Startups lanceren satellieten in de ruimte om ons te bespioneren

Decennialang hebben spionagesatellieten een oogje op onze planeet gehouden vanuit de ruimte, vanwaar ze continue informatie terugsturen voor inlichtingendiensten en wetenschappelijke onderzoek. Tot voor kort was die technologie te duur en gelimiteerd voor private bedrijven om mee te doen in al die alwetendheidslolz. Tot nu.

Dankzij technologische doorbraken zijn een handjevol startups inmiddels bezig commerciële satellieten de ruimte in te sturen. En de resolutie en hoeveelheid data die via de high definition camera’s in realtime terug naar het web kan worden gestreamd is verbluffend – en een beetje creepy.

Silicon Valley’s Planet Labs en Skybox, en de Canadese startup UrtheCast, allen gesteund door miljoenen aan venture capital, willen winst te maken door de hyper-gedetailleerde opnames te verkopen aan geïnteresseerde partijen – bedrijven die iets te winnen hebben bij de mogelijkheid vergaand toezicht te houden op ’s werelds faciliteiten, infrastructuur, gewassen enzovoorts.

Nog interessanter – en beangstigender – is het feit dat de startups niet alleen de opnames wil verkopen maar ook grote hoeveelheden data die uit die opnames kan worden afgeleid. Neem bijvoorbeeld Skybox, die onlangs bovenstaande video uitbracht. Dat bedrijf heeft een schat aan historische en up-to-date data verzameld via overheidssatellieten, luchtfoto’s en weercentra, en kan zich dus nu de eigenaar noemen van haar eigen ruimtesatelliet. Het plan met al die data? Consumenten “infinite analytics” aanbieden.

Een financiële onderneming zou de hoeveelheid auto’s op de parkeerplaats van een winkel in de gaten kunnen houden om in te schatten hoe dat bedrijf het doet en hoe slimmere investeringen gemaakt kunnen worden. Dat is slechts een van de toepassingen die het bedrijf zelf op haar website noemt. Andere toepassingen zijn toezicht op zoutreserves in de winter, of de registratie van hoeveel en wat voor soort schepen er in havens over de hele wereld liggen. Skybox noemt het: “Earth Observation 2.0.”

Klinkt aardig genoeg. Het probleem is echter dat er, zoals met wel meer technologie die de weg vindt naar de commerciële sector, er naast de altruïstische, sociale toepassingen ook de dystopische, op-geld-beluste toepassingen op de loer liggen. Planet Labs zegt zich op de eerste te zullen richten. Die startup heeft inmiddels een vloot van 28 microsatellieten waarmee het de planeet vanuit een lage baan rond de aarde zal gadeslaan. Door meerdere, goedkopere satellieten los te laten wil het een “compleet nieuwe dataset” aanleggen dat boeren in realtime kan helpen hun gewassen in de gaten te houden, of als hulp kan dienen voor hulpverleners in rampgebieden.

Het bedrijf benadrukt verder dat er is gekozen “voor een optische resolutie van drie tot vijf meter – een schaal die nauwkeurig genoeg is om een bladerdak van een boom kan meten, maar niet de individuele privacy in het geding brengt.” Privacy, zo blijkt, is ‘the elephant in the room’. Hoe cool en nuttig het ook moge zijn dat iedereen met een internetconnectie de aarde nu als astronaut mag ervaren, de potentiële inbreuk en alwetendheid van zulke systemen zijn op z’n zachts gezegd een beetje beangstigend. Op een Truman Show-achtige manier.

Voorlopig bestaan er enkele privacywetten die ons beschermen voor dat angstbeeld. Ten eerste is het voor commerciële satellieten nu niet toegestaan om zo laag te vliegen dat het individuele gezichten kan oppikken of bijvoorbeeld iemands auto kunnen identificeren. In de VS is in 2000 bovendien vastgelegd dat commerciële satellietfoto’s geen opnames mogen maken met een resolutie die groter is dan 50 centimeter in verband nationale veiligheid. Het voorrecht op opnames van de hoogste resolutie is tot nu toe behouden voor inlichtingendiensten en het leger. Iets dat in een kromme manier misschien een argument is vóór commerciële spionagesatellieten: daarmee kan de samenleving zichzelf dan ook in de gaten houden.

De hamvraag is hoe lang deze beperkingen van kracht zullen blijven. Het vlak is al hellende. Bedrijven proberen via lobbyisten Washington ervan te overtuigen de decennia-oude regel wat soepeler te maken zodat het mogelijk wordt scherpere beelden te verkopen. Ook Frankrijk en Rusland overwegen hogere resolutie foto’s te vercommercialiseren, iets dat er op haar beurt voor kan zorgen dat Amerika mee zal moeten spelen om competitief te blijven. De privacy-standaard zal er niet wel bij varen.

Er bestaan dus nu al ruimtesatellieten in de handen van vermogende startups die in staat zijn foto’s te schieten van individuele personen. Dat is gek om te beseffen. Neem het nieuwste bedrijf, UrtheCast, dat over twee satellieten beschikt, een high-quality still camera en een video camera waarmee het opnames vanaf de ISS zal maken en die op het web zal gaan streamen. Het plan is om al aan het einde van deze maand de camera’s aan het station vast te maken.

Opmerkelijk genoeg trok het plan de interesse van de Russische inlichtingendienst, de RKA, die contact opnam met het Canadese bedrijf en haar deel van de ISS aanbood, zolang het zelf de opnames van Rusland mocht houden, zo meldde the Atlantic. UrtheCast’s website is nog steeds in beta, maar belooft de nooit-eerder-vertoonde opnames van de aarde snel beschikbaar zal maken voor de massa.

Die camera’s zijn in staat om objecten zo klein als auto’s, boten en groepjes mensen vast te legen – maar niet individuen, zo verzekerd het bedrijf. Dat klinkt als een nogal dun koorddansdraad. Bizar genoeg hebben privacy-waakhonden niet veel gedaan om de kwestie onder de aandacht te brengen –vermoedelijk hebben ze hun handen nog te vol met surveillance-drones, de NSA, en de opmars van opnameapparatuur in mobieltjes, laptops, nummerborden, politievesten, winkelketens, stoplichten en God mag weten wat nog meer.

Met ruimte-surveillance hebben de foto’s gelukkig nog de potentie om evenveel problemen op te lossen als ze veroorzaken, naast dat het er allemaal natuurlijk best wel cool uitziet. Waar het ook heengaat: de toekomst zal fascinerend zijn om te bekijken – letterlijk.

@meghanneal