Cellulitis interesseerde mensen vroeger geen reet

Het is zomer: tijd voor muggen, wespen, en natuurlijk je cellulitis laten zien. Glossy's en online tijdschriften staan vol met artikelen over beroemdheden die het kwalijk wordt genomen dat ze het hebben, of je vindt er een lijstje met tips hoe je ervan af kan komen.

De vijandigheid jegens onderhuids vet van onze maatschappij is goed gedocumenteerd, je kan er bijna niet omheen. En biologisch gezien is cellulitis ook vrijwel onontkoombaar. "Het is een secundair geslachtskenmerk, net als borsten," zegt Max Lafontan, onderzoeker bij INSERM – het Franse Instituut voor Gezondheid en Medisch Onderzoek – en expert in vetweefsel.

Volgens hem krijgen acht van de tien vrouwen te maken met dit soort vet, dat zich meestal ophoopt op de billen, dijen en buik. Het is een bruikbare energiereserve, voor als je zwanger bent of borstvoeding geeft. "De huidstructuur van vrouwen is anders dan die van mannen," zegt Lafontan. "Cellulitis ontstaat als vetcellen opzwellen en ze de homogeniteit van het weefsel verstoren."

Cellulitis heeft altijd bestaan, maar vrouwen hebben er nog maar kort geleden de oorlog aan verklaard. Zoals de Franse historicus Georges Vigarello schrijft in zijn boek A History of Beauty: "Cellulitis kennen we door een cultuur van het lichaam goed bestuderen, waarin we meer dan ooit werden geconfronteerd met verval en veroudering." In een museum word je je pas echt bewust van deze evolutie; denk bijvoorbeeld aan Rubens, die de sinaasappelhuid tot iets esthetisch maakte in zijn schilderij De drie gratiën. En dit meesterwerk uit de zeventiende eeuw laat het schoonheidsideaal van die tijd zien.

Zelfs het woord 'cellulitis' is redelijk recent. Het ontstond in Frankrijk, aan het einde van de negentiende eeuw – het werd voor het eerst gebruikt in 1873 in het Franse medische woordenboek Littré & Robin. Cellulitis werd omgeschreven als 'een ontsteking van het celweefsel', en dokters gebruikten de term in die tijd voor iets heel anders dan nu, vertelt Rossella Ghigi, hoofddocent aan de universiteit van Bologna. Zo'n vijftien jaar geleden, toen ze in Parijs studeerde, schreef Ghigi haar thesis over de geschiedenis van cellulitis – een van de weinige onderzoeken naar dit onderwerp.

In het interbellum nam de media-aandacht in Frankrijk voor cellulitis toe. Schoonheidssalons in Parijs bedachten medicijnen tegen deze 'plaag'. Vrouwenbladen vulden pagina's met adviezen van experts en de toon van lezersbrieven werd steeds ongeruster. Volgens Ghigi, die verschillende Franse modebladen uit die tijd heeft onderzocht, "was er een bezetenheid, gevoed door zowel dokters als lezers. Voordat de eerste artikelen over cellulitis werden gepubliceerd, vroeg niemand zich af hoe je er vanaf moest komen."

Neem bijvoorbeeld het maandblad Votre Beauté, gelanceerd in 1933 door Eugène Schueller, de oprichter van l'Oréal Group – tegenwoordig het grootste cosmeticabedrijf ter wereld – met merken als Maybelline, Lancôme en Kiehl's. In februari 1933 publiceerde het blad een lang artikel over cellulitis, ondertekend door ene 'Dr. Debec'. Cellulitis werd omschreven als "een mix van water, residuen, gifstoffen en vetten, die een mengsel vormen waar we slecht tegen bestand zijn". Volgens de dokter was het een infectie waar geen workout tegen hielp. Lezers begonnen meteen bezorgde brieven te schrijven naar de redactie. In mei 1935, bijvoorbeeld, vroeg iemand zich af wat de ware aard van de 'ziekte' was. Antwoord: "Het is vergaan vlees. Het is een mix van water, van substanties die meer op urine lijken dan op bloed of water. Het kan komen doordat je een te strakke riem draagt, waardoor de bloedsomloop verhindert raakt."

Het bleef lange tijd vooral een Franse aangelegenheid, maar de cellulitis-angst vond uiteindelijk zijn weg naar Amerika. Ook daar kan je er veel over teruglezen in de archieven van tijdschriften. Op 15 april 1968 stond er op de voorkant van de Amerikaanse Vogue: 'Cellulitis, het nieuwe woord voor vet dat je niet kwijt kan raken'. In haar bestseller The Beauty Myth (1990) schrijft de feministische journalist Naomi Wolf dat dit resulteerde in de neiging om in populaire cultuur gezond 'volwassen, vrouwelijk vlees' te herinterpreteren als iets met een 'aandoening'.

Niet lang daarna keerde het concept cellulitis als een boemerang terug de Atlantische oceaan over, naar Engeland. Volgens Ghigi duurde het een paar jaar voordat de term in het Britse bewustzijn terecht kwam: "In 1986 stond er in de Encyclopædia Britannica bij 'cellulitis' dat het een ontsteking was – twaalf jaar later stond er dat het een vetophoping was."

Vroeger, lang geleden, werd schoonheid gezien als een gift van Moeder Natuur. Vandaag de dag is het iets dat je moet verdienen, een doel dat je kunt bereiken door gedisciplineerd met je lichaam (en portemonnee) om te gaan. Tussen maart 2014 en februari 2015 werden er (volgens IMS Health Pharmatrend ) 919.108 potjes anti-cellulitiscrème verkocht in Frankrijk, voor 22,8 miljoen euro. In de VS bracht de schoonheidsindustrie in 2015 18 miljard dollar op, een groei van 7 procent ten opzichte van 2014.

Er verschijnen regelmatig sciencefictionachtige uitvindingen op de markt, die vrouwen zouden helpen bij het kwijtraken van hun cellulitis. Zuignappen bijvoorbeeld, of cryolipolyse, waarbij je kwabjes worden bevroren. Vijf van die vriestechnieken zijn sinds 2011 verboden in Frankrijk; deze niet-chirurgische alternatieven voor liposuctie kunnen leiden tot laesie, infecties en huiduitslag.

"Waar ik me aan erger is dat dit hele discours bedacht is door handelaars die er rijk van willen worden," zegt bioloog Max Lafontan. Een aantal jaren terug werkte hij samen met het bedrijf LPG Systems om de Cellu M6 machine te testen. Dat ding is erg populair in schoonheidssalons, het bootst de massage na die fysiotherapeuten gebruikten om cellulitis te verminderen. "Ik liet ze zien dat het impact had op het reactievermogen van het cellulitisvet," zegt Lafontan. "Maar dat is niks bijzonders. Het vetweefsel komt gewoon terug zodra je stopt met de behandeling."

Conclusie? Proberen om van je cellulitis af te komen is als hardlopen op een loopband: je komt nergens en het kost je hartstikke veel energie.

-

Vrouwen praten misschien veel, maar we horen ze te weinig. Daarom is Broadly Nederland er. Like onze pagina.