Deze documentaires mag je volgens ons niet missen op IDFA

Over een kleine week begint IDFA, het documentairefestival waar elke filmliefhebber al op zit te wachten sinds de editie van vorig jaar is afgelopen. Elf dagen lang kan je in Amsterdam docu's zien over elk denkbaar onderwerp, van Rotterdamse buurvrouwen tot Braziliaanse 'tranny fags'.

Om orde te scheppen in het enorme aanbod van IDFA, hebben wij tien films voor je geselecteerd die het volgens ons meer dan waard zijn om de warmte van je huis voor te verlaten en je eens lekker in de bios neer te vlijen. Vier van die tien films laten we bovendien zien op de VICE Night at IDFA, op 22 november in de Brakke Grond in Amsterdam. Die avond is al helemaal uitverkocht, maar als je een mailtje stuurt naar contestnl@VICE.com, maak je kans op de laatste kaarten voor deze avond waar je absoluut bij wilt zijn.

Dit zijn de films die we dit jaar voor je geselecteerd hebben:

Als je in Nederland rapper wil worden is er niemand die je tegenhoudt. Neem een paar tracks op, gooi ze op Soundcloud, en niets staat je glansrijke carrière in de weg. Dat is in China wel anders. In Chongqing, een van de grootste steden van China, is het staatstoezicht onontkoombaar – overal hangen camera's. En anders galmt er over een van de immense pleinen wel een waarschuwing dat ‘moreel verdachte personen’ niet in het openbaar mogen spreken. Als rapper moet je constant op je hoede zijn, want wat je wel en niet mag zeggen is vaak onduidelijk.

Toch is er in Chongqing een underground hiphop-scene die zich verzet tegen dit gebrek aan vrijheid. Deze korte documentaire biedt een inkijk in die subcultuur.

Peter en Matthew zijn twee Amerikaanse broers die opgroeien bij hun ouders thuis. Peter is geobsedeerd door het televisieprogramma Survivor, waarvan hij de eliminatierondes elke dag volgens een onwrikbaar ritueel naspeelt. Elke dag stemt hij zijn familieleden genadeloos weg, want zo gaat het spel nou eenmaal. Matthew heeft een extreme angst voor honden en probeert daar vanaf te komen. De camera volgt de twee liefdevol in hun dagelijkse leven thuis, dat gekenmerkt wordt door een warm familieleven, gezelligheid en een flinke ruzie hier en daar – de twee blijven broers. Ze accepteren elkaars tekortkomingen, maar maken ze net zo gemakkelijk belachelijk, en door alles heen blijft een onvoorwaardelijke liefde voor elkaar voelbaar.

Voor regisseur Corina Schwingruber Ilić is het leven op een cruiseschip een microkosmos van onze maatschappij in een zeer beperkte ruimte, waar de essentiële tegenstellingen van deze tijd op elkaar botsen: rijkdom en armoe, massa en eenzaamheid, cultuur en commercie, natuur en kunstmatigheid. De cruise is geen reis, maar een bestemming op zich.

180CC is de nieuwe documentaire van de Rotterdamse filmmaker René van Zundert. In deze film, die eigenlijk bedoeld is voor kinderen, volgt hij Jose uit Rotterdam-Zuid. Zijn grootste wens: meerijden met de fietsstunters van Team Domina bij hun illegale ride-outs door de stad. 180CC is een documentaire waarin opgroeien – net als stuntfietsen – gaat met vallen en opstaan.

Sommige verhalen zijn bijna te goed om te geloven. Het verhaal van Three Identical Strangers is zo’n verhaal. Drie broers, niet alleen een drieling maar zowel uiterlijk als innerlijk vrijwel identiek aan elkaar, werden bij hun geboorte gescheiden en groeiden op in verschillende gezinnen, zonder van elkaars bestaan af te weten. Min of meer toevallig ontmoeten ze elkaar, waarna een warme periode van herkenning en broederschap aanbreekt.

Maar na een tijdje blijkt er een duistere kant aan het verhaal van de drie broers te zitten. Dit is het soort documentaire dat je vanaf het begin bij je keel grijpt, en tot de aftiteling niet meer loslaat.

Deze documentaire gaat over het fenomeen ‘swatting’. Dat betekent dat wanneer je lekker aan het gamen bent, andere gamers een tip aan de politie doorgeven waardoor die met een arrestatieteam je huis binnen komen vallen. Want dat is lachen, of zoiets. Aan de hand van 911-meldingen van daders, YouTube-beelden van games en invallen, en navertelde ervaringen uit eerste hand over hoe het is geswat te worden, verkent Swatted deze nogal opmerkelijke uitwas van de trolling-cultuur.

Bing Liu heeft niet zo veel op met de geldende conventies voor documentaires. Zo verschijnt hij voor zijn eigen camera om commentaar te leveren op wat wij, de kijkers, zien.

Wat we zien is een groep jonge skateboarders, die opgroeien en volwassen worden in de Amerikaanse staat Illinois. Ze krijgen kinderen, verliezen ouders en verliezen zichzelf in drank. Zoals een van de hoofdpersonen zegt: “Soms voelt het alsof ik op het punt sta om in te storten. Maar zo lang ik kan blijven skaten, gaat het prima met me.”

Behalve in de bioscopen kun je deze film tijdens IDFA ook zien in Skatepark Amsterdam, op 17 november.

Als drie Mexicaanse broers plotseling voor hun 93-jarige grootmoeder América moeten zorgen, moeten ze niet alleen met die situatie zien te dealen, maar ook met elkaar en met zichzelf.

Het feit dat de drie plotseling onder één dak moeten wonen, en naast hun grootmoeder ook voor hun onderhoud moeten zorgen, zorgt ervoor dat ze tegelijkertijd dichter naar elkaar toetrekken en verder van elkaar af komen te staan.

Ook in Nederland zijn er types – denk aan Wierd Duk – die roepen dat het wel snel tot een burgeroorlog zal komen. Hoewel het voor iedereen te hopen is dat het zo’n vaart niet zal lopen, zijn er mensen die zich hier serieus op voorbereiden. In Slowakije bijvoorbeeld, waar honderden mannen lid zijn van een paramilitaire beweging die zich alvast klaarmaakt voor een strijd die volgens hen onvermijdelijk zal losbarsten.

De Tsjechische filmmaker Jan Gebert volgde Peter, de leider, en zijn extreem-rechtse rekruten van dichtbij tijdens trainingen, en tijdens lezingen op scholen en dorpsfeesten.

Deze documentaire is het verhaal van de tweelingzusjes Molly en Smilla, die allebei autistisch zijn. De band tussen de twee meisjes is voor hen allebei een belangrijke houvast in een wereld die draait om “normaal doen.”

Fantasy, Fantasy is ontegenzeggelijk een coming-of-age-verhaal, maar roept tegelijk de vraag op wat “normaal” eigenlijk is. En als er niet zoiets bestaat als “normaal,” waarom is er dan een woord voor? Nog meer dan een verhaal over opgroeien is deze film een ode aan authenticiteit in een tijd waarin uniformiteit de norm is.