet wit, blond, sterk of lang was de schuld van zijn romantische falen. Hij had het idee dat die dingen hem minder gewild maakten.

Hoe help je iemand die deze (meestal) onveranderlijke eigenschappen de schuld geeft? Aan sommige kleven nare stereotypen.
Ik zou willen dat er een formule was die voor iedereen werkt, maar die is er helaas niet. In het geval van deze cliënt hielp het om te vragen wat zijn sterke punten zijn, waar hij goed in is en wat hij leuk vindt aan zichzelf. Ik probeerde erachter te komen waar hij zich zelfverzekerd door voelt, zodat hij daar kracht uit kon putten. Een van zijn grootste problemen was dat hij eens een vriendin had, maar ze nooit seks hadden. Hij gaf zijn afkomst hier de schuld van, omdat ze hem liet zitten voor een stereotiepe witte jongen. Dat gaf hem het gevoel dat hij niet goed genoeg was.

Een ander probleem in die relatie was dat hij vaak belachelijk gemaakt werd om de dingen die hij leuk vindt, zoals videogames, kunst en het tekenen van manga. Zijn vriendin vond die dingen maar stom. Zelfs toen ik hem tijdens de therapiesessies vroeg wat hij leuk vindt, antwoordde hij dat het geen dingen zijn die de meeste mensen leuk vinden. Het duurde een tijdje voor hij me genoeg vertrouwde en er zeker van was dat ik hem of zijn interesses niet belachelijk zou maken.

Zijn relatie was al voorbij toen hij mij om hulp vroeg, en hij probeerde haar uit zijn hoofd te zetten. Toen ik begon door te vragen naar hun relatie, leek het echter alsof hij haar helemaal niet zo leuk vond, maar gewoon graag een relatie wilde.

Wat doe je in zo’n situatie? Een flirtcoach zou zijn cliënt bijvoorbeeld aanraden om meer mannelijke hobby’s te zoeken, zoals naar de sportschool gaan. Doet een therapeut dat ook? Of is het vinden van een geschiktere partner volgens jou de oplossing?
Mijn cliënt besloot zelf om naar de sportschool te gaan. Ik zei dat het prima was als hij dit deed voor zijn eigen gezondheid, maar dat het hem alleen maar slechter zou laten voelen als hij het deed om vrouwen aan te trekken. Het zou al een groot verschil maken als hij alleen zijn kleding, lichaamstaal en kapsel een beetje zou veranderen. Hij kamde zijn haar eerst niet eens. Pas na een paar maanden vroeg ik hem, zo diplomatiek mogelijk, of hij besefte dat de manier waarop hij zichzelf presenteert ook een rol speelt.

Hoe reageerde hij daarop?
Uiteindelijk zei hij: “Oké, misschien moet ik inderdaad voor mezelf gaan zorgen.” Ik zei tegen hem: “Kijk, als ik een vrouw zie die – net als jij – niet voor zichzelf zorgt, haar tanden niet poetst, haar haren niet kamt en er onverzorgd uitziet, heb ik het idee dat ze niets om zichzelf geeft. Als zij niet genoeg respect voor zichzelf heeft, zal ze ook een lastig persoon zijn om een relatie mee te hebben. Wijst jouw gebrek aan zelfverzorging ook op een gebrek aan zelfrespect?” Ik gaf hem een voorbeeld, en zei: “Een aantal van mijn vrienden zijn getrouwd. Zij zien er ook uit alsof ze getrouwd zijn. Maar ik heb ook vrienden die gescheiden zijn. Aan die vrienden moest ik uitleggen dat ze er nog steeds uitzien alsof ze getrouwd zijn.” Dat leek hij wel te begrijpen.

Dat klinkt een beetje als wat een flirtcoach zou zeggen, maar dan zonder de vrouwenhaat. In hoeverre geef je praktisch advies, en in hoeverre probeer je de ideologie af te breken die onder incels op Reddit heerst?
Ik zei gewoon dat het een goed idee was om een spijkerbroek te kopen. Hij droeg alleen maar joggingbroeken. Spijkerbroeken zijn belangrijk op onze leeftijd. Hij zou er tenminste één moeten hebben.

Ik denk dat een derde van wat ik doe vooral praktisch is, zoals de coaching. Mijn cliënt gebruikte bijvoorbeeld datingapps. Hij chatte al een paar weken met drie vrouwen, maar had nog geen van hen mee uit gevraagd. Ik vertelde hem dat als hij iets wilde bereiken, hij meer moest doen dan urenlang berichtjes sturen. Hoe sneller je afspreekt, des te beter. Zo kan je namelijk meteen zien of je de persoon ook leuk vindt in het echte leven en vice versa. Daar probeert hij nu aan te werken.

Een ander praktisch advies is het aanpassen van lichaamstaal. Ik moest mijn cliënt uitleggen dat oogcontact enorm belangrijk is. Maar doordat we ook bezig waren de incel-ideologie af te breken, werd hij bang dat hij vrouwen te veel zou intimideren met het oogcontact. Wat dat betreft zit hij nog steeds vast in het zwart-witdenken. Zo zegt hij soms dat hij heel erg gespierd wil zijn, of dat niemand hem ooit wil daten omdat uit cijfers van Match.com blijkt dat niemand op Aziatische mannen valt. Dat zijn allemaal generalisaties.

Veel mannen die bij je langskomen leven onvrijwillig celibaat. Zijn ze hier ook openlijk boos over?
Ze ervaren vooral veel zelfhaat en woede, omdat ze het gevoel hebben dat ze iets fout doen. Soms uiten ze dat ook naar anderen toe. Neem mijn cliënt, hij had bijvoorbeeld een meisje ontmoet op het internet. Hij reisde af naar een andere staat om haar te ontmoeten, maar ze koos er toch voor om opnieuw een relatie aan te gaan met haar ex. Dat maakt hem nog steeds boos – niet zozeer op het meisje, maar op haar ex. Soms wordt de woede hem te veel. Dan zeg ik: “Je hebt die jongen nooit ontmoet, trek het je niet zo persoonlijk aan. Dit heeft zij gedaan, niet jij.” Voor een groot deel bestaat mijn werk dus uit cognitieve gedragstherapie. We proberen te ontdekken hoe zijn gedachten zijn gevoelens beïnvloeden. Het feit dat hij maagd is zorgt vaak ook voor veel woede, omdat het online pesten van maagden enorm populair is. Als mensen zo diep in deze incel-ideologie zitten, is het vooral zaak dat ze uit die ongezonde omgeving stappen. Dan pas kunnen ze hulp zoeken.