Deze glinsterende schilderijen confronteren de giftige masculiniteit van zwarte kapperszaken

Naar een zwarte kapper gaan is een aparte ervaring. Hypermasculiene rapmuziek klinkt uit de radio, smoezelige blaadjes als Vixen liggen in het zicht en er worden continu luidruchtige grapjes gemaakt over jongens die homoseksueel zouden zijn zijn. Je valt op als je liever een soap op televisie ziet dan een basketbalwedstrijd. Daarom kan een knipbeurt een ongemakkelijke taak zijn voor Devan Shimoyama, mijzelf en andere zwarte queer mannen. Gedurende de ervaring moeten we “terug de kast” in, zoals Devan het treffend zegt.

Devan, afgestudeerd aan Yale met een master in Fine Art, creëerde in zijn schilderijen een inclusieve, psychedelische kapperszaak. In zijn aantrekkelijke fantasie – gevuld met glitter, limoengroene spijtblikken en powerpoint-achtige kleurovergangen – mogen jongens Swarovski-kristallen huilen en glanst queerness ongefilterd door. “De schilderijen kwamen voort uit gesprekken met andere zwarte mannen die zich als queer identificeren,” zegt de kunstenaar uit Philadelphia. “Een vriend van mij moest zijn haar laten knippen en we hadden allemaal medelijden, omdat we het ons allemaal voor konden stellen. De cadans van je stem veranderen, proberen zo min mogelijk te praten…”

De schilderijen van Devan raakten een gevoelige snaar in de zwarte gemeenschap. Ze werden tentoongesteld in de Debruck Gallery in Chelsea en in The Studio Museum in Harlem, net voordat de historische plek in januari gesloten werd wegens een renovatie. Devan kreeg ook een speciale shoutout van kunstactiviste Kimberley Drew.

Devan vertelt me dat hij zwarte kappers niet in een slecht daglicht wil zetten, omdat hij erkent dat kapsalons een veilige plek kunnen zijn voor sommige zwarte mannen. Ze kunnen hun broeken laten hangen, hun mening ventileren en onbeschaamd zwart zijn. “Ik weet dat sommige dingen die de zwarte mannen aan hun zonen vertellen in de kapperszaken manieren zijn om zichzelf te beschermen,” zegt Devan met een diep gevoel van begrip in zijn stem. “Ik wil daar niet over oordelen, omdat er soms gevaren zijn als je jezelf uit als publieke queer.”

We praten met Devan over de herinneringen aan zijn oom die zijn haar knipte en hoe hij zelf een goede manier van scheren leerde.

"CTRL"

i-D: Hoe ziet je relatie met zwarte kapperszaken eruit? Komt het overeen met wat je verwachtte?
Devan: Gelukkig had ik een oom die haar knipte, dus meestal liet ik hem mijn haar knippen. Maar als hij de stad uit was moest ik naar een kapperszaak. Als dat gebeurde voelde ik altijd een aarzeling. Het voelde alsof er een bepaalde mannelijkheid werd uitgeoefend daar. Eentje waarin vrouwen niet welkom waren. Ze werden begluurd of voor de gek gehouden en er waren altijd bepaalde programma’s te zien op de televisie, waar bepaalde vormen van mannelijkheid werden geuit. Mensen zoals Steve Harvey waren te zien. Ik hoorde negatieve opmerkingen over homoseksuelen of mannen die zich vrouwelijk gedroegen. Ik had nooit het gevoel dat ik erbij hoorde. Dus toen ik opgroeide had ik het gevoel dat ik terug de kast in moest als ik naar de kapper ging.

"cut4me"

Ga je nu nog steeds naar kapperszaken?
Soms ga ik om wat te laten bijwerken. Maar ik heb geleerd hoe ik mijn eigen haar moet knippen. Dus ik ga misschien twee keer per jaar. Ik heb een kapper gevonden in mijn stad waar ik me enigszins comfortabel voel. Toch ben ik nog terughoudend en laat ik mijn haar steeds knippen door dezelfde kapper in die zaak.

"finesse"

Waarom koos je voor zo’n flamboyante visie op een kapperszaak?
In zekere zin past het in dezelfde lijn van andere schilderijen die ik voorafgaand aan deze werken maakte. Dat waren een soort van sprookjesachtige en mythologische plekken. Ik wilde dat veranderen in iets dat herkenbaarder of realistischer is – dus ging ik richting iets wat vertrouwd was voor mij. Omdat ik een zwarte man ben en kapperszaken nog steeds niet gemakkelijk voelden. Ik wilde de ruimte verbeteren, zodat het iets werd wat bij mij past.

De juwelen doen denken aan ruimtes waarin de genderrollen uitgedaagd worden. Waar queergemeenschappen zich het meest thuis voelen. Ik dacht aan drag en dragoptredens. Sommige van de veren zijn kalkoenveren, die je veel ziet bij dragqueens. Daarnaast nog andere dingen zoals glitter, Swarovski-kristallen en kralen.

"hush"

Zijn de zwarte jongens en mannen uit het echte leven gegrepen?
Alle portretten bestaan uit mengsels van mensen – mensen die ik fotografeerde of waar ik stockfoto’s van vond. Ik bouwde fictieve samenlevingen, zodat we samen naar deze plek kunnen gaan. De muren met houten lambrisering en zijden bloemen – al die dingen doen me denken aan mijn eigen ervaringen. De lambrisering is precies zoals die in de kelder van mijn oma, waar mijn oom mijn haar knipte.

"Jumpman"

In de schilderijen zitten veel 3D-materialen, zoals juwelen en glitter. Wat is het technische proces achter het in elkaar zetten van deze werken?
De portretten zijn allemaal gedaan met kleurpotlood. Dan glazuur ik ze meestal met olieverf voor dat verloopeffect. Ik ben een groot verzamelaar van materialen. Soms bezoek ik hobbywinkels en stoffenwinkels als ik in New York ben. Ik was een maand in Los Angeles in residentie en dan ging ik naar boedelverkopen en verzamelde ik spullen. Ik zie de schilderijen bijna als een collage. Ik begin altijd met het portret en daarna bouw ik de ruimte eromheen. Ik probeer de textuur van zwart haar na te maken met glitter of hele dikke glanzende verf. Als ik na het schilderen de vloer veeg, voelt het alsof ik de rommel van een knipbeurt opveeg.

"Make a Wish"

Wat probeer je uit te lichten over zwarte mannelijkheid?
Ik heb nagedacht over hoeveel complexer de zwarte man is dan hij wordt weergeven in de media. Toen ik begon met het maken van sommige van deze schilderijen zag ik veel zwarte mannen in de media worden gepresenteerd als statistieken. Weer een zwarte man neergeschoten door de politie. En dan komen ze erachter dat hij vijf dagen van tevoren wiet had gerookt en dat maakt hem dan tot een ‘bepaald type’ zwarte man. Of ik zag queer zwartheid, die bijna tot het extreme in de media te zien is en gebruikt wordt voor komische doeleinden. Ik dacht aan mensen als Martin Lawrence die Sheneneh speelt en Tyler Perry dit nog steeds doet met Madea. Het bestaat een idee dat queer-zijn alleen acceptabel is voor komische doeleinden en als de acteur zichzelf identificeert als hetero. Dus probeerde ik een spectrum te laten zien van wat zwarte mannelijkheid kan zijn.

"Flower Field"

Hoe bedenk je de namen van de werken?
Ze zijn zo mooi simpel, zoals Hushed , Finesseen A Shape and a Trim. Er zijn een aantal verschillende manieren. Sommige van deze komen uit de muziek waar ik naar luisterde terwijl ik het schilderij maakte. Dus er zitten er een paar bij die zijn vernoemd naar de muziek van Kelela of SZA of Rihanna. Ik denk dat er een speciale band is tussen zwarte vrouwen en zwarte queer mannen.

En namen als Hush zijn dingen die ik hoorde in kapsalons. Een jongen kwam binnen met zijn vader voor een knipbeurt en hij begon te huilen – omdat denk ik de messen niet geslepen waren – en zijn vader zei “hush” tegen hem en dat hij hem niet voor gek moest zetten in zijn kapsalon. Je kinderen niet toestaan om zichzelf te uiten of ze te dwingen om zichzelf te presenteren als een geharde zwarte man, versterkt de ideeën over wat zwarte mannelijkheid moet zijn. Ik wil graag denken aan zwarte kapperszaken als plekken waar zwarte mensen kunnen ontspannen en samen ontsnappen aan de realiteit van de wereld.

"butterflyeater"

Je nam deel aan het MFA-kunstprogramma van Yale, met zwarte creatievelingen als Jordan Casteel en Awol Erizku. Hoe was die ervaring?
Ik was er van 2012 tot 2014. Ik was een van de jongste mensen in mijn klas en moest een inhaalslag maken toen ik daar kwam. Ik ging naar een openbare school en kunst was alleen in het laatste anderhalf jaar mijn hoofdvak (daarvoor was wetenschap mijn hoofdvak). Op Yale leerde ik echt hoe ik het werk kon creëren dat ik wilde maken en vond ik mijn eigen stem. Bepaalde mensen gaven me technisch advies, en sommigen kwamen binnen en praatten alleen maar over de sfeer van het schilderij. En ik leerde veel van de heel negatieve kritieken. Ik heb heel erge feedback gekregen en dat was heel frustrerend. Het was echter wel belangrijk voor mij om dat te horen, zodat ik bepaalde dingen kon vermijden.

Een van mijn leraren raadde me eens aan om alle glitter, 3D-materialen en glans van mijn werk af te halen en me echt te focussen op wat ik wilde dat het deed. Oftewel: de materialen niet als houvast gebruiken. Omdat ik denk dat ik ze toentertijd als afleiding gebruikte. Toen ik de 3D-elementen weer herintroduceerde in mijn werk, voelde het met elke actie die ik ondernam dat ik slimmer was geworden.

"Anthony"

Je geeft les op de Carnegie Mellon University. Hoe is dat?
Het is heel interessant, omdat ik niet veel ouder ben dan veel van mijn studenten. Ik heb het gevoel dat ik begrijp waar ze nu zijn. Het is hier ongelooflijk divers, dus als er zwarte studenten zijn voel ik me trotser dan ooit. Ik had nooit een zwarte docent, totdat ik naar Yale ging, dus echt begrijpen waar iemand vandaan komt is geweldig. Gewoon iemand zien waar je op lijkt is heel belangrijk. Het geeft me meer gedrevenheid om het goed te doen met lesgeven en in mijn eigen kunstcarrière.

devanshimoyama.com

Alle afbeeldingen met dank aan de kunstenaar. .

Het originele artikel verscheen eerder op i-D VS