Hoe doe je een soundcheck? De ultieme gids voor sukkelende muzikanten

Als beginnende artiest een soundcheck doen terwijl je geen idee hebt waar je mee bezig bent – het is de besten overkomen. Vaak resulteert het in het eindeloos roepen van ‘check one-two’, ‘mag ik wat meer bas in de linker monitor asjeblieft?’ en iets dat doorgaans klinkt als ‘sahh, ssssah, hah’, zodat je omgeving in ieder geval het idee heeft dat je weet wat je doet.

Kijken naar een soundcheck kan ook erg verwarrend zijn. Getuige deze lolzy anekdote: onze collega Koen van Bommel was ooit in poppodium 013 getuige van de soundcheck van een bandje. Naast hem was er nog iemand in de zaal, die druk aantekeningen maakte. De volgende dag stond er op de website van 3voor12/Tilburg een vernietigende recensie met zinnen als ‘de zanger loopt maar een beetje rond, zegt af en toe wat in de microfoon en gaat soms gewoon van het podium af.’ De aantekeningmakende persoon had de soundcheck gerecenseerd.

Maar laten we terugkomen van dit zijspoor. Waar moet je bij een soundcheck nu eigenlijk allemaal op letten? We spraken met een paar pro’s: Thijs Boyen (zanger van YAWNS en Bonzo), Daan Schinkel, toetsenist van zZz, een band die berucht is om hun oneindig lange soundchecks (hoe lang kan het duren om een orgel en een drumstel goed te laten klinken?) en geluidstechnicus Bob Belmans. Het resultaat is deze informatieve gids.

WAT TE DOEN VOOR JE VERTREKT
De juiste spullen meenemen is de eerste stap van een succesvolle soundcheck. Klinkt logisch (dat is het ook), maar er zijn genoeg voorbeelden van artiesten die bij de verloren voorwerpen moesten zoeken naar vervangend materiaal. Check ook of alles werkt. En als je er later op het podium achter komt dat je zeldzame vintage drummachine plotseling niet meer werkt, gebruik dan niet het excuus dat hij het gisteren nog deed. Geluidstechnici horen het vaak genoeg, en je komt over als een amateur. Zelfs als je daadwerkelijk een amateur bent, moet je dat niet willen.

EENMAAL TER PLAATSE
Oké, je hebt alles gecheckt en je weet zeker dat je alles bij je hebt. Maar voor je met knopjes begint te knoeien, moet je één persoon zeker niet vergeten: de geluidsman/vrouw. Deze persoon is je beste vriend of je ergste vijand. Hij/zij bepaalt hoe je nummers klinken: als een klok, of als een astmatische kameel met wasabi op haar huig. Het is dus geen slecht idee om, voordat je het podium op klimt, even een praatje te maken. Keuvel een beetje over de laatste of eerste plaat van Pearl Jam en hoe die overduidelijk geïnspireerd werd door de film Citizen Kane. “Daar wordt het humeur van de technicus stukken beter van,” zegt Thijs Boyen. “En dat werkt, want dan durf je al veel meer te vragen aan zo iemand. Als je gewoon op het podium stapt en je hebt jezelf nog niet voorgesteld en je begint eisen te stellen, dan vinden ze je arrogant.”

zZz

HOE JE ER DAN EINDELIJK AAN BEGINT
Als je klaar bent met socializen, is het eindelijk tijd om het podium op te klimmen en de geluidstechnicus te laten zien wat een muzikaal genie je bent. Samen zullen jullie de verschillende instrumenten doorlopen en zorgen dat alles in balans is. Zorg ervoor dat je niet gestoord wordt door je bandmaatjes. Als jullie tijdens de soundcheck al door elkaar heen beginnen te rammelen, is de kans groot dat de show ook een grote knoeiboel wordt. “Ik word er echt zot van als ik aan het soundchecken ben en iemand anders is aan het spelen. Dat is echt niet oké,” zegt Thijs Boyen. Een soundcheck is geen moment voor ego. Sommigen kunnen de drang niet weerstaan om op elk moment hun virtuoze skills te tonen. Niet doen! En zet je versterker niet te hard. “Dat is vaak een beginnersfout, dat een gitarist zijn versterker heel hard zet, maar dat is onaangenaam. Daar kan de geluidsman ook niets mee,” vertelt Daan van zZz.

‘CHECK ONE-TWO’ ZEGGEN IS NERGENS VOOR NODIG
We zullen de bubbel direct voor je doorprikken: die ‘one-two’ is niets meer dan een inhoudsloos cliché. Geluidsman Bob: “Mensen die zingen soundchecken hun stem, maar omdat ze te verlegen zijn om tijdens de soundcheck al te zingen vervallen ze in het zeggen van ‘one-two’. Je zou in plaats van ‘one-two’ dus ook de Spaanse vertaling van Wipneus en Pim bij de Knuppelmannetjes kunnen voorlezen. Björn van zZz gebruikt een handvol Scandinavische scheldwoorden, tot groot plezier van het publiek, dat niet beseft dat ze voor natte elandkut worden uitgescholden.

HOU HET LEUK VOOR HET PUBLIEK
Je publiek bij de soundcheck betrekken is geen slecht idee. Ze staan immers speciaal op jou te wachten. Je bent toch met je instrumenten aan het knoeien, dus waarom maak je er geen experimentele jamsessie van? De geluidstechnicus gaat daar niet direct blij mee zijn, die heeft het liefst dat je binnen de lijntjes kleurt. Maar als hij echt iets wist over muziek maken, dan stond hij zelf wel op het podium. zZz doet het in ieder geval, en voor hen werkt het uitstekend: “We proberen iedereen erbij te betrekken en het voor het publiek leuk te maken. Uiteindelijk is het de bedoeling dat het een organisch geheel wordt.” Een jamsessie kan een fantastische manier zijn om de verveling bij je publiek te temperen. Maar rek het niet te lang! Vooral bluesmuzikanten zijn daar goed in. Volgens Bob kunnen dat lastige klanten zijn: “Ze zijn gewend om in een café hun versterker open te draaien en verwachten soms het onmogelijke. Het zijn vaak wat oudere mensen die niet erg flexibel zijn.” Ben je een bluesmuzikant? Hou je dan een beetje in, plz.

YAWNS

CREËER ORDE IN DE CHAOS ZODAT JE ONTSPANT
Dat je zenuwachtig bent, is niet meer dan normaal. De soundcheck is het begin van je show. Er mag dus niet veel misgaan. Iedereen die Rain Man heeft gezien, weet dat een vast ritueel een goede manier is om orde in de chaos te creëren. zZz speelt bingo met het publiek en doet altijd een vast nummer voor ze beginnen: “Ik drink niet voor het optreden, maar we krijgen wel biertjes tijdens de soundcheck, dus ik verzamel ze. Ik zet ze dan zo neer dat ik ze niet kan omstoten, maar… mijn optreden is niet compleet voor ik in een plas bier sta.” In een plas bier staan is misschien vrij drastisch, zeker als je in zo’n hippieband op blote voeten speelt (S/O Typhoon). Maar vaste rituelen helpen je om de spanning van het onbekende weg te nemen. Om nog maar te zwijgen hoe enthousiast je publiek is als je halverwege de show uitglijdt over een plas lauw bier.

HELP IK ZIT MIDDEN IN MIJN SHOW EN HET KLINKT ALS EEN HOOP STRONT IN EEN VLEESVERMALER ALS IK DIE GELUIDSMAN VIND MAAK IK HEM DE KAPOT DIE DIKKE KLOOTZ…
Zelfkritiek is de sleutel. Als je soundcheck gedaan is en je show klinkt slecht, is dat niet per se de schuld van de geluidsman, vertelt Daan van zZz: “De geluidsman kan een drummer die niet kan drummen niet ineens goed laten klinken.” De technicus kan je show maken, maar alleen als-ie iets fatsoenlijks heeft om mee te werken. Jij bent de basis van de show, dat publiek staat er immers niet omdat ze fan zijn van de geluidtechnicus. Kijk dus in die spiegel, erken je fouten, en je volgende show wordt al stukken beter.

Succes!