We vroegen mensen in het AMC wat ze nou eigenlijk van ziekenhuiskunst vinden

Bij binnenkomst in het AMC Ziekenhuis in Amsterdam word ik meteen verwelkomd door een nogal conceptueel schilderij van een naakte moeder en haar kind in een bergpas. De vrouw staat wijdbeens de pas in te kijken, het kind schuilt wat verloren tussen haar benen. Ietsje verder in het ziekenhuis hangt een abstracte, felgekleurde installatie van voertuigonderdelen boven mijn hoofd dat lijkt op een vliegtuig van de gebroeders Wright, maar dan helemaal uit elkaar gehaald. Weer wat verder staat in een hoek opeens een mannetje van halfronde stenen me op te wachten.

Wat doet deze kunst hier? Heeft het een functie? En zo, welke dan? Moet het patiënten en dokters opvrolijken, of vooral het wat naargeestige, betonnen gebouw? Om daarachter te komen besloot ik een middagje door het ziekenhuis te wandelen en willekeurig mensen aan hun (dokters)jas te trekken met de vraag: wat vind je eigenlijk van de kunst die hier hangt?

The Creators Project: Mag ik vragen waarom je hier bent?
Yomaira (42), patiënt: Ik heb de auto-immuunziekte SLE, wat betekent dat mijn antistoffen mijn eigen lichaam, organen en zenuwstelsel aanvallen. De ziekte zorgt ervoor dat je er langzaamaan steeds meer ziektes bijkrijgt. Ik ben geboren in Colombia en opgegroeid op Aruba en daar was geen goede behandeling, dus daarom ben ik nu in Nederland. Hier is de verzekering ook veel beter.

Volgens mij kom je hier dus vaak?
Heel vaak, sowieso één of twee keer per week.

Is de kunst je dan ook opgevallen?
Ja, het is afleidend.

In de goede zin van het woord?
Soms begrijp ik de kunst hier niet zo goed en vind ik het een beetje raar. Ze hadden laatst een serie portretten in de vitrinekasten van vluchtelingenkinderen of iets dergelijks, en dat was echt heel vreemd. Maar er hangen ook leuke dingen hoor, bijvoorbeeld de foto’s van Amsterdam Zuidoost, mijn buurt. Dat maakt me blij, en kunstwerken met mooie kleuren ook.

Dus je denkt wel dat meer mensen zich er beter door gaan voelen?
Als je een chronische ziekte hebt, en net als ik zo vaak in het ziekenhuis moet zijn, kom je altijd met tegenzin. Dus de kunst helpt, maar als mensen vragen of je een kopje koffie wil, of als ze een praatje met je maken helpt dat ook. Alle beetjes afleiding helpen.

Hallo meneer, ik zie dat u een uniform draagt. Werkt u hier?
Johnny (42), schoonmaker: Ja, ik desinfecteer hier isolatiekamers waar patiënten zitten die besmettelijke ziektes hebben, of die psychologisch gezien tegen zichzelf in bescherming worden genomen. Ik maak die ruimtes schoon. Het is niet echt heel zwaar werk maar je moet jezelf wel goed beschermen, bijvoorbeeld tegen de MRSA-bacterie, want die is heel besmettelijk.

Wat vindt u van de kunst hier?
Die vind ik hartstikke mooi. Ik hou wel van kunst. Volgens mij hangen er zelfs een paar werken van Herman Brood. Ze wisselen het ook heel vaak af, dus dat is ook goed.

Denkt u dat patiënten er ook zo van genieten?
Ik heb geen idee of ze het wel zien. Als je hier iedere dag rondloopt, dan heb je er meer oog voor, maar ik weet niet of de patiënten er echt op letten.

Zijn er behalve Brood nog andere dingen die u mooi vindt hier?
Ja, er hangen hier een aantal schilderijen over het menselijk brein, dat vind ik mooi. Of de foto’s van mensen die in woede uitbarsten. Er hangt hier ook een foto van een man die in een kartonnen doos ligt te slapen. Geen flauw idee wie het gemaakt heeft, maar het is wel mooi. Die verschillende kunstwerken slaan ook weer op alle soorten mensen die hier komen, eigenlijk laten ze zien hoe het leven in elkaar zit.

Hallo, is alles goed met je been? Je loopt op krukken.
Judith (25), promovendus op de afdeling Kindergeneeskunde: Ik ben vorige week geopereerd aan mijn kruisband, dus vandaar. Maar ik ben hier ook promovendus op de afdeling Kindergeneeskunde.

Is het je weleens opgevallen hoeveel kunst er eigenlijk in dit ziekenhuis hangt?
Een beetje, vooral beneden en bij de ingang hangen weleens mooie foto’s, die zijn me wel opgevallen.

Heb je het idee dat de kunst iets toevoegt voor de patiënten en het personeel?
Nou het is wel een leuke afleiding. Kunst zorgt ervoor dat je even met iets anders bezig kan zijn dan met je werk en je stress. Je kan even rustig afdwalen met je gedachten, dus dat vind ik zeker positief.

Nog verbeterpunten voor de kunstbazen van het AMC?
Ze mogen wel iets meer met kleur doen, dat mist nog een beetje. Kunst van kinderen lijkt me ook wel wat. Dat is altijd goed, want dat spreekt iedereen aan. Misschien kunnen ze daar een ruimte voor inrichten, want het hoeft ook niet door het hele ziekenhuis natuurlijk.

Mag ik vragen waarom jullie in het ziekenhuis zijn?
Ruud (52), patiënt, met zijn partner Desiree (47): Ik heb een darmziekte, dus we komen hier vaak.

Dat is vervelend. Voel je jezelf beter door wat er hier allemaal aan de muur hangt?
Ruud: Ja, ik ben me er niet zo bewust van, maar je kijkt er toch naar. Het leidt je af, vooral als je net vervelend nieuws te horen hebt gekregen bijvoorbeeld. Het ziekenhuis is best wel een betonnen ruimte.
Desiree: Inderdaad, zonder de kunst zou het maar een kale bedoening zijn.

Van wat voor soort kunst houden jullie zelf het meest?
Desiree: We gingen vroeger wel vaak naar musea, maar nu eigenlijk niet meer.
Ruud: Ik vind de oudheid mooi. Ik hou ook van oorlogsmusea en ik ben ook een keer in Rotterdam naar het Smokkelmuseum geweest, dat was ook heel leuk. We houden niet van de geijkte dingen in ieder geval.

Waarom ben je in het ziekenhuis vandaag?
Fabio (19), student Natuurkunde: Ik doe hier een projectonderzoek voor mijn studie Natuurkunde.

Wat denk je over de kunst hier?
Ja, daar had ik het toevallig net over met een vriend van me. Het is me wel opgevallen in ieder geval, hoe lelijk het is. Het is echt totaal niet mijn ding: veel te modern. Ik snap er gewoon helemaal niks van.

Als je patiënt zou zijn hier, zou je jezelf dan beter voelen door de kunst?
Nee, want het roept echt geen vrolijke sfeer op. Het is zo abstract en raar en het voegt eerlijk gezegd ook helemaal niks toe aan het interieur. Ik denk dat je de boel beter een likje verf zou kunnen geven, dat zou meer bijdragen.

Waarom bent u hier vandaag?
Job (28), verzekeringsadviseur: Mijn dochtertje wordt zo geopereerd aan haar duim, het is maar een kleine ingreep hoor.

Voegt de kunst iets toe voor u op dit moment?
Ja, ik denk het wel, zeker als je wat langer moet wachten helpt alles wat een beetje afleiding geeft.

Als het aan jou zou liggen, wat zou het AMC dan nog aan mogen schaffen?
Nou niet te veel lijkt me, het is natuurlijk niet echt hun hoofdtaak. Ik denk dat ze zich vooral moeten richten op nieuwe en experimentele kunstenaars.

Hoi, wat vindt u van de kunst die hier hangt?
Murat (31), internist in opleiding: De werken geven wat extra flair aan het ziekenhuis, maar eerlijk gezegd is niet alles mijn smaak. Het is te modern en te postmodern.

Wat vind je wel mooi dan?
Het klinkt vast heel cliché, maar ik hou van het impressionisme, de romantiek en art nouveau. Mijn favoriete kunstenaar is William Turner.

Dus dat zouden ze beter op kunnen hangen wat jou betreft?
Ja, dat zou wel leuk zijn, maar ik snap ook wel dat ze hedendaagse kunstenaars zoveel mogelijk een podium willen bieden.

Voelen je patiënten zich beter door de kunst hier?
Ik vraag het ze eigenlijk nooit direct, maar ik denk het wel. Vooral omdat dit soort oude ziekenhuisgebouwen niet echt mooi zijn. Het AMC heeft natuurlijk een industriële uitstraling, kijk bijvoorbeeld naar al die buizen. Alles wat het kan opfleuren is mooi meegenomen.