Philip Seymour Hoffman: de Lester Bangs van onze generatie

Cameron Crowe, Philip Seymour Hoffman, en Patrick Fugit op de set van Almost Famous. Foto door Neal Preston via.

Speciaal voor onze generatie transformeerde Philip Seymour Hoffman in de Lester Bangs van onze tijd. Toen hij voor de autobiografische film Almost Famous van regisseur Cameron Crowe de rol vertolkte van de legendarische muziekjournalist uit de jaren zeventig, veranderde hij in hem. Hij werd hem. En dat deed hij voor ons.

Er is geen acteur die zo kon acteren als hij. Mijn voormalig collega Alan Scherstuhl schreef voor The Village Voice dat Hoffman een acteur was die “gesloten en ongelofelijk charismatisch was. Hij wist zichzelf goed te vermaken, en bezat een verrassende innerlijke glans die alleen de beste acteurs bezitten.” Regisseur Mike Nichols, die hem zowel op doek als op het podium regisseerde, sprak in 2008 met The New York Times over zijn talent: “Iedere keer weer krijgt hij het voor elkaar om in iemand te veranderen die ik nog nooit heb gezien, maar die ik wel meteen herken. Hij ziet er wel uit als Phil, maar de blik in zijn ogen is anders. Dat betekent dat hij zichzelf van binnenuit heeft veranderd, uit vrije wil heeft hij zijn moleculen herschikt om een ander mens te worden.”

Ik heb Almost Famous veels te vaak gezien. Het is niet mijn favoriete film, niet eens mijn favoriete Hoffman film, maar de film was wel voor veel mensen zoals ik de introductie tot de wereld van de popjournalistiek. De romantische kant ervan, het geweldige rock ‘n roll leven. Ik woonde toen als kleine jongen in een kleine stad in Iowa, en ik had geen idee dat er zo’n wereld bestond. Mijn vader luisterde wel naar muziek, maar toen ik Hoffmans versie van Lester Bangs als een dronken dichter hele preken zag houden over Jim Morrison, besefte ik me pas dat er misschien wel een mogelijkheid was om geld te verdienen met het luisteren naar muziek. Alles wat hij zei, was waarheid. Tot op de dag van vandaag denk ik gelijk aan Hoffman, als ik aan Lester Bangs moet denken. En dan herinner ik me dat rustige moment in de film waar Charlie hem opbelt, over hoe hij de waarheid moet vertellen en waarom dat zo belangrijk is. Wees eerlijk; heb geen genade. Hoffman zegt: “The only true currency in this bankrupt world is what we share with someone else when we’re uncool.”

Wat zo geweldig was aan Hoffman is dat hij kon veranderen in wie of wat dan ook om ware kunst te kunnen laten zien, waar hij waarschijnlijk zijn eigen verstand voor opofferde. Het schijnt dat hij tijdens het hele filmproces van Capote, waar hij zijn enige Best Actor Oscar voor won, nooit uit zijn rol viel. Hij liep over de set rond terwijl hij tegen zichzelf praatte met het kleine stemmetje dat hij zichzelf had aangeleerd voor die rol. Bij iedere rol werd Hoffman compleet overgenomen door zijn karakter, en op die manier greep hij niet alleen onze volle aandacht, maar daagde hij ons ook uit om na te denken over wat hij ons liet zien, en om daar iets mee te doen.

Deze kwaliteiten zorgden ervoor dat Hoffman mijn favoriete acteur werd. Ik heb hem nooit persoonlijk ontmoet, maar zijn rollen in zijn films hebben mij gevormd tot wie ik nu ben. Ik brak toen ik hoorde dat hij was overleden. Ik wilde er met niemand praten, omdat ik het niet wilde geloven. Hij was 46, had drie kinderen, en nu was hij weg.

De dood is iets raars. Joan Didion schreef ooit de bekende woorden: “Het is makkelijk om ergens het begin van te zien, maar het is zoveel moeilijker om het einde van iets in te zien.” We ontmoeten nieuwe mensen, we maken vrienden, we worden verliefd. We kunnen ons altijd die eerste momenten herinneren, dat zijn de verhalen die we aan onze vrienden vertellen. Zoals die keer dat ze onverwachts naast je kwam zitten, en je verliefd werd, en een maand later voor het eerst haar moeder ontmoette in het Vondelpark. Het begin is makkelijk, het begin is duidelijk. Het einde is moeilijk en verwarrend, en als vriendschap of relaties eindigen, is het zo goed als altijd één grote tyfuszooi.

Maar bij de dood is dat anders. Ons leven zit vol tegenstrijdigheden en uitdagingen, en we proberen maar al te vaak iets op te rekken en uit te stellen omdat we nog niet willen toegeven dat het einde eraan zit te komen. Maar als iemand dood gaat, hebben we geen keus en moeten we het einde wel onder ogen komen. Je kan je afvragen waarom, maar daar bestaat geen antwoord op. Je kan je herinneringen steeds maar weer in je hoofd laten afspelen, maar er zullen geen nieuwe bij komen. De dood betekent dat er iemand is verdwenen. En je wordt gedwongen daar mee om te gaan. Niemand wil dat.