Fotograaf Tony Fouhse werkte samen met een heroïneverslaafde

Drugsverslaafden lijken de favoriete onderwerpkeuze van ruwe, naar emotie zoekende fotografen die een gooi doen naar documentairefotografie. Het probleem is dat de meeste fotoseries met drugsverslaafden die heroïne in hun lichaamsdelen spuiten geen inzicht geven in de geest van de geportretteerde personen. Het boek van de Canadese fotograaf Tony Fouhse, Live Through This, is anders. Tony fotografeerde vier jaar lang verslaafden in het centrum van Ottawa. Het boek is een verzameling van intieme portretten van Stephanie MacDonald, die er al jaren voor strijd om clean te worden. De foto's zoeken de grenzen van het ethische op, terwijl ze een krachtig portret neerzetten van drugsverslaving.

Tony ontmoette Stephanie toen hij bezig was met een andere fotoserie over drugsverslaafden. Hij nam foto's van haar op verschillende momenten en vroeg tenslotte of ze ergens hulp bij nodig had. Ze maakten een deal: Stephanie wilde hulp bij het aangenomen worden bij een afkickkliniek en Tony wilde foto's van haar maken. Tony had nooit de intentie om de redder in nood te worden van de verslaafden die hij op de foto zette, maar in het geval van Stephanie voelde hij zich gedwongen iets te doen.

Binnen zes maanden raakten de twee aan elkaar gehecht en door een samenloop van omstandigheden trok Stephanie in bij Tony en zijn vrouw. Zoals je al verwacht ging dit gepaard met een hoop chaos en strijd.

Live Through This is een samenwerking en een dialoog tussen Stephanie en Tony. Zijn aanwezigheid en hun relatie wordt duidelijk bij het zien van de foto's, zonder dat het prominent voor je uitgespeld wordt.

Ik belde Tony op om te praten over zijn werk, zijn relatie met Stephanie en de ethische dilemma's die zich voordoen als de relatie met je onderwerp uit de hand loopt.

VICE: Je nam al een paar jaar foto's van verslaafden in Ottawa toen je Stephanie ontmoette. Wat was er zo speciaal aan haar dat je haar wilde volgen?
Tony Fouhse: Wat ik bijzonder vond aan Stephanie was haar vermogen om haar emoties te tonen aan mij. Ook is ze levendig, soort van. Dat zou het ook kunnen zijn. Ook wist ik dat dit het laatste jaar zou zijn dat ik daar zou fotograferen en ik wilde echt een indruk op iemand achter hebben gelaten voordat ik wegging.

Kun je uitleggen hoe Stephanie uiteindelijk bij jou en je vrouw introk?
Vijf dagen voordat ze zou worden opgenomen in een afkickkliniek belde ze me op en zei ze dat ze het idee had dat haar hersenen gingen exploderen. Het was een noodgeval. Ze vonden een abces in haar hersenen en ze werd overgebracht naar de afdeling neurologie. Ze moest zes weken in het ziekenhuis blijven, maar drie dagen daarna belde ze me op en zei ze: "Kom me halen, ik wil naar huis." Ik vroeg waar thuis was en toen zei ze: "Jouw huis."

Hoe was het om een heroïneverslaafde onder je dak te hebben wonen?
Heel moeilijk. In juni, toen ik vroeg of ik haar kon helpen, wist ik niet dat ze geopereerd zou worden aan haar hersenen. Alles liep een beetje uit de hand. Toen ze uit het ziekenhuis kwam was ze net een kind dat opgevoed was door wolven. Ze was gespannen, maar blij dat ze uit het ziekenhuis was en blij dat ze nog leefde. Ze vroeg zich af wat de toekomst zou brengen, maar viel steeds terug in oude gewoonten. Haar kamer was boven in ons huis en ze probeerde het altijd zo lang mogelijk uit te stellen om me te vragen om geld voor dope, totdat ze het uiteindelijk toch vroeg. Dat ging zo zeven dagen lang. Op de achtste dag werd ze wakker en was ze een ander persoon. Het was alsof ze het allemaal doorstaan had, ze was zich veel bewuster van alles. Ze was hersteld van de hersenoperatie en was voor een groot deel van haar verslaving af.

Had je ooit gedacht dat jullie zo close zouden worden?
Nee, dat was een complete verrassing. Ik ben nogal naïef. Ik kan dan wel naar Los Angeles gaan om gangs te fotograferen en er zonder kleerscheuren vanaf komen, maar als het op bepaalde dingen aankomt leer ik heel langzaam. Ik hou ervan om aan het werk te gaan en niet teveel over dingen na te denken. Gewoon beginnen en kijken hoe alles op zijn plek valt. Wat me verraste is de intensiteit van onze relatie. Er zijn zoveel dingen gebeurd die ik niet gefotografeerd heb. Een groot deel van de tijd dat al deze gekke shit gebeurde, deed ik gewoon mijn camera in mijn broekzak. Dan moest ik besluiten of ik een fotograaf of een vriend wilde zijn en koos ik dus voor het laatste.

Denk je dat je over de gehele periode meer een vriend van haar was, of meer een fotograaf?
Inmiddels ben ik meer een vriend van haar. Toen ik met het project bezig was, moest ik de hele tijd beslissingen maken. Ik twijfelde aan mijn moraal en aan wat ethisch was. Ze is slim en we hebben hier veel gesprekken over gehad. Ik zei tegen haar: "Ik weet niet wat ik aan het doen ben. Ik weet niet of ik je help of dat ik je pijn doe." Een deel van mijn werk is de morele en ethische grenzen opzoeken en kijken hoe iemand daarop reageert. Ik denk dat in dit geval die iemand ikzelf was.

Wat was het moeilijkst voor jou als fotograaf toen jullie steeds meer aan elkaar gehecht raakten?
Het moeilijkst vond ik dat er zich situaties voordeden waar ik voor een moeilijke keuze kwam te staan. Ik haalde Stephanie bijvoorbeeld wel eens 's ochtends op en dan was ze ziek omdat ze geen dope had. Dan zei ze: "Leen me 30 dollar." Ik had toen een keuze, ik zou haar het geld kunnen geven en met haar heroïne kunnen gaan halen, of ik kon nee zeggen. Als ik nee zou zeggen zou ze nog steeds heroïneverslaafde zijn, maar in plaats van dat ze het geld van mij kreeg zou ze op de hoek van de straat gaan staan totdat er iemand voorbij kwam die ze mocht pijpen voor geld. Dit soort rotsituaties kwamen de hele tijd voor. Ik heb nog nooit een project gedaan waar moraal en ethiek me zo extreem in een hoek drukten.

Hoe heb je Stephanie betrokken bij het creatieve proces?
Ik heb bewust gekozen voor de foto's waarop ze het meest geïsoleerd wordt van haar omgeving. De context van haar leven is daarmee eigenlijk verdwenen. Ik heb foto's gemaakt waarop ze heroïne spuit en dat soort dingen, maar het boek bevat toch vooral portretfoto's. De meeste daarvan zijn gemaakt in samenwerking met Stephanie, behalve dan die waarop ze in het ziekenhuis lag. Dan zei ik tegen haar: "Ga daar eens staan, kijk de andere kant op, niet lachen." Er is iets kunstmatigs aan. Dat zie je in al mijn werk terug trouwens, want ik geloof niet in objectiviteit.

Ook al zijn de foto's in je boek dan geënsceneerd, je krijgt er nog steeds een bepaald gevoel van eenzaamheid van.
Ik wilde dat die eenzaamheid naar buiten kwam. De poses zijn dan misschien geënsceneerd, maar de situatie waar we ons in bevonden was echt. Ik wilde duidelijk maken dat Stephanie en ik hier samen inzaten. Mijn zichtbaarheid in de foto's is bedoeld om mensen dat te laten begrijpen.

Vooraan in je boek schrijf je dat je tegen Stephanie hebt gezegd dat als ze dood was gegaan, dat een beter einde van het boek was geweest. Wat bedoelde je daarmee?
Het leek alsof Stephanie en ik samen in de oorlog hadden gevochten en op dat moment waren we allebei emotioneel kapot en hadden we niks meer te verbergen. Ook is er een soort zwarte humor die je vanzelf toepast in zo'n situatie. Als je jezelf in een situatie van leven of dood vindt, blijkt humor een manier te zijn om te overleven. Ik geloof niet in eind goed, al goed. Ik weet nu nog steeds niet zeker of dit een happy end is of niet, omdat Stephanie nog steeds niet helemaal beter is. Ze leeft en het gaat honderd keer beter met haar dan toen ik haar voor het eerst ontmoette, maar elke dag is een strijd voor haar. Het liep nu goed af, maar ze overleeft om de volgende dag weer te kunnen vechten.

Let op: we zijn overgestapt op een andere facebookpagina. Like VICE Nederland voor je dagelijkse partij prachtverhalen, want anders mis je dingen: